Ստեղծում | 30 հունվարի 2008 | |
---|---|---|
Երկիր | Ռուսաստան | |
Շուկայական կապիտալիզացիա | 174 900 000 000 ԱՄՆ դոլար | |
Գլխամասի վայր | Մոսկվա | |
Պաշտոնական կայք | link |
Ռուսաստանի ազգային բարեկեցության հիմնադրամ (ռուս.՝ Фонд национального благосостояния России), Ռուսաստանի պետական պահուստային ֆոնդ, որը Ռուսաստանի Դաշնության քաղաքացիների երկարաժամկետ կենսաթոշակային ապահովման մեխանիզմի մի մասն է[1]։
Ազգային ազգային բարեկեցության հիմնադրամը ձևավորվում է նավթագազային համալիրի լրացուցիչ դաշնային բյուջեի եկամուտներից և սեփական միջոցների կառավարումից ստացված եկամուտներից[2], համալրվում է դաշնային բյուջեի միջոցներից, որոնք ենթակա են առանձին հաշվառման և կառավարման՝ Ռուսաստանի քաղաքացիների կամավոր կենսաթոշակային խնայողությունների համաֆինանսավորումն ապահովելու, ինչպես նաև դաշնային բյուջեի և Ռուսաստանի կենսաթոշակային հիմնադրամի բյուջեի միջև հավասարակշռություն ապահովելու համար։
Ազգային բարեկեցության ֆոնդի այն մասը, որը արտահայտված է արտարժույթով և տեղադրվում է Ռուսաստանի կառավարության կողմից Ռուսաստանի կենտրոնական բանկի հաշիվներում և ներդրվում է նրա կողմից արտաքին ֆինանսական ակտիվներում, հաշվի է առնվում որպես Ռուսաստանի Դաշնության միջազգային պահուստների մաս[3]։ Ազգային հարստության ֆոնդի միջոցների մի մասն օգտագործվել է միջազգային պահուստների տեղաբաշխման ռիսկայնության և իրացվելիության տեսանկյունից անընդունելի նախագծերում։ Այսպիսով, Ազգային բարեկեցության հիմնադրամը կատարում է ավելի ռիսկային, բայց պոտենցիալ ավելի շահավետ գործիքի գործառույթներ Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության համար։
2022 թվականին Ռուսաստանի նկատմամբ կիրառված պատժամիջոցների արդյունքում Հիմնադրամի միջոցների մի մասը սառեցվեց[4], իսկ հիմնադրամն ինքը ենթարկվեց պատժամիջոցների ԱՄՆ-ի[5], Կանադայի, Ավստրալիայի և Եվրամիության բոլոր երկրների կողմից, քանի որ «այն օգտագործվել է Ռուսաստանի դաշնային բյուջեի դեֆիցիտը ծածկելու համար Ուկրաինայի դեմ ագրեսիվ պատերազմի ժամանակ»[6][7]։
Պահուստային ֆոնդն օգտագործվում է ազգային բյուջեն բուֆերացնելու համար, որը խիստ կապված է հում նավթի գնի հետ։ Երկու հիմնադրամներն էին Պահուստային ֆոնդը, որը ներդրվում էր արտերկրում ցածր եկամտաբեր արժեթղթերում և օգտագործվում էր նավթի և գազի եկամուտների անկման ժամանակ, և Ազգային բարեկեցության հիմնադրամը, որը ներդրումներ է կատարում ավելի ռիսկային, ավելի բարձր եկամտաբեր մեքենաներում, ինչպես նաև դաշնային բյուջեի ծախսերում։ Պահուստային հիմնադրամին տրվել է 125 միլիարդ դոլար, իսկ Ազգային բարեկեցության հիմնադրամին (NWF)՝ 32 միլիարդ դոլար։ Պահուստային ֆոնդը սպառվել էր մինչև 2017 թվականը։ Պահուստային ֆոնդը սպառվել էր բյուջեի դեֆիցիտի և նավթի ցածր գների պատճառով, և այն դատարկվեց մինչև 2017 թվականի վերջը[8] և դադարեց գոյություն ունենալ՝ թողնելով Ազգային բարեկեցության հիմնադրամը որպես միակ պահուստային ֆոնդ։ .
