Ջերի Բաս | |
---|---|
Ծնվել է | հունվարի 27, 1933 |
Ծննդավայր | Սոլթ Լեյք Սիթի, ԱՄՆ |
Մահացել է | փետրվարի 18, 2013 (80 տարեկան) |
Մահվան վայր | Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ |
Գերեզման | Ֆորեստ Լոուն հուշայգի |
Քաղաքացիություն | ԱՄՆ |
Մայրենի լեզու | անգլերեն |
Կրթություն | Վայոմինգի համալսարան և Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան |
Մասնագիտություն | պոկեր խաղացող, գործարար, քիմիկոս, բասկետբոլիստ, կինոպրոդյուսեր և ձեռնարկատեր |
Աշխատավայր | Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան |
Պարգևներ և մրցանակներ | |
Երեխաներ | Jeanie Buss? և Jim Buss? |
Jerry Buss Վիքիպահեստում |
Ջերալդ Հաթեն Բաս (հունվարի 27, 1933, Սոլթ Լեյք Սիթի, ԱՄՆ - փետրվարի 18, 2013, Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ամերիկացի գործարար, ներդրող, քիմիկոս և բարերար։ Նա եղել է Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի (NBA) Լոս Անջելես Լեյքերս պրոֆեսիոնալ բասկետբոլային ակումբի հիմնական սեփականատերը, որի անդամները հաղթել են 10 լիգայի առաջնություններ։ Նա Նեյսմիթի անվան բասկետբոլի փառքի սրահի անդամ է եղել։ Բասն այլ պրոֆեսիոնալ սպորտային արտոնությունների սեփականատեր է եղել Հարավային Կալիֆոռնիայում։
Սոլթ Լեյք Սիթիում ծնված Բասին մեծացրել է նրա ամուսնալուծված մայրը՝ Ջեսին։ Նրա հայրը՝ Լիդուսը, եղել է հաշվապահ, որը շարունակել է վիճակագրություն դասավանդել Բերքլիում[1]։ Երբ նա եղել է ինը տարեկան, մոր հետ տեղափոխվել է Լոս Անջելես։ Նրանք երեք տարի անց տեղափոխվել են Քեմմերեր և Բասի մայրը կրկին ամուսնացել է[2]։ Բասը կրթաթոշակ է ստացել Վայոմինգի համալսարանում[3]։ 1953 թվականին՝ երկուսուկես տարվա ընթացքում ավարտելով բակալավրը։ Նա վերադարձել է Լոս Անջելես և սովորել Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանը (USC), որտեղ 1957 թվականին (24 տարեկանում) ստացել է ֆիզիկական քիմիայի մագիստրատուրայի և Փիլիսոփայության դոկտորի կոչում[4]։ Բասն սկսել է աշխատել որպես քիմիկոս Հանքերի բյուրոյում (այժմ՝ Հանքերի անվտանգության և առողջության վարչություն)[5], այնուհետև կարճ ժամանակով աշխատել է ավիատիեզերական արդյունաբերության մեջ և եղել է Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի քիմիայի ամբիոնի ֆակուլտետում։
Բասն ի սկզբանե ներդրումներ է կատարել անշարժ գույքի մեջ, որպեսզի եկամուտ ապահովի և կարողանա շարունակել դասավանդել։ Նրա առաջին ներդրումը 1960-ական թվականներին եղել է 1000 ԱՄՆ դոլար արևմտյան Լոս Անջելեսի բազմաբնակարան շենքում[6]։ Գտնելով մեծ հաջողություն անշարժ գույքի բիզնեսում, նա երկարամյա բիզնես գործընկեր Ֆրենկ Մարիանիի հետ ստեղծել է անշարժ գույքի ներդրումային Մարիանի-Բաս ընկերությունը[7]։ 1979 թվականին Բասը գնել է Բևերլի Հիլզում գտնվող կալվածքը, որը ժամանակին պատկանել է Մերի Փիքֆորդին և Դուգլաս Ֆերբենքսին[4]։ 1987 թվականին նա այն վաճառել է[8]։
