Սիրի Դերկերտ

Սիրի Դերկերտ
Ծնվել էօգոստոսի 30, 1888(1888-08-30)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԱդոլֆ Ֆրեդրիկ, Ստոկհոլմ, Ստոկհոլմի լեն, Շվեդիա[3][4][5]
Վախճանվել էապրիլի 28, 1973(1973-04-28)[1][2][3][…] (84 տարեկան)
Մահվան վայրԼիդինգյո, Լիդինգյո, Ստոկհոլմի լեն, Շվեդիա[3][4]
Քաղաքացիություն Շվեդիա
ԿրթությունԿոլարոսսիի ակադեմիա[6], Whitlockska samskolan[7], Althin's School of Painting? (1910)[8], Շվեդիայի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա[8] և Գրան–Շոմիե ակադեմիա[8]
Մասնագիտությունքանդակագործ, նկարչուհի, հակապատերազմային ակտիվիստ և նորաձևության դիզայներ
Ոճֆեմինիստական արվեստ
Ուշագրավ աշխատանքներ"Carvings in concrete"? և Sverigeväggen?
ԱշակերտներThore Wahlgren?
Պարգևներ
Արքայազն Եվգենի մեդալ
ՀայրԿարլ Էդվարդ Դերկերտ[9][5]
ԱմուսինԲերթիլ Լյուբեկ[3]
Համատեղ ապրողՎալլ Ռոզենբերգ[8]
ԶավակներԼիվ Դերկերտ[3], Կարլո Դերկերտ[10] և Սարա Դերկերտ[3]
 Siri Derkert Վիքիպահեստում

Սիրի Կարին Դերկերտ (շվեդ.՝ Siri Derkert, օգոստոսի 30, 1888(1888-08-30)[1][2][3][…], Ադոլֆ Ֆրեդրիկ, Ստոկհոլմ, Ստոկհոլմի լեն, Շվեդիա[3][4][5] - ապրիլի 28, 1973(1973-04-28)[1][2][3][…], Լիդինգյո, Լիդինգյո, Ստոկհոլմի լեն, Շվեդիա[3][4]), շվեդ նկարիչ, մոդեռնիզմի ներկայացուցիչ։

Կենսագրություն և ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սիրի Դերկերտը ծնվել է 1888 թվականին Ստոկհոլմում, ձեռներեց Էդվարդ Դերկերտի և Ուոլբորգ Դերկերտի ընտանիքում։ Ընտանիքն ուներ վեց երեխա։ Սիրին սովորել է Ստոկհոլմի Ուիթլոկի դպրոցում, այնուհետև 1904-1910 թվականներին հաճախել է Ալտինի գեղարվեստի դպրոց[11]։ 1911 թվականին ընդունվել է Շվեդիայի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա, որտեղ ընկերացել է Աննա Պետրուս-Լյուտկենսի, Նիննան Սանտեսսոնի և Լիզա Բերգստրանդի հետ[12]։

1913 թվականին Սիրի Դերկերտը բնակվել է Փարիզում, Մոնպառնասում (որտեղ այդ ժամանակ բնակվում էին նաև Սանտեսսոնը և Բերգստրանդը) և հաճախել Ռուսական ակադեմիա և Գրանդ Շոմեր ակադեմիա։ 1914 թվականին Դերկերտը, Սանտեսսոնը և Բերգստրանդը համատեղ ուղևորություն են կատարել Ալժիր, ինչն ուժեղ տպավորություն է թողել Դերկերտի վրա և ազդել նրա արվեստի վրա[12]։ Նույն թվականին նա ծանոթացել է ֆինն-շվեդացի նկարիչ Վալլե Ռոսենբերգին։ Որոշ ժամանակ նրանք միասին ապրել են Փարիզում, այնուհետև ուղևորվել Անգլիա և վերջապես բնակություն հաստատել Իտալիայում, որտեղ էլ 1915 թվականին ծնվել է նրանց որդին` Կառլոն։ Այս ժամանակահատվածում Սիրին շատ է աշխատել` ստեղծելով նկարներ մոխրագույն, կապույտ և կանաչ երանգներով՝ կուբիզմի հստակ ազդեցության ներքո։ Նրա հիմնական ժանրերն էին բնանկարներն ու ինքնանկարները։ Հետագայում այդ աշխատանքները 1919 և 1921 թվականներին ցուցադրվել են Կոպենհագենում և Ստոկհոլմում անցկացվող ցուցահանդեսներում[11]։

