Շորթքեյք

Շորթքեյք
Ենթատեսակտորթ և սննդամթերք
Առաջացման երկիր Միացյալ Թագավորություն
 Strawberry shortcake Վիքիպահեստում

Շորթքեյք (անգլ.՝ shortcake), փոքր թխվածք, փխրուն աղանդեր[1]։ Շորթքեյքի բազմաթիվ տարբերակներ կան, որոնցից շատերը մատուցվում են մրգերի և կրեմի հետ։ Ամենահայտնիներից մեկը ելակի փոքր տորթն է, որը սովորաբար մատուցվում է հարած սերուցքով։ Մեծ Բրիտանիայում տարածված է այլ տարբերակներ՝ մոշով և կրեմով[2], կիտրոնով և հատապտուղներով, երբեմն կրեմի փոխարեն մատուցվում է կիտրոնով և կաթնաշոռով[3][4]։

Պատրաստման եղանակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շորթքեյքը սովորաբար պատրաստվում է ալյուրից, շաքարից, փխրեցուցիչից կամ սոդայից, աղից, կարագից, կաթից կամ սերուցքից, իսկ երբեմն նաև ձվից։ Չոր բաղադրիչները խառնում են, այնուհետև ավելացնում կտրտված կարագին ու կրկին խառնում։ Այնուհետև հեղուկ բաղադրիչները խառնվում են ու հունցում մինչև ստացվի խմոր։ Խմորն այնուհետև գրտնակում են և թխում թերթիկի վրա։ Այնուհետև այն թխում են համեմատաբար բարձր ջերմաստիճանում մինչև եփվելը[5][6]։

Ելակի փոքր տորթը լայնորեն հայտնի աղանդեր է, որը պատրաստվում է թխվածքաբլիթով։ Կտրտած ելակները խառնվում են շաքարավազի հետ և թողնում են մոտ մեկ ժամ, մինչև որ ելակների հյութի մեծ մասը (մաքուր) դուրս գա։ Թխվածքաբլիթները բաժանվում են շերտերի, ներքևի մասը ծածկված է ելակի, հյութի և հարած սերուցքի շերտով, որը սովորաբար համեմված է շաքարով և վանիլով։ Վերևի մասը ավելացվում են ավելի շատ ելակ և հարած սերուցք։ Թխվածքաբլիթի որոշ տեսակներ ընդհանրապես չեն պատրաստվում թխվածքաբլիթով, այլ դրա փոխարեն օգտագործում են բիսկվիթի հիմք կամ երբեմն եգիպտացորենի կեքս[5][6]։

Թեև ելակովն է ամենահայտնի աղանդերը, դեղձի թխվածքաբլիթը, հապալասով թխվածքաբլիթը, շոկոլադե թխվածքաբլիթը և այլ նմանատիպ աղանդեր պատրաստվում են նույն ձևով[6]։ Որոշ բաղադրատոմսերում ավելացնում են կոկոսի հյութ[7]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անվանման շորթ / կարճ մասը ցույց է տալիս փխրուն կամ խրթխրթան որը ստացվում է, ճարպի ավելացման միջոցով, ինչպիսիք են կարագը կամ խոզի ճարպը[5]։ Շորթ տերմինի ամենավաղ տպագիր հիշատակումը տեղի է ունեցել 1588 թվականին, անգլերենի խոհարարական գրքում՝ The Good Huswifes Handmaid for Cookerie in Her Kitchen (Լոնդոն, 1588))[8]:Այնուամենայնիվ, այդ բաղադրատոմսը նկարագրում է անթթխմոր թխվածքաբլիթ ՝ պատրաստված ալյուրից, սերուցքից, շաքարից, ձվի դեղնուցից և համեմունքներից[9][10]։

Ելակն առաջին անգամ ներառվել է «Ելակի տորթի» բաղադրատոմսում, որը հայտնվել է The Ohio Cultivator (Columbus) ամսագրի 1845 թվականի հունիսի 1-ի համարում (էջ 86)։ Բաղադրատոմսը տարածվել է Ֆիլադելֆիացի Էլիզա Լեսլիի կողմից «Տիկնոջ անդորրագրի գրքում» (1847 թ.): Այս «Ելակի տորթերը» պատրաստվել են ալյուրից, կարագից, ձվերից և շաքարից, շերտավորված թարմ ելակով և պատված շաքարավազի և ձվի սպիտակուցի կարծր գլազուրով[9][11]։

1800-ականներին խմորի սոդայի և փխրեցուցչի՝ որպես թթխմորի հյուսիսամերիկյան ներմուծումը հեղաշրջում է եղել թխման գործում և հնարավոր դարձրել թխվածքաբլիթների ոճով թխվածքաբլիթը[12] :1850-ական թվականներին թթխմորով թխվածքաբլիթները հանրաճանաչ խմորեղեն էին ամերիկյան ելակով թխվածքաբլիթների համար, և հաստատվեց ելակի թխվածքաբլիթ տերմինը[9]։

