Ջոն Հինքլի անգլ.՝ John Hinckley Jr. | |
---|---|
Ծնվել է | մայիսի 29, 1955[1][2] (69 տարեկան) |
Ծննդավայր | Ardmore, Օկլահոմա, ԱՄՆ |
Քաղաքացիություն | ԱՄՆ |
Կրթություն | Texas Tech University? և Highland Park High School? |
Մասնագիտություն | հանցագործ |
Ծնողներ | հայր՝ Ջոն Ուորնոք Հինքլի[3], մայր՝ Ջո Աննա Մուր[3] |
Կայք | johnhinckleycommunity.com |
John Hinckley, Jr. Վիքիպահեստում |
Ջոն Վարնոկ Հինքլի կրտսեր (անգլ.՝ John Warnock Hinckley Jr., մայիսի 29, 1955[1][2], Ardmore, Օկլահոմա, ԱՄՆ), հանցագործ, որը 1981 թվականին մահափորձ է կատարել ԱՄՆ նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանի դեմ։ Կրակոցների հետևանքով Հինքլի Ռեյգանը ծանր վտանգավոր վնասվածք է ստացել, վիրավորվել են այլ զոհեր[4]։ Հինքլին ճանաչվել է հոգեկան հիվանդ և տեղափոխվել հիվանդանոց։ 2016 թվականին հաղորդագրություններ են հայտնվել այն մասին, որ Հինքլին շուտով ազատ է արձակվելու։ Սեպտեմբերի 10-ին դա իսկապես տեղի է ունեցել[5]։ Ջոն Հինքլին տարվել է դերասանուհի Ջոդի Ֆոսթերով, ինչն էլ դրդել է նրան փորձել սպանել նախագահին։ 1984 թվականի Հինքլիի դատի վերաբերյալ հանրության արձագանքը հանգեցրել է հանցագործների մասին ամերիկյան օրենսդրության վերանայման, որոնք իրենց արարքները կատարել են հոգեկան խանգարման վիճակում։
Հինքլին ծնվել է 1955 թվականի մայիսի 29-ին Արդմորում՝ Օկլահոմա նահանգում[6][7], իսկ չորս տարեկան հասակում ապահով ծնողները տեղափոխեցին նրան Դալլաս՝ Տեխաս։ Նրա հայրը աշխատել է Վանդերբիլդի կորպորացիայում, Ջոնը նաև ավագ եղբայր և քույր է ունեցել։
Հինքլին մեծացել է Տեխասի Յունիվերսիթի այգում[8] և հաճախել տեղական դպրոց։ Նա ակտիվորեն զբաղվել է սպորտով, դաշնամուր է նվագել և երկու անգամ ընտրվել դասարանի նախագահ։
Հինքլին դպրոցն ավարտել է 1973 թվականին։ Այդ ժամանակ արդեն նրա ընտանիքն էր պատկանում «Hinckley oil company» նավթային ընկերությանը։ Նրանք տեղափոխվել են Էվերգրին՝ Կոլորադո նահանգ, որտեղ գտնվել է վերջինիս նոր շտաբ-բնակարանը[[6][9]։ 1974-1980 թվականներին Ջոնը սովորել է Տեխասի տեխնիկական համալսարանում, ընդ որում 1975 թվականին մեկնել է Լոս Անջելես, որտեղ հույս է ունեցել դառնալ երգերի հեղինակ։ Փորձը պսակվել է այն անհաջողությամբ, որի մասին Հինքլին հայտնել է ծնողներին նամակում՝ խնդրելով գումար։ Նա նաև խոսել է «Lynn Collins» անունով մի աղջկա մասին, որն ավելի ուշ հորինված է եղել։ Այսպես թե այնպես, 1976 թվականի սեպտեմբերին Ջոնը վերադարձել է Էվերգրինի՝ ծնողական տուն[10]։
1970-ականների վերջից մինչև 1980-ականների սկիզբ Հինքլին զենք է ձեռք բերել։ Հուզական խնդիրների պատճառով նրան հակադեպրեսանտներ ու տրանկվիլիզատորներ են նշանակվել[6]։
