Ռիբավիրին

Ռիբավիրին
Изображение химической структуры
Քիմիական բանաձևC₈H₁₂N₄O₅
Մոլային զանգված4,1E−25 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Քիմիական հատկություններ
Դասակարգում
CAS համար36791-04-5
PubChem37542
EINECS համար636-825-3
SMILESC1=NC(=NN1C2C(C(C(O2)CO)O)O)C(=O)N
ЕС636-825-3
ChEBI34439
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Ռիբավիրին (Տրիբավիրին), հակավիրուսային պրեպարատ ծանր ինֆեկցիոն, ռեսպիրրատոր համակարգի վիրուսների, հեպատիտ Ց վիրուսի և վիրուսային հեմոռագիկ տենդերի բուժման համար[2]։ Հեպատիտ Ց-ի բուժման դեպքում օգտագործում են համատեղ սիմեպրեվիրի, սոֆոսբուվիրի, պեգինտերֆերոն α-2a-ի կամ պեգինտերֆերոն α-2b-ի հետ[2]։ Հեմոռագիկ տենդերից օգտագործում են Լեսսա տենդի, Կրիմեն-Կոնգո հեմմոռագիկ տենդի և Հանտավիրուսի ինֆեկցիաների դեպքում, բայց չեն օգտագործում էբոլայի և Մարբուգի ինֆեկցիաների դեպքում[2]։ Օգտագործում են օրալ կամ ինհալացիոն ճանապարհով[2]։

Կողմնակի ազդեցություններն են՝ հոգնացությունը, գլխացավը, սրտխառնոցը, տենդը, մկանային ցավը և դյուրագրգիռ տրամադրությունը։ Ավելի խորը կողմնակի էֆեկտներից են արյան էրիթրոցիտների մակարդակի իջեցում, լյարդի խնդիրներ և ալերգիկ ռեակցիաներ[2]։ Օգտագործման ընթացքում (տղամարդիկ և կանայք) 7 ամիս կտրվածքով օգտագործումից առաջ և հետո պետք է ընդունեն հակաբեղմնավորիչներ։ Ազդման մեխանզիմները լիովին պարզված չեն[2]։

Ռաբիֆիրինը արտոնագրվել է 1971 թվականին և հաստատվել է բժշկական օգտագործման համար 1986թվականին[3]։ Գտնվում է Համաշխարհային Առողջապահության Կազմակերպության հիմնական դեղերի անվանացանկում։

Բժշկական օգտագործում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռաբիվիրինը օգտագործվում է հիմնականում Հեպատիտ Ց-ի և հեմոռագիկ վիրուսային տենդերի դեպքում[4]։ Օրալ ընդունման ժամանակ օգտագործվում է պատիլատեդ ինտերֆերոն ալֆաի հետ համատեղված[5][6][7][8]։ Այդ թվում՝ հեպատիտ B-ով, ՄԻԱՎ-ով և մանկական տարիքում վարակվածների համար[7][9][10]։ Ռաբիվիրինը ամենահայտնի միջոցն է հեմոռագիկ տենդի վիրուսների դեպքում,այն էլ միայն սկզբնական շրջանում[11][12][13][14]։ Աերոզոլային ձևը նախկինում օգտագործվել է երեխաների շնչառական-սինցիտիալ վիրուսային հիվանդությունների բուժման համար,չնայած որ ապացույցները բավական քիչ են[15]։

Օգտագործվել է նաև (կետամինի,միդազօլամի և ամանտադինի հետ համատեղ) ռաբիվիրուսի բուժման համար[16]։

Փորձարարական տվյալներ կան ռաբիվիրինի ակտիվության մասին շան ժանտախտի և պոքսիվիրուսի ագոնիստնիստների հետ[17][18]։ Ռեբավիրիինը օգտագործվում է նաև հասարակ հերպես վիրուսի դեպքում։ Մի փոքր ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին, որ ռիբավիրինով բուժումը նվազեցրել է հերպեսի բռնկումների ծանրությունը և նպաստել է վերականգնմանը, համեմատած պլացեբոյի հետ[19]։ Ըստ այլ հետազոտությունների ռիբավիրինը ուժեղացնում է ացիկլովիրի էֆեկտները[20]։

