Սամուել Ռոջերս

Սամուել Ռոջերս
Ծնվել է	հուլիսի 30, 1763(1763-07-30)[1][2][3]
Ծննդավայր	Stoke Newington
Մահացել է	դեկտեմբերի 18, 1855(1855-12-18)[1][2][3] (92 տարեկան)
Մահվան վայր	Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Գերեզման	Tower Of Old Parish Church Of St Mary, Hornsey
Քաղաքացիություն	Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն և  Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Մասնագիտություն	գրող, բանաստեղծ և բանկիր
Ծնողներ	հայր՝ Thomas Rogers?[4], մայր՝ Mary Radford?[4]
Պարգևներ և մրցանակներ	Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ
Անդամություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն
Samuel Rogers Վիքիպահեստում

Սամուել Ռոջերս (անգլ.՝ Samuel Rogers, հուլիսի 30, 1763(1763-07-30)^[1][2][3], Stoke Newington - դեկտեմբերի 18, 1855(1855-12-18)^[1][2][3], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն), անգլիացի բանաստեղծ, իր ապրած ժամանակաշրջանում ամենահայտնիներից մեկն է եղել, չնայած նրա համբավը ստվերվել էր իր գործընկերների և ընկերների՝ ռոմանտիկ գրողներ Ուորդսվորթի, Քոլերիջի և Բայրոնի կողմից։ Նրա հիշողությունները այս և այլ ընկերների մասին (ինչպիսիք են Չարլզ Ջեյմս Ֆոքսը) Լոնդոնի գեղարվեստական և գրական կյանքի մասին տեղեկատվության հիմնական աղբյուրներն են, որոնց հետ նա մտերիմ էր և միշտ աջակցում էր։ Նա գումար էր վաստակում որպես բանկիր, ինչպես նաև արվեստի գործերի կոլեկցիոներ էր։

Վաղ շրջան և ընտանիք

Ռոջերսը ծնվել է Նյուինգթոն Գրինում (այն ժամանակ Իսլինգթոնից հյուսիս գտնվող գյուղ, իսկ այժմ գտնվում է Լոնդոնի կենտրոնում)։  Նրա հայրը՝ Թոմաս Ռոջերսը, եղել է բանկիր և որոշ ժամանակ Քովենթրիի խորհրդարանի անդամ^[5], Ստուրբրիջի ապակու գործարանի որդին էր, որը նույնպես վաճառական էր Չիպսայդում։ Ռոջերսը ծնվել է 1915 թվականի հուլիսի 15-ին Նյու Յորքում։  Թոմասը ամուսնացավ իր հոր զուգընկերոջ՝ Դենիել Ռեդֆորդի միակ դստեր՝ Մերիի հետ։  Մոր կողմից Սամուել Ռոջերսը կապված էր ուելսցի հայտնի այլախոհ քահանաներ Ֆիլիպ Հենրիի և նրա որդու՝ Մեթյուի հետ, դաստիարակվել է ոչ կոնֆորմիստական շրջանակներում և դարձել Նյուինգթոն Գրինի ունիտարիական ժողովի երկարամյա անդամ, որը ղեկավարում էր այն ժամանակ ուշագրավ դոկտոր Ռիչարդ Փրայսը։

Երկու եղբորորդիները, ովքեր վաղ էին որբացել և որոնց համար նա պատասխանատվություն էր ստանձնել, եգիպտագետ և Աստվածաշնչի թարգմանիչ Սամուել Շարփն էին և նրա կրտսեր եղբայրը՝ Դանիելը՝ առաջին երկրաբանը։

Երիտասարդությունը

Սամուել Ռոջերսը ցանկանում էր Պրեսբիտերական դառնալ, բայց հայրը համոզեց նրան, որ ավելի լավ կլինի բանկային գործունեություն ծավալել Քորնհիլում։ Առողջական վատ վիճակի պատճառով երկար արձակուրդների ժամանակ Ռոջերսը հետաքրքրվեց անգլիական գրականությամբ, հատկապես Սամուել Ջոնսոնի, Թոմաս Գրեյի և Օլիվեր Գոլդսմիթի ստեղծագործություններով։  Նա անգիր սովորեց Գրեյի բանաստեղծությունները, և ընտանիքի բարեկեցիկ վիճակը թույլ տվեց նրան ինքնուրույն փորձել բանաստեղծություններ գրել։ Նա սկսել է Gentleman ամսագրի հոդվածներից, իսկ 1786 թվականին հրատարակել է մի հատոր, որը պարունակում է Գոլդսմիթի մի քանի նմանակումներ և «Ձոն սնահավատությանը»՝ Գրեյի ոճով։