1976 թվականին Հինքլին տեսել է «Տաքսու վարորդ» ֆիլմը և դարձել այդ ֆիլմի երկրպագուն, որում Թրևիս Բիքլը (անգլ.՝ Travis Bickle) (Ռոբերտ Դե Նիրո) նախատեսում է նախագահի թեկնածուի սպանությունը։ Բիքլի կերպարը մասամբ հիմնված է Արթուր Բրեմերի օրագրերի վրա, որը փորձում էր սպանել Ջորջ Ուոլեսին[8]։ Հինքլին հիվանդագին հակվածություն է ունեցել Ջոդի Ֆոսթերի հանդեպ, ով այդ ֆիլմում խաղացել է մարմնավաճառ աղջկա դեր[11]։ Երբ Ֆոսթերն ընդունվել է Յեյլի համալսարան, Հինքլին կարճ ժամանակով տեղափոխվել է Նյու Հեյվեն՝ Կոնեկտիկուտ, որպեսզի հետապնդի նրան։ Նա ընդունվել է Եյլի գրական վարպետության դասընթացների[6], սկսել է Ֆոստերի դռան տակ բանաստեղծություններ և նոտաներ գրել, ինչպես նաև անընդհատ զանգահարել նրան։
Դերասանուհու հետ որևէ նշանակալի շփման մեջ չմտնելով՝ Հինքլին երևակայել է ինքնաթիռի առևանգման կամ նրա ներկայությամբ ինքնասպանություն գործելու մասին՝ Ֆոսթերի ուշադրությունը գրավելու համար։ Ի վերջո, նա կանգ է առել նախագահի սպանությամբ զարմացնելու գաղափարի վրա, մտածելով, որ պատմության մեջ տեղ գրավելով, նա կարող է հավասար դիմել նրան։ Հինքլին շրջել է նախագահ Ջիմի Քարթերի ետևից դեպի նահանգ և, ի վերջո, ձերբակալվել է Թենեսի նահանգի Նեշվիլում։ Մեղադրանքները վերաբերում էին զենքի մասին օրենքների խախտմանը։ Նա տուն է վերադարձել առանց մեկ կոպեկի։ Չնայած դեպրեսիայի հոգեբուժական բուժմանը, նրա հոգեկան առողջությունը չի վերականգնվել։ 1981 թվականին Ջոնն իր զոհին է ընտրել նոր նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանին։ Նախապատրաստվելով մահափորձին՝ Հինքլին հավաքել է Ջոն Քենեդու սպանության մասին նյութերը։
Մահափորձից անմիջապես առաջ Հինքլին գրել է Ֆոսթերին.[12]
1981 թվականի մարտի 30-ին, տեղական ժամանակով ժամը 14 ։27-ին[6] Հինքլին վեց անգամ կրակել է Ռեյգանի վրա 22 տրամաչափի «Röhm RG-14» ատրճանակից։ Դա տեղի է ունեցել Վաշինգտոնի Հիլթոն հյուրանոցի մոտ, անմիջապես այն բանից հետո, երբ Ռեյգանը ելույթ է ունեցել՝ անդրադառնալով ամերիկյան ֆեդերացիայի համաժողովի աշխատանքին՝ արտադրական արհմիությունների Կոնգրեսին (AFL-CIO):
Հինքլիի գնդակները վիրավորել են Ռեյգանին ուղեկցող երեք անձանց՝ ոստիկան Թոմաս Դելահանտին (անգլ.՝ Thomas Delahanty), ԱՄՆ գաղտնի ծառայության գործակալ Թիմ Մաքքարթին (անգլ.՝ Timothy McCarthy) և սպիտակ տան խոսնակ Ջեյմս Բրռեյդին։ Հինքլիի գնդակներն անմիջապես Ռեյգանի կպել, բայց փամփուշտներից մեկը նախագահ լիմուզինի դռանը դիպչելով՝ թռել և հարվածել է Ռեյգանի կրծքին՝ կոտրելով թոքը[13]։ Հինքլին չի փորձել փախչել և ձերբակալվել է հանցագործության վայրում։ Մահափորձի բոլոր վիրավորները ողջ են մնացել։ Բրեյդին գլխի աջ հատվածում ծանր վնասվածք է ստացել և հաշմանդամ դարձել։ Նա մնացել է մասամբ (ձախ կողմում) կաթվածահար մինչև իր մահը՝ 2014 թվականի օգոստոսի 4-ը[14]։ Նրա մահը հետևել է հին վերքի բարդություններին և մահացել է մահափորձից 33 տարի անց։
1982 թվականին Վաշինգթոնում կայացած դատի ժամանակ Հինքլին մեղադրվել է 13 իրավախախտումների մեջ և հունիսի 21-ին անմեղ է ճանաչվել հոգեկան խանգարման պատճառով։ Պաշտպանական հոգեբուժական փորձաքննությունները պարզել են նրա անմեղսունակությունը, մինչդեռ մեղադրող կողմի ներկայացրած տվյալների համաձայն՝ նա մեղսունակ էր[15]։ Օգոստոսի 18-ին Հինքլին ազատ է արձակվել բանտերի վարչության կողմից[16] և բուժման է ուղարկվել հոգեբուժարան։ Դատավարությունից կարճ ժամանակ անց նա գրել է, որ մահափորձը «սիրո մեծագույն խոստովանություն էր համաշխարհային պատմության մեջ» և ափսոսանք հայտնել, որ Ֆոսթերը մերժել է նրա զգացողությունը[17]։