Վարկածներ կան,որ հնարավոր է պրեպարատը օգտագործոլ քաղցկեղի, հատկապես սուր ողնուղեղային լեյկոմաների ժամանակ[21][22]։

Կողմնակի էֆեկտներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դեղերի և սննդի սանիտարական ստուգման կազմակերպության կողմից ընդունված են 2 ուղղություն կողմնակի էֆեկտների.

  1. Դեղի ընդունումից հետո (7 ամիս կտրվածքով) կամ ընդունման ընթացքում երկու սեռի կողմից անդրադառնում է բեղմնավորման վրա՝ թողնելով բնածին արատներ։
  2. Արյան էրիթրոցիտների ոչնչացում[23]։

Ռիբավիրինի ընդունումը Զիդովուդինեի հետ հակացուցված է, քանի որ մեծանում է անեմիա առաջանալու ռիսկը[24]։ Հակացուցված է նաև Դիդանոսինի հետ, քանի որ այս համակցումից կարող է առաջանալ միտոքոնդրիալ տոքսկիացիա[25]։

Ազդման մեխանիզմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս պրեպարատը գուանոզինի անալոգն է։ Արգելակում է վիրուսի ՌՆԹ-ի սինթեզը և տրանսկրիպցիան մՌՆԹ-ի։ Այպիսով հանդիասանալով նուկլեոզիդների ինհիբիոր։ Ռաբիվիրինը նախադեղ է, որի նյութափոխանակությունը նման է պուրին ՌՆԹ նուկլեոզիդին։ Այս ձևով ՌՆԹ ինտերֆերոնը խախտում է վիրուսի ռեպլիկացիան։ 5 ուղակի և անուղակի ազդեցության մեխանիզմներ են հայտնի[26]։

ՌՆԹ վրիուսներ

Ռաբիվիրինի կարբօքսամիդ խումբը կարող է ստեղծել նուկլեոզիդային նատիվ պրեպարատ,որը նման է գուանոզինին կամ ադենոզինին։ Երբ ռաբիվիրինը մտնում է ՌՆԹ,որպես անալոգ ադենինի կամ գուանոզինի,այն հավասարապես լավ համադրվում է ուրացիլի կամ ցիտոզինի հետ,հարուցելով ՌՆԹ-ի ռեպլիկացիայի մուտացիա ՌՆԹ վիրուսի կախյալ։ Այդպիսի հիպերմուտացիան կարող է լինել մահացու ՌՆԹ վիրուսի համար[27][28]։

ԴՆԹ վիրուս

Այս մեխանիզմներից ոչ մեկը չի բացատրում ռաբիվիրինի ազդեցությունը ԴՆԹ վիրուսի վրա,ռաբիվիրինի 5-մոնոֆոսֆատը ինհիբիտոր է բջջի դեհիդրոգենազ մոնոֆոսֆատ ինոզինի համար և իջեցնում է GTP-ի կոնցենտրացիան։ Այս մեխանիզմը ցույց է տալի դեղի ցիտոտոկսիկությունը և ինհիբիտոր լինելը ԴՆԹ վիրուսի ռեպլիկացիայի համար։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռաբիվիրինը առաջի անգամ պատրաստվել է 1972թվականին[29]։ Հետազոտողները եղել են Ժոսեպ Տ. ՈՒիտկովսկին և Ռոլանդ Կ. Ռոբինսը International Chemical and Nuclear Corporation-ի կազմում։ Հաղորդվում Է, որ Ribavirin-ը ակտիվություն է ցուցաբերել տարբեր ՌՆԹ-ի և ԴՆԹ-ի վիրուսների նկատմամբւ կենդանիների մոտ, առանց ավելորդ թունավորության[30]։