1974 թվականին Բասը թողարկել է «Սև աչք» ֆիլմը, որտեղ գլխավոր դերում հանդես է եկել նախկին գրիդիրոնի աստղ Ֆրեդ «Մուրճը» Ուիլյամսոնը։
Բասը եղել է Փլեյբոյ ակումբի Ֆինիքս վայրի սեփականատերը։
Բասը դարձել է Լոս Անջելես Քինգսի սեփականատերը Համաշխարհային թիմային թենիսում։ Նա գնել է Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի Լոս Անջելես Լեյքերսը, Հոկեյի ազգային լիգայի Լոս Անջելես Քինգսը Ֆորումի հետ միասին (այդ երեքի համար այն ժամանակվա ռեկորդային գումարի դիմաց՝ 67,5 միլիոն դոլար[9])։ 1979 թվականի գործարքի արդյունքում Բասը գնել է Ջեք Քենթ Կուկի մեծ ագարակատունը, որը փոխանցել է նաև Քրայսլեր բիլդինգի սեփականությունը[10]։ Ավելի ուշ՝ 1988 թվականին Բասը վաճառել է Քինգսի իր վերահսկողական բաժնեմասերը Բրյուս ՄաքՆալին (որն այդ տարի վերնագրերում հայտնվել է Էդմոնտոն Օյլերսից Ուեյն Գրեցկու հետ առևտուր անելով)՝ պահպանելով Լեյքերսի և Ֆորումի սեփականությունը։ Այնուհետև նա մեծ գովազդային համաձայնագիր է կնքել Մեծ Արևմտյան Բանկի հետ Ֆորումի անվանակոչման իրավունքի համար, որի արդյունքում շենքի պաշտոնական անվանումը փոխվել է Մեծ Արևմտյան Ֆորումի։
Ավելի ուշ, երբ 1996 թվականին ստեղծվել է Կանանց բասկետբոլի ազգային ասոցիացիան, Բասը ստանձնել է այդ լիգայի Լոս Անջելեսի ֆրանշիզայի՝ Լոս Անջելես Սփարկսի շահագործումը։ Ի վերջո, բոլոր երեք թիմերը տեղափոխվել են Լոս Անջելեսի կենտրոնում գտնվող ավելի ժամանակակից ասպարեզ՝ Սթեյփլս սենթր, որը բացվել է 1999 թվականին։ Որպես Լեյքերսը Սթեյփլս սենթր տեղափոխելու գործարքի մաս, Բասը վաճառել է Մեծ Արևմտյան Ֆորումը։
Լեյքերսը շատ հաջողակ է եղել Բասի գլխավորությամբ՝ նվաճելով տասը NBA առաջնություն այնպիսի խաղացողների հետ, ինչպիսիք են Քարիմ Աբդուլ-Ջաբարը, Մեջիք Ջոնսոնը, Ջեյմս Ուորթին, Շաքիլ Օ'Նիլը, Կոբի Բրայանտը և Պաու Գասոլը, ինչպես նաև մարզիչներ Փեթ Ռայլին և Ֆիլ Ջեքսոնը։ Նա ոգեշնչել է Lakers's Showtime-ի դարաշրջանին իր տեսլականով, որ բասկետբոլի խաղերը պետք է զվարճալի լինեն[11]։ Սփարկսը նույնպես փորձել է հաջողության իր բաժինը՝ հաղթելով WNBA-ի երկու առաջնություն այնպիսի խաղացողների հետ, ինչպիսիք են Լիզա Լեսլին, Թամեկա Դիքսոնը և Դելիշա Միլթոն-Ջոնսը։
2002 թվականին, երբ WNBA-ն վերակառուցվել է՝ իր թիմերին անհատական սեփականատերեր տալու համար, Բասը դարձել է Սփարկսի սեփականատերը։ Նա վաճառել է թիմը 2006 թվականին։ Բասին է պատկանել նաև Լոս Անջելես Լեյզերսը Մայոր Ֆուտբոլի Լիգայում։ Լեյզերսները նույնպես խաղացել են Ֆորումում։ Թիմը լուծարվել է 1989 թվականին, իսկ լիգան՝ երեք տարի անց։
Նրա ներդրումը բասկետբոլում ճանաչվել է 2010 թվականին Բասկետբոլի փառքի սրահում նրա ներգրավմամբ[12]։ Բասը 1983 թվականին ստացել է Ամերիկայի ձեռքբերումների ակադեմիայի «Ոսկե ափսե» մրցանակը[13]։