Դատարանի վճիռը հասարակությանը շփոթության մեջ է գցել։ Արդյունքում ԱՄՆ Կոնգրեսը և որոշ նահանգներ վերանայել են քրեական հանցագործությունների մեջ մեղադրյալի խելագարության դեմ բողոքարկման պաշտպանության («անմեղսունակության պաշտպանություն») օգտագործման կանոնները։ Այդահոն, Մոնտանան և Յուտան արգելել են նման պաշտպանությունը[18]։ Հասարակության արձագանքը Հինքլիի դատավճռին հանգեցրել է 1984 թվականին այնպիսի օրենքի ընդունմանը, որը հայտնի է որպես «Insanity Defense Reform Act», որը փոխել է ԱՄՆ դաշնային դատարաններում ամբաստանյալի մոտ հոգեբուժական հիվանդության առկայության քննարկման կանոնները[6]։ 1985 թվականին Հինքլիի ծնողները գիրք են գրել «Breaking Points» վերնագրով՝նվիրված իրենց որդու հոգեկան վիճակին[15]։
Դաշնային և որոշ նահանգների օրենքներում փոփոխությունները վերացրել են կամ զգալիորեն դժվարացրել են ամբաստանյալի անմեղսունակությանը հղում անելու հնարավորությունը՝ դատարանի դահլիճ փորձագետների հրավիրելու միջոցով, ինչպիսիք են հոգեբանները և հոգեբույժները, ինչպես նաև զրկել են այդ իրավունքներից՝ մարդու անմեղսունակության կամ մեղսունակության մասին հայտարարություն անելու իրավաբանական, այլ ոչ թե այդ տերմինի բժշկական իմաստով[19]։ Բայց նույնիսկ 21-րդ դարի սկզբին նահանգների մեծ մասում օրենքները մնում են նույնը[20]։
Վինսենթ Ֆուլեր (անգլ.՝ Vincent Fuller), փաստաբան, ով ներկայացրել է Հինքլիին, ինչպես նաև նրանից մի քանի տարի անց, ասել է, որ Ջոնը շիզոֆրենիա ունի[21]։ Հինքլիին ախտորոշվել է անձի նարգիզիկական և շիզոիդային խանգարման, ինչպես նաև դիստիմիայի ախտորոշմամբ՝ անձի սահմանային խանգարման և պասիվ ագրեսիվ հատկանիշների հետ միասին[22]։
Հինքլին բանտարկվել է Վաշինգտոնում գտնվող Սուրբ Եղիսաբեթի հիվանդանոցում[15]։ Նրա ընդունվելուց հետո թեստերը ցույց են տվել, որ հիվանդը «անկանխատեսելի վտանգավոր է» և կարող է վնասել ինչպես իրեն, այնպես էլ ուրիշներին։ 1983 թվականին նա «Penthouse»-ին պատմել է, որ սովորաբար «հանդիպում է բժշկի հետ, պատասխանում փոստին, կիթառ է նվագում, երաժշտություն լսում, լողավազան է գնում, հեռուստացույց դիտում, զզվելի սնունդ է ուտում և շատ համեղ դեղամիջոցներ ընդունում»[23]։ Մոտ 1987 թվականին Հինքլին փորձել է հասնել դատական հրամանի ընդունմանը, որը թույլ է տալիս նրան պարբերաբար այցելություններ կատարել տուն։ Որոշելով, թե արդյոք արժե նման հրաման արձակել, դատավորը հրամայել է խուզարկություն կատարել Հինքլիի պալատում։ Արդյունքը եղել է Ֆոսթերի հոբբիի շարունակության և սերիական մարդասպան Թեդ Բանդիի և Չարլզ Մենսոնի հետ նամակագրական կապի շարունակության մասին վկայող նյութերի և նամակների հայտնաբերումը, որոնք ոգեշնչել են երկու կանանց փորձել սպանել Ջերալդ Ֆորդին (վերջինիս նախագահության շրջանում խոսքը երկու անկախ փորձերի մասին է)։ Դատարանը հրաժարվել է թույլատրել Հինքլիին տուն այցելել։