2008 թվականի հոկտեմբերին Ազգային բարեկեցության հիմնադրամին թույլատրվեց ներդրումներ կատարել Ռուսաստանի ֆոնդային շուկայում՝ աջակցելու երկրի ֆինանսական շուկաներին՝ գնելով բաժնետոմսեր ռուսական ընկերություններում, մինչև 2009 թվականի դեկտեմբերը[9]։
Հիմնադրամի հիմնական պարտականություններից մեկը Ռուսաստանի կենսաթոշակային համակարգին աջակցելն է[10], և պահուստային հիմնադրամի փակումից հետո նաև ֆինանսավորում է բյուջեի դեֆիցիտը։
Երբ NWF-ի իրացվելի ակտիվները գերազանցեն ՀՆԱ-ի 7%-ը, կառավարությունը կարող է օգտագործել NWF-ից ստացված գումարները, ինչպես այն առաջարկել է անել 2020 թվականին՝ ենթակառուցվածքային ծրագրերը ֆինանսավորելու համար[11]։
2022 թվականի բյուջեն սահմանել է նավթի գինը 44,2 դոլար մեկ բարելի դիմաց, ընդ որում NWF-ը գումար է ստանում, եթե գինը գերազանցում է սահմանված գինը, և ակտիվները վաճառում է կառավարության բյուջեին աջակցելու համար, եթե գինը ցածր է։ 2023 թվականին սա փոխվեց՝ սահմանելով տարեկան 8 տրիլիոն ռուբլի եկամուտ նավթից և գազից, ինչը ցածր է այն բանից, երբ NWF-ից միջոցներ են վերցվում բյուջեն աջակցելու համար, և ամեն ինչ ավելացվում է NWF-ին[12]։ Ինչպես պարզվեց, 2023 թվականին եկամուտը կազմել է 8,8 տրիլիոն ռուբլի։
2022 թվականին Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժումից հետո NWF-ի կողմից հանձնարարվել է ներդնել 1 տրիլիոն ռուբլի (10 միլիարդ դոլար) ռուսական ընկերությունների բաժնետոմսերում՝ ֆոնդային շուկաներին աջակցելու և ռուսական ընկերություններին օգնելու համար[13]։ 2023 թվականի հունվարին փոփոխություններ են առաջարկվել՝ թույլ տալու «հակաճգնաժամային» ներդրումներ կատարել՝ 4,25 տրիլիոն ռուբլի (61,24 միլիարդ դոլար) սահմանաչափով այդ ներդրումների համար՝ անկախ Հիմնադրամում իրացվելիության մակարդակից, որն այդ օրը կազմում էր 87,2 միլիարդ դոլար, կամ ՀՆԱ-ի 4,6%-ը[14]։
2024 թվականի համար Ռուսաստանը կրկին փոխեց ֆինանսավորման կանոնները, որպեսզի NWF-ն չստանա 2024 թվականի ակնկալվող 11,5 տրիլիոն ռուբլի նավթային եկամուտը, որն ուղղակիորեն կգնա Ռուսաստանի բյուջե, ընդ որում ընդամենը 1,8 տրիլիոն ռուբլին կտրամադրվի Ազգային բարեկեցության հիմնադրամին 2025 թվականին[15]։ Կանոնները նաև փոխվեցին՝ վերականգնելու 2023 թվականի ավելցուկը, որը վճարվել էր NWF-ին, այնպես որ 2023 թվականի վերջից Կենտրոնական բանկը վերսկսեց արժույթների առևտուրը NWF-ում, որպեսզի վաճառի 2023 թվականի բյուջեի ճշգրտումը, որտեղ օրական կվաճառվի 11,8 միլիարդ ռուբլի մինչև 2024 թվականի հունիսի 28-ը։ Արժույթները նույնպես կվաճառվեն/գնվեն 2024 թվականի բյուջեի ակնկալվող ճշգրտման համար՝ հիմնվելով մեկ բարելի համար սահմանված $60-ի վրա, որը կկազմի օրական միջինը 0,8 միլիարդ ռուբլի[12][16]։ Սա կնվազեցնի ֆոնդի արժեքը և իրացվելի ակտիվները մոտ 2,3 տրիլիոն ռուբլով մինչև 2024 թվականի վերջը։ 2024-2026 թվականների բյուջեն ակնկալում է, որ NWF-ը կպահի 11,1 տրլն ռուբլի 2025 թվականի հունվարին և 13,0 տրիլիոն ռուբլով 2026 թվականի հունվարին[17]։
