Սե Լինյու

Սե Լինյու
Ծնվել է385[1]
ԾննդավայրTaikang County, Jin dynasty
Վախճանվել է433[1]
Մասնագիտությունբանաստեղծ և թարգմանիչ
ՔաղաքացիությունՉինաստան
ԶավակներXie Feng?
 Xie Lingyun Վիքիպահեստում

Սե Լինյու (չինարեն՝ 謝靈運, 385[1], Taikang County, Jin dynasty - 433[1]), չինական պետական գործիչ, բանաստեղծ Չինաստանի Ծին կայսրության շրջանում (265-420):

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Չենհուանգի աշտարակ, Հանճոու, Չինաստան

Սե Լինյուն ծնվել է 385 թվականին Յանսյա գավառում, Չենծզյուն շրջանում (ժամանակակից Թայկան գավառ, Չժոուկոու քաղաքի շրջան, Հենան նահանգ)։ Ծագել է արիստոկրատական ընտանիքից[2], որի անդամները ժառանգաբար զբաղեցրել են ռազմական և վարչական պաշտոններ։ Վաղ տարիքում կորցրել է հորը՝ Սե Հուանին։ Այս իրադարձության ազդեցության տակ նա հեռացել է բուդդայական մենաստան[3], որտեղ մնացել է մինչև 399 թվականը։

406 թվականին, նա ընդունվել է պետական ծառայության և ստացել գունի տիտղոս։ Նույն թվականին նրան նշանակել են Հենան նահանգում պաշտոնի։ Սակայն ծառայությունը երկար չի տևել։ Այդ շրջանում սկսվել են ապստամբություններ, որոնք զգալիորեն թուլացրել են կայսրությունը։ 413 թվականին նա օգնել է գեներալ Լյու Յույին ճնշել հարավում սկսված ապստամբությունը։ Հետագայում Լյու Յուն գրավել է իշխանությունը՝ դառնալով կայսրության փաստացի կառավարիչ։ Սակայն Սե Լինյուն շարունակել է աջակցել Սիմա դինաստիայի կայսրերին, ինչի շնորհիվ որոշ ժամանակ պահպանել է իր ազդեցությունը արքունիքում և 416 թվականին ընդգրկվել կառավարության կազմում։ Սակայն, երբ 420 թվականին Լյու Յուն տապալել է Ցզին դինաստիան և հիմնել Լյու Սուն կայսրությունը, Սե ընտանիքը կորցրել է իր ազդեցությունը։ Ինքը՝ Սե Լինյունը, կորցրել է տիտղոսը՝ գունից դառնալով հոու։ Որից հետո նրան աքսորել են Յունցզի քաղաք (ժամանակակից Վենչժոու, Չժեցզյան նահանգ)։ 421 թվականին Սեն հրաժարվել է պետական ծառայությունից՝ պատճառաբանելով առողջական վիճակի վատթարացումը։

Նա հաստատվել է իր կալվածքում և այնտեղ ապրել մինչև 426 թվականը, երբ նոր կառավարիչ Վեն-դին նրան կանչել է արքունիք։ Այստեղ նա մնացել է մինչև 428 թվականը, ապա վերադարձել տուն։

Սակայն 430 թվականին Սե Լինյուն ստիպված է եղել կրկին վերադառնալ արքունիք՝ հերքելու դավադրության մեջ ներգրավված լինելու կասկածները։ 431 թվականին նրան աքսորել են ժամանակակից Ցզյանսի նահանգ, իսկ 432 թվականին՝ Գուանչժոու։ 433 թվականին Լյու Սուն կայսրության կառավարիչ Վեն-դին նրան մեղադրել է Գուանչժոուում կազմակերպված ապստամբությանը մասնակցելու մեջ և դատապարտել մահվան։ Շուտով վճիռը կայացվել է, և Սե Լինյունը մահապատժի է ենթարկվել։

Գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սե Լինյունի հիմնական ստեղծագործական ժանրը «քամի և հոսանք» (风流) ուղղությունն էր։ Նա բնապատկերային լիրիկայի վարպետ է եղել՝ իր բանաստեղծություններում պատկերելով լեռներ, առվակներ, դաշտեր և այգիներ։ Նրա ամենահայտնի գործերից են «Ֆու լեռներից վերադարձի մասին» (归园田居)։

