Պաիսա

Պաիսա

Ենթակատեգորիա	monetary subunit

Պաիսա (անգլերեն՝ Paisa, տառադարձվում է նաև pice, pesa, poysha, poisha և baisa բառաձևերով), մի շարք երկրներում գործածվող դրամական միավոր։ Բառը նաև փողի և հարստության ընդհանրացված իմաստ է արտահայտում։ Հնդկաստանում, Նեպալում և Պակիստանում պաիսան ներկայումս հավասար է ¹⁄₁₀₀ ռուփիի,​ Բանգլադեշում պոյշան հավասար է ¹⁄₁₀₀ բանգլադեշյան թակայի։ Օմանում բաիսան հավասար է ¹⁄₁₀₀₀ օմանյան ռիալի։

Ստուգաբանություն

Պաիսա բառը առաջացել է սանսկրիտի padāṁśa տերմինից ( पदांश, նշանակել է հիմնական միավոր)․ Վերջինս իր հերթին ծագել է pada- ից ( पद)՝ «հիմքի ոտք / foot կամ քառորդ» և aṁśa -ից ( अंश)՝ «մաս կամ միավոր».^[1][2] Պեսան օգտագործվում էր նաև գաղութային Քենիայում։ Փողի բիրմայերեն խոսակցական տերմինը՝ paiksan -ը ( ပိုက်ဆံ), բխում է հինդի paisa տերմինից ( पैसा)^[3]։

Չաուլուկիասը. 9–10-րդ դարեր։ Lot of sixty-eight AR «Gadhaiya Paise»

Պատմություն

Chaulukya մետաղադրամները հաճախ կոչվում էին «Gadhaiya Paise» (մ.թ. 9-10-րդ դարեր)^[4]։ Մինչև 1950-ականները Հնդկաստանում և Պակիստանում (և մինչև 1947 թվականը Բրիտանական Հնդկաստանում ) պաիսան (այն ժամանակ անգլերեն գրվում էր pice բառաձևով) համարժեք էր հնդկական 3 փայ-ի, ¹⁄₄ աննայի, ¹⁄₆₄ ռուփիի։ Ոչ տասնորդական արժույթից տասնորդական արժույթի անցնելուց հետո պաիսան հավասարվեց¹⁄₁₀₀ ռուփիի և մի քանի տարի հայտնի էր որպես naya paisa («նոր պաիսա»)․ այդպես է կոչվել՝ տարբերելու համար հին պաիսայից, որն արժեցել է ¹⁄₆₄ ռուփի։

Տերմինաբանություն

Հինդի, բենգալերեն, աֆղանական պարսկերեն, ուրդու, նեպալերեն և այլ լեզուներով paisa բառը հաճախ նշանակում է փող կամ կանխիկ դրամ։ Միջնադարյան առևտրային ուղիները, որոնք ձգվում էին Արաբական ծովի, Հնդկաստանի, արաբական շրջանների և Արևելյան Աֆրիկայի միջև, Հնդկական թերակղզու և արաբական արժութային տերմինների գործածությունը տարածեցին այս տարածքներում^[5]։ Արևելաաֆրիկյան լեզուներում, ինչպես, օրինակ, սուահիլիում պեսա բառի գործածումը փող-ի իմաստով, սկիզբ է առել այդ ժամանակաշրջանից^[5]։ Պեսա-ի օգտագործման օրինակ է Քենիայի՝ բջջային հեռախոսների վրա հիմնված դրամական փոխանցումների ծառայությունը՝ M-Pesa-ն (որը նշանակում է «բջջային պեսա» կամ «բջջային փող»)։

Օգտագործումը

• Պոյշա = բանգլադեշյան ¹⁄₁₀₀ թաքա ( այլևս շրջանառության մեջ չէ)
• Պաիսա =¹⁄₁₀₀ հնդկական ռուփի (ներկայումս միայն 50 պաիսա արժողությամբ մետաղադրամն է փաստացի վավեր, բայց այլևս շրջանառության մեջ չէ)
• Պաիսա =¹⁄₁₀₀ նեպալյան ռուփի (այլևս շրջանառության մեջ չէ)
• Բաիսա =¹⁄₁₀₀₀ օմանյան ռիալ
• Պաիսա =¹⁄₁₀₀ պակիստանյան ռուփիի․ գործածությունից հանվել է 2014 թվականի հոկտեմբերի 1-ից)^[6]

Պատկերասրահ

• 
  100 օմանյան բայսա թղթադրամ (դարձերեսը)
• 
  100 օմանյան բայսա թղթադրամ (1995)
• 
  50 բանգլադեշյան պոյշա (2001)
• 
  50 բանգլադեշյան պոյշա (2001, դարձերեսը)

Տես նաև

• Բանգլադեշյան թակա
• Հնդկական պաիսա

Ծանոթագրություններ

1. «paisa». Free Merriam-Webster Dictionary. Merriam-Webster. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 3-ին.
2. «pada». spokensanskrit.de (version 4.2). Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 3-ին.
3. Myanmar-English Dictionary. Myanmar Language Commission. 1996. ISBN 1-881265-47-1.
4. Ray, Himanshu Prabha (2019). Negotiating Cultural Identity: Landscapes in Early Medieval South Asian History (անգլերեն). Taylor & Francis. էջեր 161–163. ISBN 9781000227932.
5. Jeffreys, M. D. W. (1953). «Cowry: Ndoro». NADA: The Southern Rhodesia Native Affairs Department Annual. Government of Southern Rhodesia (30). Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 3-ին. «...currency terms pesa, upeni, mali, khete, tickey all derive from Hindu or Arabic currency terms still in use in what was once called the Erythraean Sea»
6. «State Bank of Pakistan».

Արտաքին հղումներ

• Ինչպես փոխարկել paise-ը ռուփիի