Ազգային բարեկեցության հիմնադրամը միջոցներ կստանա ներդրումների վերադարձից և ցանկացած ավելցուկային միջոցներ նավթի և գազի եկամուտներից[10]։ NWF-ի գոյությունն օգնում է Ռուսաստանի վարկային վարկանիշին՝ ապահովելով «կարճաժամկետ ցնցումներին դիմադրողականություն» ապահովելու պահուստ[18]։
Ըստ Ռուսաստանի ֆինանսների նախարարության՝ արտաքին պարտքային արժեթղթերը, որոնցում կարող է ներդնել հիմնադրամը, պետք է ունենան AA– կամ ավելի բարձր վարկանիշ՝ Fitch-ի կամ Standard & Poor's-ի կողմից, կամ Aa3 վարկանիշ Moody's-ի կողմից[10]։ Չնայած դրան, հիմնադրամը համաձայնեց գնել (2013 թվականի դեկտեմբերի 17-ին) 15 միլիարդ դոլարի ուկրաինական եվրապարտատոմսեր, չնայած այն հանգամանքին, որ Ուկրաինան այդ ժամանակ ավելի ցածր վարկային վարկանիշ ուներ[10][19][20]։
NWF-ն առանձնանում է այլ համաշխարհային հիմնադրամներից, քանի որ նա ներդրումներ է հավաքում հենց ազգային տնտեսության մեջ, այլ ոչ թե ամեն ինչ ներդնում է արտերկրում, այնպես որ այն կարող է խթանել ռուսական ենթակառուցվածքների դանդաղ արդիականացումը։ Այլ երկրներ, օրինակ՝ Ինդոնեզիան, հետևում են Ռուսաստանի օրինակին՝ Ազգային բարեկեցության հիմնադրամը վարելու հարցում, որը հաղորդվում էր 2020 թվականին[10]։
2016 թվականին NWF-ը 2,6 միլիարդ դոլար է ներդրել Յամալի LNG գործարանում[21]։
2020 թվականին NWF-ը Ռուսաստանի կենտրոնական բանկից գնեց Սբերբանկի 50% +1 բաժնետոմս[22]։
Սկսած 2024 թվականից՝ NWF-ը 3,2 միլիարդ դոլար կներդնի 11,2 միլիարդ դոլար արժողությամբ նախագծում՝ 600 քաղաքացիական ինքնաթիռներ կառուցելու համար, որոնք կվաճառվեն ավիաընկերություններին ինքնարժեքից ցածր գնով[23]։
Ազգային բարեկեցության հիմնադրամը վերահսկվում է ֆինանսների նախարարության կողմից։
NWF-ի ծախսերը սահմանափակվել են 2023-2025 թվականներին մինչև 8 տրիլիոն ռուբլի (114 միլիարդ դոլար)[24]։
Ֆոնդերը ներառում են իրացվելի ակտիվներ և երկարաժամկետ ներդրումներ։ 2022 թվականի դեկտեմբերին երկարաժամկետ ներդրումները կազմել են 4,3 տրիլիոն ռուբլի, իրացվելի ակտիվները՝ 6,1 տրլն ռուբլի[25]։
Նախկինում ունենալով իրացվելի ակտիվներ ԱՄՆ դոլարով, եվրոյով, բրիտանական ֆունտով, իենով, յուանով և ոսկով, Ռուսաստանը սկսեց վաճառել որոշ ստերլինգ և ամբողջ ԱՄՆ դոլարը 2021 թվականի ամռանը[26], մինչդեռ գնելով յուանը՝ հասնելով 30%-ի, իսկ եվրոն՝ հասնելով 40-%-ի, ստերլինգ և իեն՝ յուրաքանչյուրը 5%, իսկ ոսկին 20% իրացվելի ֆոնդի արժեքով։ Ուկրաինական պատերազմի սկսվելուց հետո Ռուսաստանը որոշեց փակել եվրոյի հոլդինգները՝ նպատակ ունենալով հասնել դրան մինչև 2023 թվականի վերջ՝ հօգուտ չինական յուանի, որը կսահմանափակվեր հիմնադրամի արժեքի 60%-ով, իսկ ոսկին՝ 40%-ով իրացվելի ֆոնդի արժեքը[27]։