Անվանում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

INN և USAN-ի անվանակարգման համաձայն Ռիբավիրին է, BAN անվանակարգման համաձայն Տրաբավիրին։ Անվանման արմատները Copegus, Ribasphere, Rebetol բառերից[2]։

Տարբիվարին

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռիբավիրինի ածանցիալի ամենահաջողակ տեսակի մասին հրատարակվել է 1973 թվականին Ջ.Տ. Վիտկովսկին[31] և այժմ այն կոչվում է տարիբավին(նախկին անունը վիրամիդինե կամ ռրբամիդինե)։ Այս դեղերը ունեն նմանատիպ ազդեցության ոլորտ՝ հակավիրուսային ակտիվություն ռիբավիրինի հանդեպ,և այժմ այն համարվում է նախադեղ ռիբավիրինի համար։ Այնուամենայնիվ տարբիվիրինը ունի օգտակար հատկություններ, ավելի քիչ է առաջացնում արյան մակարդում և ավելի քիչ ազդեցություն ունի լյարդի վրա քան ռաբիվիրինը։ Առաջին հատկությունը հանդիսանում է որպես ինհիբիտոր այլ դեղերի համար կանխարգելելով դրանց մուտքը արյան կարմիր բջիջներ։ Երկրորդ հատկությունը ֆերմենտի խտության իջեցումն է,որը փոխարկում է լյարդում ամիդինը ամիդի[32]։ Այս դեղը գտնվում է փորձարկման 3րդ փուլում։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 ribavirin
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 «Ribavirin». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  3. ↑ Fischer, Janos; Ganellin, C. Robin (2006). Analogue-based Drug Discovery. John Wiley & Sons. էջ 504. ISBN 9783527607495. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  4. ↑ «Rebetol, Ribasphere (ribavirin) dosing, indications, interactions, adverse effects, and more». Medscape Reference. WebMD. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 23-ին.
  5. ↑ Paeshuyse J, Dallmeier K, Neyts J (2011 թ․ դեկտեմբեր). «Ribavirin for the treatment of chronic hepatitis C virus infection: a review of the proposed mechanisms of action». Current Opinion in Virology. 1 (6): 590–8. doi:10.1016/j.coviro.2011.10.030. PMID 22440916.
  6. ↑ Flori N, Funakoshi N, Duny Y, Valats JC, Bismuth M, Christophorou D, Daurès JP, Blanc P (2013 թ․ մարտ). «Pegylated interferon-α2a and ribavirin versus pegylated interferon-α2b and ribavirin in chronic hepatitis C : a meta-analysis». Drugs. 73 (3): 263–77. doi:10.1007/s40265-013-0027-1. PMID 23436591.
  7. ↑ 7,0 7,1 Druyts E, Thorlund K, Wu P, Kanters S, Yaya S, Cooper CL, Mills EJ (2013 թ․ ապրիլ). «Efficacy and safety of pegylated interferon alfa-2a or alfa-2b plus ribavirin for the treatment of chronic hepatitis C in children and adolescents: a systematic review and meta-analysis». Clinical Infectious Diseases. 56 (7): 961–7. doi:10.1093/cid/cis1031. PMID 23243171.
  8. ↑ Zeuzem S, Poordad F (2010 թ․ հուլիս). «Pegylated-interferon plus ribavirin therapy in the treatment of CHC: individualization of treatment duration according to on-treatment virologic response». Current Medical Research and Opinion. 26 (7): 1733–43. doi:10.1185/03007995.2010.487038. PMID 20482242.