Նա նաև հեղինակել է «Երբ բարձրանում էի քաղաքային աշտարակ»[4] բանաստեղծությունը, որից հայտնի դարձած արտահայտությունը՝ «Գարնանային խոտը աճում է ջրամբարի ափին», դարձել է թևավոր խոսք, որը խորհրդանշում է եղբայրական բարեկամությունն ու փոխօգնությունը[5]։ Սե Լինյունը այս տողը գրել է այն բանից հետո, երբ երազում տեսել է իր եղբորը՝ Սե Հուեյլյանին[6]։ Այս պատմությունը հիշատակվում է Չժուն Ժունի «Բանաստեղծությունների կարգեր» («Շի Պին», 诗品) տրակտատում։

Նրա ժառանգության մի մասը կազմում են քաղաքական թեմաներով գրված բանաստեղծությունները, որոնք արտացոլում են ժամանակաշրջանի իրադարձությունները։ Նրա առաջին ստեղծագործությունների ժողովածուն տպագրվել է Սուն դինաստիայի օրոք և կազմված էր 19 փաթեթ-ցզյուաններից։

Գյուտեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սե Լինյուն պետական պաշտոններից ազատ կամ արքունիքում չեղած ժամանակ շատ է ճանապարհորդել` լինելով տարբեր վայրերում։ Հարմարավետության համար նա ստեղծել է հատուկ փայտե կոշիկներ՝ մետաղյա սեպերով, որոնք կարող էր կարգավորել՝ կախված նրանից իջնում էր, թե բարձրանում լեռան լանջով[7]։ Այս մասին պատմվում է «Սե Լինյու կենսագրություն» գլխում, որը ընդգրկված է «Սունի գրքում» («Սուն Շու») 67-րդ ցզյուանում։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Бежин Л. Е. Се Линъюнь / АН СССР, Институт востоковедения. — М.: Наука, 1980. — 208 с. — (Писатели и ученые Востока). — 4500 экз.
  • Frodsham, J.D. The Murmuring Stream: The Life and Works of the Chinese Nature Poet Hsieh Ling-yun (385–433), Duke of K’ang-Lo. — Kuala Lumpur: University of Malaya Press, 1967.
  • Chang, H. C. (1977). Chinese Literature 2: Nature Poetry. (New York: Columbia University Press). ISBN 0-231-04288-4

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ Chang, Wen; Chang, Chen; Li, Qianpin (2012-08-01). «Customer Lifetime Value: A Review». Social Behavior and Personality: an international journal. 40 (7): 1057–1064. doi:10.2224/sbp.2012.40.7.1057. ISSN 0301-2212.
  3. ↑ Chang, Wen; Chang, Chen; Li, Qianpin (2012-08-01). «Customer Lifetime Value: A Review». Social Behavior and Personality: an international journal. 40 (7): 1057–1064. doi:10.2224/sbp.2012.40.7.1057. ISSN 0301-2212.
  4. ↑ Антология китайской поэзии / Перевод с китайского под общей редакцией Го Можо и Федоренко, Николай Трофимович. — М.: Государственное издательство художественной литературы, 1957. — Т. 1. — С. 342—343.
  5. ↑ 杜忠明 毛主席《沁園春•雪》的傳奇故事. — 辽宁人民出版社, 2014. — С. 279. — ISBN 9787205077105
  6. ↑ Примечание №184 // Цао Сюэцинь. Сон в красном тереме : в 3 т. / Пер. с кит. Панасюк, Владимир Андреевич; редкол.: Делюсин, Лев Петрович и др.; вступ. статья Гао Мана; ред. пер. С. Хохловой; стихи в пер. И. Голубева; примеч. И. Голубева и В. Панасюка. — М. : Художественная литература, Ладомир, 1995. — Т. 1. — (Библиотека китайской литературы). — ISBN 528001771X.
  7. ↑ Shaorong Yang Traditional Chinese Clothing: Costumes, Adornments & Culture. — San Francisco: Long River Press, 2004. — С. 53. — ISBN 1-59265-019-8
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սե Լինյու» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