1788 թվականին մահացավ նրա ավագ եղբայրը՝ Թոմասը, և Սամուելի ֆինանսական պարտականություններն ավելացան։  Հաջորդ տարի նա այցելեց Շոտլանդիա, որտեղ հանդիպեց Ադամ Սմիթին, Հենրի Մաքքենզիին, Էսթեր Թրեյլին և այլոց։ 1791 թվականին նա Փարիզում էր և վայելում էր Օռլեանի արվեստի հավաքածուն Պալե Ռոյալում, որի գանձերից շատերը հետագայում անցան նրա տիրապետության տակ։  Գրեյին որպես օրինակ վերցնելով՝ Ռոջերսը մեծ ջանքեր գործադրեց իր բանաստեղծությունները հղկելու համար, և նրա առաջին հատորի հրատարակումից վեց տարի անց նա տպագրեց իր կողմից մշակված բանաստեղծությունը ՝ «Հիշողության հաճույքները» (1792), որը ոմանք համարում էին 18-րդ դարի բանաստեղծական գեղարվեստական գրականության վերջին մարմնացումը։ Վերացական մշակման և վեհ պատկերների միջոցով ծանոթ թեմաների վեհացման և կատարելագործման տեսությունը հասցվել է ծայրահեղության։ «Թեման զարգացնելու» այս արվեստում, ինչպես ասում էին 18-րդ դարում, «Հիշողության հաճույքները» շատ ավելի կատարյալ են, քան Թոմաս Քեմփբելի «Հույսի հաճույքները», որ հրատարակվել է մի քանի տարի անց՝ ազդվելով վերջինից։  Բայրոնը նրա մասին ասել է. «Նրա բանաստեղծության մեջ ոչ մի գռեհիկ տող չկա»։

Կյանքի միջին տարիներ և բարեկանություն

Սամուել Տոջերս - Ազգային պատկերասրահ

1793 թվականին հոր մահից հետո Ռոջերսը ստացավ Քորնհիլի բանկիրների տան բաժնետոմսերի մեծ մասը և ունեցավ զգալի եկամուտ։  Նա հեռացավ Նյուինգթոն Գրինից և հաստատվեց տաճարում։  Այդ ժամանակ նա ջերմ հարաբերություններ ուներ իր լավագույն ընկերոջ՝ Ռիչարդ Շարփի և նկարիչներ Ջոն Ֆլաքսմանի, Ջոն Օփիի, Մարտին Շիի և Ջոն Հենրի Ֆյուզելիի հետ։ Նա նաև հանդիպեց Չարլզ Ջեյմս Ֆոքսի հետ, որի հետ 1802 թվականին այցելել է Փարիզի Պատկերասրահներ, և որի հետ շփումը նրան տարել է Հոլանդ Հաուս։ 1803 թվականին նա տեղափոխվեց Սենթ Ջեյմս Փլեյս 22, որտեղ հիսուն տարի հյուրընկալեց Լոնդոնի բոլոր հայտնի մարդկանց։ Ֆլաքսմանը և Չարլզ Ալֆրեդ Սթոթհարդը մասնակցեցին տան ձևավորմանը, որը Ռոջերսը գործնականում վերակառուցեց և լցրեց արվեստի գործերով։ Նրա հավաքածուները մահվան պահին կազմել են 50,000 ֆունտ ստեռլինգ։