1860-ականներին կրեմը լցնում էին թխվածքաբլիթի և ելակի վրա։ 1862 թվականի հունիսին «Genese Farmer» (Ռոչեստեր) ամսագրի մի համարում նկարագրված է «Ելակի թխվածքաբլիթ»՝ կազմված թարմ հատապտուղների, շաքարավազի և սերուցքի շերտերից։ Նմանատիպ բաղադրատոմսը հայտնվել է Ջենի Ջունի ամերիկյան խոհարարական գրքում (1866 թ.) Ջեյն Քանինգհեմ Քրոլիի կողմից[9]։ ԱՄՆ-ում սևամորթ կնոջ առաջին հայտնի խոհարարական գիրքը՝ Մալինդա Ռասելի «Տնային խոհարարական գիրքն» է (1866 թ.)[13], որը պարունակում է նաև այս բաղադրատոմսը[14]։

  • Ամերիկյան ոճի ելակով թխվածքաբլիթ՝ թխվածքաբլիթի հիմքով
    Ամերիկյան ոճի ելակով թխվածքաբլիթ՝ թխվածքաբլիթի հիմքով
  • Ամերիկյան ոճի ելակով թխվածքաբլիթ՝ բիսկվիթի հիմքով
    Ամերիկյան ոճի ելակով թխվածքաբլիթ՝ բիսկվիթի հիմքով
  • Ասիական ոճի ելակով տորթ
    Ասիական ոճի ելակով տորթ
  • Ասիական ոճի ելակով տորթ
    Ասիական ոճի ելակով տորթ

Փառատոններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միացյալ Նահանգներում, որպես ամառային մրգերի բերքահավաքի տոնակատարություններ, անցկացվել են ելակի շորթ-տորթերի երեկույթներ։ Այս ավանդույթը պահպանվում է Միացյալ Նահանգների որոշ շրջաններում հունիսի 14-ին, որը նշվում է որպես Ելակով թխվածքաբլիթի օր[15]։

Գրառում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ելակի ամենամեծ թխվածքը երբևէ պատրաստվել է 2004 թվականի մարտի 20-ին Ֆիլիպինների Լա Տրինիդադ քաղաքում, Բենգեում[16]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ «What is Shortcake?». Bakingbites. 2009 թ․ սեպտեմբերի 3. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  2. ↑ «Blackberry & clotted cream shortcake». BBC Good Food. 2005 թ․ սեպտեմբեր.
  3. ↑ «Lemon Berry Shortcake with Pressed Edible Flowers». nurturedinnorfolk. 2021 թ․ հունիսի 1.
  4. ↑ «Lemon Blueberry Shortcakes». Delish. 2022 թ․ հունիսի 1.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Purvis, Kathleen (2007 թ․ հուլիսի 18). «The long and short of the classic shortcake». Chicago Tribune (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Hamel, PJ (2021 թ․ հուլիսի 8). «Imaginative ways to up your shortcake game | King Arthur Baking». www.kingarthurbaking.com (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
  7. ↑ Longbotham, Lori (2012 թ․ նոյեմբերի 16). Luscious Coconut Desserts (անգլերեն). Chronicle Books. ISBN 978-1-4521-0021-0. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 21-ին.
  8. ↑ Roufs, Timothy G.; Roufs, Kathleen Smyth (2014 թ․ հուլիսի 29). Sweet Treats around the World: An Encyclopedia of Food and Culture: An Encyclopedia of Food and Culture (անգլերեն). ABC-CLIO. էջ 365. ISBN 978-1-61069-221-2. «The "short" in shortcake comes from the 15th-century British usage meaning crumbly like, the first mention of which, as "short cake", appeared in London in 1588.»
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Marks, Gil (2013 թ․ մայիսի 30). «Strawberry Shortcake - History and Recipe». Tori Avey. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
  10. ↑ «A Good Huswifes Handmaide, 1594». Foods of England. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
  11. ↑ Leslie, Eliza (1847). The lady's receipt-book: a useful companion for large or small families. Philadelphia: Carey and Hart. էջեր 198–199. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
  12. ↑ Civitello, Linda (2017). Baking powder wars : the cutthroat food fight that revolutionized cooking. Urbana: University of Illinois Press. էջեր 45, 70–74. ISBN 978-0252041082.
  13. ↑ Levins, Sandy (2021 թ․ մարտի 31). «Author of First Cookbook Written by an African American: Malinda Russell». WednesdaysWomen. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  14. ↑ Russell, Malinda (2007). A domestic cook book: containing a careful selection of useful receipts for the kitchen by Malinda Russell, an experienced cook, Paw Paw, Michigan, 1866: a facsimile of the first known cookbook by an African American. William L. Clements Library. էջ 12. ISBN 978-1-4255-8881-6. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
  15. ↑ Chesman, Andrea; Raboff, Fran (2009 թ․ հունվարի 1). 250 Treasured Country Desserts: Mouthwatering, Time-honored, Tried & True, Soul-satisfying, Handed-down Sweet Comforts (անգլերեն). Storey Publishing. ISBN 978-1-60342-152-2. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 13-ին.
  16. ↑ «Largest fruit shortcake». Guinness World Records (բրիտանական անգլերեն). 2004 թ․ մարտի 20. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 12-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շորթքեյք» հոդվածին։