2022 թվականի փետրվարի 1-ը (177 միլիարդ դոլար)՝ 38,56 միլիարդ եվրո (41 միլիարդ դոլար արժողությամբ), 4,17 միլիարդ ֆունտ ստեռլինգ (5 միլիարդ դոլար), 600,30 միլիարդ ճապոնական իեն (4 միլիարդ դոլար), 226,70 միլիարդ չինական յուան (30 միլիարդ դոլար), 405,70 տոննա ոսկի (28 միլիարդ դոլար արժողությամբ) և 142,1 միլիարդ ռուբլի (2 միլիարդ դոլար արժողությամբ) 67 միլիարդ դոլար այլ ոչ իրացվելի ակտիվներով[28]։
2023 թվականի նոյեմբերի 1 (146 միլիարդ դոլար)՝ 3,66 միլիարդ եվրո (4 միլիարդ դոլար արժողությամբ), 279,77 միլիարդ չինական յուան (37 միլիարդ դոլար), 508,26 տոննա ոսկի (33 միլիարդ դոլար) և 261,8 միլիոն ռուբլի (0 միլիարդ դոլար արժողությամբ) գումարած այլ ոչ իրացվելի անանուն ակտիվներ (72 միլիարդ դոլար արժողությամբ)[29]։
2024 թվականի հունվարի 1-ը (133 միլիարդ դոլար)՝ 227,33 միլիարդ չինական յուան (31 միլիարդ դոլար արժողությամբ), 358,96 տոննա ոսկի (25 միլիարդ դոլար) և 1,514 միլիարդ ռուբլի (1 միլիարդ դոլար) գումարած այլ ոչ հեղուկ, անանուն ակտիվներ (76 միլիարդ դոլար արժողությամբ)[30]։
2019 թվականի երկրորդ կիսամյակում նավթի գների բարձրացման վերաբերյալ ՕՊԵԿ+-ի համաձայնագրի ազդեցությունը հանգեցրեց նրան, որ Ռուսաստանը ստացավ եկամուտների բարձր մակարդակ՝ թույլ տալով 4,04 տրիլիոն ռուբլի (65,1 միլիարդ դոլար) ավելացնել NWF-ին[31]։
2020 թվականին, չնայած տնտեսության վրա COVID-19-ի ազդեցությանը, NWF-ի արժեքներն աճել են 50%-ով, ինչը նպաստել է նավթի բարձր գներին, 2019 թվականին Ռուսաստանի բյուջեի ավելցուկին և Սբերբանկում կատարված ներդրումներին։ NWF-ը 2020 թվականին գնել է 50% +1 բաժնետոմս 2,14 տրիլիոն ռուբլով[32]։
2022 թվականին, նավթի շատ բարձր գներով, լրացուցիչ միջոցներ կավելացվեին Հիմնադրամին, սակայն Ուկրաինայի հետ պատերազմի ծախսերով հոկտեմբերին 16,2 միլիարդ դոլար հանվեց NWF-ի 127,9 միլիարդ դոլարից։
2023 թվականին բյուջեի դեֆիցիտը 2022 թվականի դեկտեմբերին կազմում էր 3,8 տրիլիոն ռուբլի (49,4 միլիարդ եվրո)[33], իսկ 2022 թվականի ռուսական հում նավթի գնի սահմանաչափի պատժամիջոցների ազդեցությունը պահանջում էր 38,1 միլիարդ դոլարի դուրսբերում, իսկ հետագա դուրսբերումները ակնկալվում են 2023 թվականին։ Ռուսաստանը 2023 թվականի դեկտեմբերին վաճառել է 2,9 տրիլիոն ռուբլի (32 միլիարդ դոլար) իրացվելի ակտիվներ՝ բյուջեի պլանավորված դեֆիցիտը ծածկելու համար[30]։
Աղբյուրը՝ Ռուսաստանի ֆինանսների նախարարություն[34]
Ռուսաստանի ազգային բարեկեցության հիմնադրամի արժեք | |||||
---|---|---|---|---|---|
Տարի | մլրդ $ | մլրդ ₽ | ՀՆԱ % | անկայուն ակտիվներ մլրդ ₽ |
Ref. |
1 փետրվարի 2008 | 32.000 | 783.3 | 1.9% | 783 | [34] |
1 հունվարի 2009 | 87.970 | 2 584.4 | 6.3% | 2 584 | [34] |
1 հունվարի 2010 | 91.560 | 2 769.0 | 7.1% | 2 769 | [34] |
1 հունվարի 2011 | 88.440 | 2 695.5 | 5.8% | 2 695 | [34] |
1 հունվարի 2012 | 86.790 | 2 794.4 | 4.6% | 2 794 | [34] |
1 հունվարի 2013 | 88.590 | 2 690.6 | 4.0% | 2 690 | [34] |
1 հունվարի 2014 | 88.630 | 2 900.6 | 4.0% | 2 900 | [34][35] |
1 հունվարի 2015 | 78.000 | 4 388.0 | 5.3% | 4 388 | [34][35] |