Տասնիններորդ դարի կեսերին Լոնդոնում նորաձև էին աշխարհիկ նախաճաշերը։ Ռոջերսը սոցիալական նախաճաշեր էր անցկացնում հյուրերի հետ, ինչպիսիք են Թոմաս Մաքոլեյը, Հենրի Հալամը, Սիդնեյ Սմիթը, Ջորջ Հովարդը, 7-րդ Կոմս Կարլայլը, Ֆիլիպ Ստենհոուփը, 5-րդ Կոմս Ստենհոուփը, Նասաու ավագը, Չարլզ Գրևիլը, Հենրի հարթ Միլմանը, Էնթոնի Պանիցին, Ջորջ Քորնուոլ Լյուիսը, Սիլվեն վան դե Վայերը^[6], Չարլզ Բաբբիջը և Քեթրին Սեդգվիկը^[7]։ Հասարակության մեջ նրա հաջողության համար նա պարտական էր ոչ այնքան գրական դիրքին, որքան զրուցակցի տաղանդին, արվեստի բոլոր ոլորտներում կրթված ճաշակին և, անկասկած, հեգնական և դառը խելքին, որը նա արդարացնում էր այնքան ցածր ձայն ունենալու համար, որ ոչ ոք չի լսում, երբ նա հաճելի բաներ է ասում։ «Նա ուներ ամենաբարի սիրտը և ամենաչար լեզուն բոլորից, ում ես երբևէ ճանաչել եմ»,-ասում է Ֆանի Քեմբլը։  Նա օգնեց բանաստեղծ Ռոբերտ Բլումֆիլդին, հաշտեցրեց Թոմաս Մուրին Ֆրենսիս Ջեֆրիի և Բայրոնի հետ և թեթևացրեց Շերիդանի դժվարությունները կյանքի վերջին օրերին։  Մուրը, ով հրաժարվում էր իր բոլոր ընկերների օգնությունից և պարտական էր միայն իր հրատարակիչներին, հնարավոր համարեց ընդունել Ռոջերսի օգնությունը։ Նա սպառել է Դանթեի թարգմանիչ Գ. Ֆ. Քերիի կենսաթոշակը, իսկ Վորդսվորթը՝ նամականիշ տարածող սինեկուրը։  Ջոն Միտֆորդը, շարունակելով ապրել գյուղում, վարձում է մշտական բնակարան Սլոուն փողոցում, որտեղ ավելի քան քսան տարի վայելել է Սամուել Ռոջերսի հետ ամենակատարյալ մտերմությունը^[8]։

Ռոջերսը իրականում գրական դիկտատոր էր Անգլիայում։ Նա իր հեղինակությունը կերտեց «Հիշողության հաճույքներ»-ի շնորհիվ, երբ Ուիլյամ Քաուպերի համբավը դեռ նոր էր տարածվել։ Նա ընկերացավ Ուորդսվորթի, Վալտեր Սքոթի և Բայրոնի հետ և բավական երկար ապրեց, որպեսզի իր կարծիքը հայտներ Ալֆրեդ Թենիսոնի՝ որպես բանաստեղծ դափնեկիր լինելու պիտանիության մասին։ Ալեքսանդր Դայսը Ռոջերսի հետ իր առաջին ծանոթությունից ի վեր սովորություն է ունեցել գրել անեկդոտներ, որոնցով լի էր նրա զրույցը։ 1856 թվականին նա կազմեց և հրատարակեց Սամուել Ռոջերսի «Խնջույքի զրույցի հիշողությունների ընտրանիներ»-ը, որոնց ավելացրեց «Պորսոնիանուն»։ Ռոջերսը նոթատետր էր պահում, որում գրանցում էր իր շատ նշանավոր ընկերների՝ Ֆոքսի, Էդմունդ Բերկի, Հենրի Գրատանի, Ռիչարդ Պորսոնի, Ջոն Հորն Թուկի, Թալեյրանի, Լորդ Էրսկինի, Սքոթի, Լորդ Գրենվիլի և Վելինգթոնի դուքսի զրույցների տպավորությունները։  Դրանք հրատարակվել են նրա եղբորորդու՝ Ուիլյամ Շարփի կողմից 1859 թվականին՝ որպես Սեմյուել Ռոջերսի հուշեր; Բանկիր, բանաստեղծ և բարերար Սամուել Ռոջերսի հուշերն ու սեղանի զրույցները, 1763-1855 (1903), հրատարակված՝ Գ․ Փոելլի կողմից։

Ռոջերսը զբաղեցրել է տարբեր պատվավոր պաշտոններ. նա եղել է Ազգային պատկերասրահի հոգաբարձուների խորհրդի անդամներից մեկը, եղել է Բրիտանական թանգարանի գործունեությունը հետաքննող հանձնաժողովի և խորհրդարանի շենքերի վերակառուցման հանձնաժողովի անդամ։  1796 թվականի նոյեմբերին ընտրվել Է Թագավորական ընկերության անդամ^[9]։

Ուշ շրջան

Սամուել Ռոջերսի դիմանկարը

Նրա գրական ստեղծագործական կյանքը դանդաղ էր զարգանում։ 1798 թվականին հրատարակված «Նամակ ընկերոջը» (վերը նշված Շարփի զրույցը) նկարագրում է Ռոջերսի երջանիկ կյանքի իդեալը։  Դրան հաջորդեցին «Կոլումբոսի ճանապարհորդությունը» (1810) և «Ժակլինա»-ն (1814)՝ պատմողական բանաստեղծություն, որը գրվել է նոր գրողների չորս հարյուր յամբի (բանաստեղծական ոճ) միջոցով և տպագրվել է այն նույն հատորում, որտեղ հրատարակվել է Բայրոնի «Լարա»-ն։  Նրա արտահայըիչ բանաստեղծությունը՝ «Մարդկային կյանք»-ը (1819), որի վրա նա աշխատել է տասներկու տարի, գրված է ստեղծագործական կյանքին վաղ փուլին բնորոշ ձևով։