2008 թվականի հունվարին Բասը 7,5 միլիոն դոլար է նվիրաբերել Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի քիմիայի ֆակուլտետի երկու օժտված ամբիոնների և քիմիայի ասպիրանտներին շնորհված կրթաթոշակային հիմնադրամի ֆինանսավորման համար։ Այդ երկու ամբիոնները պետք է կոչվեին Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի մենթորներ՝ պրոֆեսորներ Սիդնեյ Բենսոնի և Դավիդ Դաուսի անունով։ Բասը եղել է Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի քոլեջի խորհրդականների խորհրդի անդրանիկ անդամ[4]։
Նրա բարեգործությունը տարածվել է նաև Լեյքերսի հետ կապված մարդկանց վրա։ Երբ 1996 թվականին Լեյքերսի նախկին խաղացող Վալթ Հազզարդը, որն այն ժամանակ եղել է թիմի խորհրդական, աղետալի կաթված է ստացել։ Բասը Հազզարդին պահել է աշխատավարձի ցուցակում և Հազզարդի որդուն ասել, որ նրա հայրը կմնա Լեյքերսի աշխատակից այնքան ժամանակ, քանի դեռ Բասին է պատկանում թիմը։
Երբ 2011 թվականին Հազզարդը մահացավ, նա դեռ Լեյքերսի աշխատակից է եղել[2]։
Բասի ամուսնությունը ՋոԱնն Մյուլլերի հետ ավարտվել է ամուսնալուծությամբ 1972 թվականին՝ չորս երեխա ունենալուց հետո՝ Ջոնի (ծնվ. 1957), Ջիմ (ծնվ. 1959), Ջինի (ծնվ. 1961) և Ջենի (ծնվ. 1964)[3][14]։ Ավելի ուշ Բասը ևս երկու երեխա է ունեցել ընկերուհու՝ Կարեն Դեմելի հետ՝ Ջոյի (ծնվ. 1985) և Ջեսսի (ծնվ. 1988)։ Նրա մահից հետո նրա բոլոր վեց երեխաներն աշխատել են «Լեյքերս» կազմակերպությունում[2]։
2012 թվականին Բասն ամիսներ շարունակ եղել է հիվանդանոցում՝ չբացահայտված աղիքային խնդրի պատճառով[15]։ 2013 թվականի հունվարի 27-ին, մինչև իր 80-ամյակը, նա չի մասնակցել Լեյքերսի խաղին 2012-2013 մրցաշրջանի ընթացքում՝ առողջական խնդիրների պատճառով[16]։ 2013 թվականի փետրվարի 14-ին՝ նրա մահից չորս օր առաջ, պարզվել է, որ Բասը 2012 թվականից պայքարում է քաղցկեղի դեմ[17]։
Քաղցկեղի չբացահայտված ձևով Սեդարս-Սինայի բժշկական կենտրոն հոսպիտալացվելուց հետո նա մահացել է երիկամային անբավարարությունից 2013 թվականի փետրվարի 18-ին առավոտյան ժամը 5։55-ին, 80 տարեկան հասակում[18][19]։ Փետրվարի 21-ին հարյուրավոր ընկերներ, գործընկերներ և ընտանիքի անդամներ հավաքվել են հարգանքի տուրք մատուցելու Բասին հեռուստատեսային ոգեկոչման արարողության ժամանակ Nokia Theatre L.A. Live-ում[20]։ Բասը թաղվել է փետրվարի 22-ին Forest Lawn Memorial Park-ում (Հոլիվուդ Հիլզ)[21]։
Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի կոմիսար Դեյվիդ Սթերնը Բասի մասին ասել է. «Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիան կորցրել է տեսլական տիրոջը, որի ազդեցությունը մեր լիգայի վրա անհաշվելի է և կզգացվի գալիք տասնամյակների ընթացքում»[22]։ «Լեյքերսի» պաշտպան Կոբի Բրայանտն ասել է, որ «Նրա ազդեցությունը զգացվում է ամբողջ աշխարհում» և Բասին անվանել «սպորտի երբևէ ամենամեծ սեփականատերը»[23]։
Բասի՝ «Լեյքերսի» նկատմամբ վերահսկվող 66%-ը փոխանցվել է նրա վեց երեխաներին տրեստի միջոցով, ընդ որում յուրաքանչյուր երեխա ստանում է հավասար ձայն (11% յուրաքանչյուր երեխայի համար)[24][25]։
2013 թվականի Պոկերի համաշխարհային շարքը նրա հիշատակին անցկացրել է 2500 դոլար արժողությամբ Seven Card Stud մրցաշարը և հրավիրել 246 մասնակիցների[26]։