  9. ↑ Liu JY, Sheng YJ, Hu HD, Zhong Q, Wang J, Tong SW, Zhou Z, Zhang DZ, Hu P, Ren H (2012 թ․ սեպտեմբեր). «The influence of hepatitis B virus on antiviral treatment with interferon and ribavirin in Asian patients with hepatitis C virus/hepatitis B virus coinfection: a meta-analysis». Virology Journal. 9: 186. doi:10.1186/1743-422X-9-186. PMC 3511228. PMID 22950520.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  10. ↑ Basso M, Parisi SG, Mengoli C, Gentilini V, Menegotto N, Monticelli J, Nicolè S, Cruciani M, Palù G (July–August 2013). «Sustained virological response and baseline predictors in HIV-HCV coinfected patients retreated with pegylated interferon and ribavirin after failing a previous interferon-based therapy: systematic review and meta-analysis». HIV Clinical Trials. 14 (4): 127–39. doi:10.1310/hct1404-127. PMID 23924585.
  11. ↑ Steckbriefe seltener und importierter Infektionskrankheiten [Characteristics of rare and imported infectious diseases] (PDF). Berlin: Robert Koch Institute. 2006. ISBN 978-3-89606-095-2. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.
  12. ↑ Ascioglu S, Leblebicioglu H, Vahaboglu H, Chan KA (2011 թ․ հունիս). «Ribavirin for patients with Crimean-Congo haemorrhagic fever: a systematic review and meta-analysis» (PDF). The Journal of Antimicrobial Chemotherapy. 66 (6): 1215–22. doi:10.1093/jac/dkr136. PMID 21482564.
  13. ↑ Bausch DG, Hadi CM, Khan SH, Lertora JJ (2010 թ․ դեկտեմբեր). «Review of the literature and proposed guidelines for the use of oral ribavirin as postexposure prophylaxis for Lassa fever» (PDF). Clinical Infectious Diseases. 51 (12): 1435–41. doi:10.1086/657315. PMID 21058912.
  14. ↑ Soares-Weiser K, Thomas S, Thomson G, Garner P (2010 թ․ հուլիս). «Ribavirin for Crimean-Congo hemorrhagic fever: systematic review and meta-analysis». BMC Infectious Diseases. 10: 207. doi:10.1186/1471-2334-10-207. PMC 2912908. PMID 20626907.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  15. ↑ Ventre K, Randolph AG (2007 թ․ հունվար). «Ribavirin for respiratory syncytial virus infection of the lower respiratory tract in infants and young children». The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD000181. doi:10.1002/14651858.CD000181.pub3. PMID 17253446.
  16. ↑ Hemachudha T, Ugolini G, Wacharapluesadee S, Sungkarat W, Shuangshoti S, Laothamatas J (2013 թ․ մայիս). «Human rabies: neuropathogenesis, diagnosis, and management». The Lancet. Neurology. 12 (5): 498–513. doi:10.1016/S1474-4422(13)70038-3. PMID 23602163.
  17. ↑ Elia G, Belloli C, Cirone F, Lucente MS, Caruso M, Martella V, Decaro N, Buonavoglia C, Ormas P (2008 թ․ փետրվար). «In vitro efficacy of ribavirin against canine distemper virus». Antiviral Research. 77 (2): 108–13. doi:10.1016/j.antiviral.2007.09.004. PMID 17949825.
  18. ↑ Baker, Robert O.; Bray, Mike; Huggins, John W. (2003 թ․ հունվար). «Potential antiviral therapeutics for smallpox, monkeypox and other orthopoxvirus infections». Antiviral Research. 57 (1–2): 13–23. doi:10.1016/S0166-3542(02)00196-1. ISSN 0166-3542. PMID 12615299.
  19. ↑ Bierman SM, Kirkpatrick W, Fernandez H (1981). «Clinical efficacy of ribavirin in the treatment of genital herpes simplex virus infection». Chemotherapy. 27 (2): 139–45. doi:10.1159/000237969. PMID 7009087.
  20. ↑ Pancheva SN (1991 թ․ սեպտեմբեր). «Potentiating effect of ribavirin on the anti-herpes activity of acyclovir». Antiviral Research. 16 (2): 151–61. doi:10.1016/0166-3542(91)90021-I. PMID 1665959.