1 հունվարի 2016 | 71.720 | 5 227.1 | 6.1% | 5 227 | [34][35] |
1 հունվարի 2017 | 71.870 | 4 359.1 | 4.7% | 4 359 | [34][35] |
1 հունվարի 2018 | 65.150 | 3 752.9 | 3.6% | 3 752 | [34][35] |
1 հունվարի 2019 | 58.100 | 4 036.0 | 3.7% | 4 036 | [34][35] |
1 հունվարի 2020 | 125.560 | 7 773.0 | 7.3% | [35] | |
1 հունվարի 2021 | 183.360 | 13 545.6 | 11.7% | 8 659 | [36] |
1 նոյեմբերի 2021 | 197.750 | 13 945.0 | 12.1% | ||
1 փետրվարի 2022 | 174.900 | 13 610.2 | 10.2% | 9 730 | [28] |
1 օգոստոսի 2022 | 201.000 | 12 155.0 | 9.1% | [37] | |
1 հոկտեմբերի 2022 | 187.900 | 10 792.0 | 8.1% | 7 873 | [38] |
1 հունվարի 2023 | 148.400 | 10 434.5 | 7.8% | [39][40] | |
1 փետրվարի 2023 | 155.300 | 10 807.6 | 7.2% | [40] | |
1 մարտի 2023 | 147.200 | 11 106.4 | 7.4% | 6 450 | [40] |
1 ապրիլի 2023 | 154.500 | 12 281.9 | 7.9% | 6 710 | [41] |
1 մայիսի 2023 | 162.000 | 12 475.6 | 8.3% | 6 820 | [42] |
1 հունիսի 2023 | 153.100 | 12 356.7 | 8.2% | 6 640 | [43] |
1 հուլիսի2023 | 145.580 | 12 670.2 | 8.4% | [44] | |
1 օգոստոսի 2023 | 146.300 | 13 313.0 | 8.9% | 7 183 | [45] |
1 սեպտեմբերի 2023 | 142.800 | 13 704.0 | 9.1% | 7 252 | [46] |
1 հոկտեմբերի 2023 | 140.106 | 13 648.0 | 9.1% | 7 140 | [47] |
1 նոյեմբերի 2023 | 146.310 | 13 541.0 | 9.0% | 6 930 | [29] |
1 դեկտեմբերի 2023 | 151.129 | 13 432.9 | 9.0% | 6 740 | [48] |
1 հունվարի 2024 | 133.407 | 11 965.0 | 8.0% | 5 010 | [30] |
1 փետրվարի 2024 | 130.800 | 11 922.0 | 6.6% | 4 900 | [49] |
1 մարտի 2024 | 135.000 | 12 258.0 | 6.8% | 5 045 | [50] |
Կանխիկացումներ | |||
---|---|---|---|
Տարի | մլրդ $ | փաստարկ | Ref. |
Հունիս 2020 | 12.5 | բյուջեի դեֆիցիտը ծածկելու նպատակով | [51] |
Մարտ 2022 | 10.0 | գնել ռուսական ընկերության բաժնետոմսեր | [52] |
Հոկտեմբեր 2022 | 16.2 | բյուջեի դեֆիցիտը ծածկելու նպատակով | [53] |
Հունվար 2023 | 38.1 | բյուջեի դեֆիցիտը ծածկելու նպատակով | [54] |
Մարտ 2023 | 7.0 | բյուջեի դեֆիցիտը ծածկելու նպատակով | [55] |
Մինչև 2023 | 12.0 | աջակցել ավիաընկերություններին և ձեռք բերել վարձակալված ինքնաթիռներ | [56][57] |
Դեկտեմբեր 2023 | 32.9 | բյուջեի դեֆիցիտը ծածկելու նպատակով | [30] |
2022 թվականին Ուկրաինա Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժումից հետո մի քանի երկրներ տնտեսական պատժամիջոցներ են կիրառել ռուսական բանկերի, ֆիզիկական անձանց և ընկերությունների դեմ։ 2022 թվականի փետրվարի 22-ին ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը հայտարարեց Ազգային բարեկեցության հիմնադրամի հետ կապված գործունեության նոր սահմանափակումների մասին[58]։ ԵՄ-ն իր 10-րդ փաթեթով պատժամիջոցներ է ընդունել 2023 թվականի փետրվարին[59]։
2023 թվականի հունիսի ակտիվները ներառում էին 9 միլիարդ եվրո, որը սառեցված է օտարերկրյա բանկերում պատժամիջոցների պատճառով[60]։