1814 թվականին Ռոջերսն իր քրոջ՝ Սառայի հետ շրջայց կատարեց մայրցամաքում։ Նա Շվեյցարիայի միջով անցավ Իտալիա՝ գրելով իրադարձությունների և տպավորությունների ամբողջական օրագիր, և երբ արդեն հասել էր Նեապոլ, Էլբայից Նապոլեոնի փախուստի լուրը ստիպեց նրան վերադառնալ տուն։ Յոթ տարի անց նա վերադարձավ Իտալիա՝ այցելելով Բայրոնին և Շելլիին Պիզայում։  Այս ճանապարհորդություններից ավելի վաղ ստեղծվեց նրա վերջին և ամենաերկար աշխատանքը՝ «Իտալիա»-ն։ Առաջին մասը անանուն հրատարակվել է 1822 թվականին, երկրորդը՝ նրա անունով՝ 1828 թվականին։ Սկզբում այն մեծ տարածում չգտավ, բայց Ռոջերսը վճռական էր հաջողության հասնելու համար։ Նա ընդլայնեց և վերամշակեց բանաստեղծությունը, ինչպես նաև նկարազարդումներ պատվիրեց Ջ. Մ. Թըրնրից, Թոմաս Սթոթհարդից և Սամուել Պրաուտից։ Դրանք փորագրված էին պողպատի վրա 1830 թվականի շքեղ հրատարակության մեջ։  Գիրքն այն ժամանակ մեծ հաջողություն ունեցավ, և Ռոջերսը, հետևելով դրան, թողարկեց իր բանաստեղծությունների հավասարապես շքեղ հրատարակությունը (1834)։ 1850 թվականին՝ Ուորդսվորթի մահից հետո, Ռոջերսին խնդրեցին դառնալ նրա իրավահաջորդը՝ որպես դափնեկիր բանաստեղծ, բայց նա հրաժարվեց այդ պատիվից իր տարիքի պատճառով։  Կյանքի վերջին հինգ տարիներին նա սայթաքելու հետևանքով գամված է եղել անկողնին։  Նա մահացավ Լոնդոնում 92 տարեկան հասակում ՝ պատկառելի տարիքում, և թաղվեց Ընտանեկան գերեզմանում՝ Հարինգեյի Հորնսի բարձր փողոցի Սուրբ Մարիամի եկեղեցու գերեզմանատանը^[10]։

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Malpass G. A. Rogers, Samuel // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2018. — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T072715
3. Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
4. Kindred Britain
5. Mitchell, Hughes and Clarke (1877). Miscellanea genealogica et heraldica. էջ 259. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 27-ին.
6. Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Macaulay, Thomas Babington Macaulay, Baron» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն) (11th ed.). Cambridge University Press.
7. Sedgwick, Catharine Maria (1841). Letters from abroad to kindred at home. New York: Harper & Brothers. էջեր 76–80. LCCN 03017185.
8. «John Mitford (1781–1859)» . Dictionary of National Biography. London: Smith, Elder & Co. 1885–1900.
9. «Library and Archives Catalogue». The Royal Society. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.(չաշխատող հղում)
10. Historic England. «Monument to Samuel Rodgers and family in north east corner of St Marys Churchyard (1244865)». National Heritage List for England. Վերցված է 25 May 2009-ին.

Գրականություն

•  This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Rogers, Samuel». Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 23 (11th ed.). Cambridge University Press. էջեր 457–458.
• The Aldine edition (1857) of his Poetical Works, and the Journals of Byron and of Moore

Նշումներ

Ռոջերսի մասին ամբողջական զեկույցը տրվում է երկու աշխատություններում՝ P. W. Clayden, The Early Life of Samuel Rogers (1887) and Rogers and his Contemporaries (2 հատորով, 1889). Ռոջերսի լավագույն ակնարկներից մեկը, որը պարունակում է նրա կտրուկ խելքի բազմաթիվ օրինակներ, պատկանում է Աբրահամ Հեյվորդին՝ գրված 1856 թվականի հուլիսի Էդինբուրգի գրախոսության մեջ։

Արտաքին հղումներ

• Samuel Rogersի գործերը Գուտենբերգ նախագծում
• Works by Սամուել Ռոջերս at LibriVox (public domain audiobooks)
• Finding aid to Alan H. Kempner papers with Samuel Rogers correspondence at Columbia University. Rare Book & Manuscript Library.