  21. ↑ Kast RE (November–December 2002). «Ribavirin in cancer immunotherapies: controlling nitric oxide helps generate cytotoxic lymphocyte» (PDF). Cancer Biology & Therapy. 1 (6): 626–30. doi:10.4161/cbt.310. PMID 12642684. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ փետրվարի 28-ին.
  22. ↑ Borden KL, Culjkovic-Kraljacic B (2010 թ․ հոկտեմբեր). «Ribavirin as an anti-cancer therapy: acute myeloid leukemia and beyond?». Leukemia & Lymphoma. 51 (10): 1805–15. doi:10.3109/10428194.2010.496506. PMC 2950216. PMID 20629523.
  23. ↑ «Copedgus» (PDF). FDA.gov. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 16-ին.
  24. ↑ Alvarez D, Dieterich DT, Brau N, Moorehead L, Ball L, Sulkowski MS (2006 թ․ հոկտեմբեր). «Zidovudine use but not weight-based ribavirin dosing impacts anaemia during HCV treatment in HIV-infected persons». Journal of Viral Hepatitis. 13 (10): 683–9. doi:10.1111/j.1365-2893.2006.00749.x. PMID 16970600.
  25. ↑ Bani-Sadr F, Carrat F, Pol S, Hor R, Rosenthal E, Goujard C, Morand P, Lunel-Fabiani F, Salmon-Ceron D, Piroth L, Pialoux G, Bentata M, Cacoub P, Perronne C (2005 թ․ սեպտեմբեր). «Risk factors for symptomatic mitochondrial toxicity in HIV/hepatitis C virus-coinfected patients during interferon plus ribavirin-based therapy». Journal of Acquired Immune Deficiency Syndromes. 40 (1): 47–52. doi:10.1097/01.qai.0000174649.51084.46. PMID 16123681.
  26. ↑ Graci JD, Cameron CE (2006 թ․ հունվար). «Mechanisms of action of ribavirin against distinct viruses». Reviews in Medical Virology. 16 (1): 37–48. doi:10.1002/rmv.483. PMID 16287208.
  27. ↑ Ortega-Prieto AM, Sheldon J, Grande-Pérez A, Tejero H, Gregori J, Quer J, Esteban JI, Domingo E, Perales C (2013). Vartanian J (ed.). «Extinction of hepatitis C virus by ribavirin in hepatoma cells involves lethal mutagenesis». PLoS One. 8 (8): e71039. doi:10.1371/journal.pone.0071039. PMC 3745404. PMID 23976977.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  28. ↑ Crotty S, Cameron C, Andino R (2002 թ․ փետրվար). «Ribavirin's antiviral mechanism of action: lethal mutagenesis?». Journal of Molecular Medicine. 80 (2): 86–95. doi:10.1007/s00109-001-0308-0. PMID 11907645.
  29. ↑ Snell NJ (2001 թ․ օգոստոս). «Ribavirin--current status of a broad spectrum antiviral agent». Expert Opinion on Pharmacotherapy. 2 (8): 1317–24. doi:10.1517/14656566.2.8.1317. PMID 11585000.
  30. ↑ Sidwell RW, Huffman JH, Khare GP, Allen LB, Witkowski JT, Robins RK (1972 թ․ օգոստոս). «Broad-spectrum antiviral activity of Virazole: 1-beta-D-ribofuranosyl-1,2,4-triazole-3-carboxamide». Science. 177 (4050): 705–6. doi:10.1126/science.177.4050.705. PMID 4340949.
  31. ↑ Witkowski JT, Robins RK, Khare GP, Sidwell RW (1973 թ․ օգոստոս). «Synthesis and antiviral activity of 1,2,4-triazole-3-thiocarboxamide and 1,2,4-triazole-3-carboxamidine ribonucleosides». Journal of Medicinal Chemistry. 16 (8): 935–7. doi:10.1021/jm00266a014. PMID 4355593.
  32. ↑ Sidwell RW, Bailey KW, Wong MH, Barnard DL, Smee DF (2005 թ․ հոկտեմբեր). «In vitro and in vivo influenza virus-inhibitory effects of viramidine». Antiviral Research. 68 (1): 10–7. doi:10.1016/j.antiviral.2005.06.003. PMID 16087250.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]