1999 թվականին Հինքլիին թույլատրվել է լքել հիվանդանոցը և գալ իր ծնողների տուն։ 2000 թվականին այցելությունները շարունակվել են և երկարաձգվել[8][24]։ Հետո նրան հայտնաբերել են են հիվանդանոցի տարածք Ֆոսթերի մասին նոր նյութեր մտցնելու ժամանակ, և այդ արտոնությունները հետ են կանչվել։ Սակայն 2004-2005 թվականներին այցերը վերսկսել են։ Այնուհետև մինչև 2000-ականների վերջը Հինքլիի արտոնություններն աստիճանաբար ընդլայնվել են, ինչը սովորաբար ուղեկցվել է լրատվամիջոցների ուշադրությամբ և տարբեր իրավական գործողություններով։
2011 թվականի մարտին հաղորդագրություններ հայտնվեցին այն մասին, որ հիվանդանոցային հոգեբույժ Ջոնն ապաքինված է ճանաչել այնքան, որ նա վտանգ չի ներկայացնում հասարակության համար[25]։ 2011 թվականի մարտի 29-ին՝ մահափորձի 30-ամյակի նախօրեին, Հինքլի փաստաբանը դատարան է ուղարկել իր պաշտպանյալի վերաբերյալ լրացուցիչ իրավունքների խնդրագիր, ներառյալ առանց դիտորդի Ջոն Ջոաննայի մոր տուն այցելությունները[26]։ 2011 թվականի նոյեմբերի 30-ին տեղի է ունեցել լսումներ, որի ժամանակ արդարադատության դեպարտամենտի ներկայացուցիչը առարկել է Հինքլիի համար նոր արտոնությունների դեմ՝ նշելով, որ ավելի վաղ վերջինիս արդեն պատահել էր խաբել բժիշկներին[26][27]։
2013 թվականի դեկտեմբերին դատարանն ընդլայնել է Վիլյամսբուրգի մոտ գտնվող տանը բնակվող իր մոր այցելության իրավունքը։ Նրան թույլատրվել է մինչև ութ 17-օրյա այցելություններ այնտեղ՝ գնահատելով նրանցից յուրաքանչյուրի արդյունքները[24]։
2014 թվականի օգոստոսի 4-ին մահացել է Ջեյմս Բրեյդին 1981 թվականին տեղի ունեցած պայթյունի հետևանքով առաջացած բարդություններից և մահը հայտարարվել է սպանության արդյունք[28]։ Հինքլիին, սակայն, ոչ մի նոր մեղադրանք չի ներկայացվել, քանի որ առաջին դատավարության ժամանակ նա անմեղ է ճանաչվել անմեղության պատճառով[29]։
2016 թվականի հուլիսի 27-ին դաշնային դատավորը որոշում է կայացրել, որ Հինքլին Սուրբ Եղիսաբեթ հիվանդանոցից ազատ կարձակվի օգոստոսի 5-ին[30], Քանի որ նա այլևս սպառնալիք չի ներկայացնում իր կամ այլ մարդկանց համար։ Նրա ազատ արձակման պայմանների համաձայն՝ նա չպետք է շփման մեջ մտնի Ռեյգանի և Բրեյդայի ընտանիքների, ինչպես նաև Ջոդի Ֆոսթերի հետ։ Նա պետք է ապրի իր իննսունամյա մոր հետ և սահմանափակված է 50 մղոն Վիլյամսբուրգի իր տնից[30][31][32][33]։ 2016 թվականի սեպտեմբերի 10-ին Հինքլին ազատ է արձակվել ինստիտուցիոնալ (այսինքն ՝ ստացիոնար) հոգեբուժական խնամքից և այժմ պետք է ապրեր իր մոր տանը[5]։ Ազատման պայմանների մի մասն է հանդիսացել նրա համար հրապարակայնորեն հանդես գալու արգելքը, շաբաթը երեք օր աշխատելու հանձնարարականը, մեքենան վարելու թույլտվությունը մոր տնից ոչ ավելի, քան 30 մղոն հեռավորության վրա, ինքնուրույն հեռանալ 50 մղոն հեռավորության վրա, ինչպես նաև ամիսը երկու անգամ հոգեբույժի հետ հանդիպելու անհրաժեշտությունը[34]։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Հինքլի» հոդվածին։ |
|