1916 թվականին Սիրին վերադարձել է Շվեդիա, իսկ Վալլեն և նրա որդին մնացել են Իտալիայում։ Որոշ ժամանակ նրանք զբաղվել են հագուստի դիզայնով՝ ստեղծելով օրիգինալ և էլեգանտ երեկոյան զգեստներ։ 1917 թվականից կապի մեջ է եղել նկարիչ Բերտիլ Լյուբեկի հետ, իսկ 1918 թվականին ծնվել է նրանց դուստրը՝ Լիվը։ Ինչպես նախորդ դեպքերում, երեխայի ծնունդը գաղտնի է պահվել. աղջկան հանձնել են մանկատուն, որտեղից էլ նրան որդեգրում է խնամակալ ընտանիքը։ 1920 թվականին Սիրին Բերտիլ Լյուբեկից ունեցել է մեկ այլ դուստր, որը որդեգրվել է նույն ընտանիքի կողմից, ինչպես նրա քույրը։ 1921 թվականին Սիրին և Բերտիլը կնքել են ձևական ամուսնություն, որպեսզի կարողանան պաշտոնապես ճանաչել իրենց երկու դուստրերին։ Սիրին Վալլե Ռոսեբերգին տեսել է միայն մեկ անգամ` 1919 թվականին, ծանր հիվանդությունից նրա մահից անմիջապես առաջ։ Նրանց որդին՝ Կառլոն, մնացել է Իտալիայում, որտեղից էլ մայրը հետագայում նրան տարել է[11]։

1920-ականներին Սիրի Դերկերտը ժամանակ առ ժամանակ ապրել է Ստոկհոլմում և Փարիզում։ Նա շարունակել է աշխատել նորաձևության ոլորտում և ղեկավարել Idun ամսագրի համապատասխան խորագիրը, ինչպես նաև զբաղվել մանրանկարչությամբ։ 1923 թվականին կայացել է նրա առաջին անհատական ցուցահանդեսը։ Նկարիչը շատ է ճանապարհորդել, այդ թվում ընկերուհիների` Նիննան Սանտեսսոնի, Վերա Նիլսսոնի և Աննա Սալստրյոմի հետ[11]։ 1936 թվականից նա բնակվել է Փարիզում դստեր՝ Լիվի հետ, ով նույնպես արվեստի հանդեպ սեր ուներ[12]։ 1938 թվականին Լիվը մահացել է տուբերկուլյոզից և այդ հարվածից հետո Սիրին երկար ժամանակ թողել է նկարչության դասընթացները[11]։

1944 թվականին Ստոկհոլմում տեղի է ունեցել Սիրի Դերկերտի անհատական ցուցահանդեսը, իսկ 1953 թվականին՝ Փարիզում։ 1950-ականներին նա շատ փորձեր է կատարել` օգտագործելով նոր տեխնիկա և նյութեր։ Որպես խաղաղության համար պայքարի ակտիվ մարտիկ` 1950 թվականին խաղաղության համաշխարհային համաժողովի շրջանակներում այցելել է Խորհրդային Միություն։ 1959 թվականին մասնակցել է Ստոկհոլմի մետրոյի T-centralen կայարանի նախագծմանը։ 1960 թվականին դարձել է առաջին շվեդ նկարիչը, որի աշխատանքների հետահայաց ցուցահանդեսը անցկացվել է Ժամանակակից արվեստի թանգարանում[11]։ 1962 թվականին նկարիչը Վենետիկի բիենալեում ընտրվել է Շվեդիայի ներկայացուցիչ [12]։ Սիրի Դերկերտը շարունակել է աշխատել մինչև իր մահը` 1973 թվական։

Մահացել է Լիդինգում, որտեղ էլ թաղվել է[11]։

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ստոկհոլմի միջազգային ցուցահանդեսի սալաքարերից
    Ստոկհոլմի միջազգային ցուցահանդեսի սալաքարերից
  • Sverigeväggen («Շվեդական ջրհոր»), Շվեդիայի տուն
    Sverigeväggen («Շվեդական ջրհոր»), Շվեդիայի տուն
  • Sverigeväggen (դետալ) – Folkens rop (Մարդու ճիչ)
    Sverigeväggen (դետալ) – Folkens rop (Մարդու ճիչ)

Մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Söderberg, Rolf (1974). Siri Derkert. Publikation / Sveriges allmänna konstförening, 0347–2515 ; 83 (Swedish). Stockholm.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Gedda, Emma (2001). «Siri Derkert – avantgardistisk konstnär och modetecknerska». Konstvärlden & disajn (6): 68–69.

Լրացուցիչ գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Han finns, förstår du: Siri Derkert och Valle Rosenberg [You see, he exists: Siri Derkert and Valle Rosenberg] (Swedish) (1 ed.). Åhus: Kalejdoskop. 1986. ISBN 91-85552-95-X. 7750382.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  • Derkert, Siri; Öhrner, Annika; Olof-Ors, Matilda (2011). Siri Derkert. Moderna museets utställningskatalog, 0347-9196 ; 365 (Swedish). Stockholm: Atlantis. ISBN 9789173534932.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Siri Derkert (նիդերլ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 Bertil Lybeck
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Շվեդիայի մահվան գիրքը
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Adolf Fredriks kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, huvudserie, SE/SSA/0001/C I a/14 (1888), bildid: 00028282_00103, sida 101
  6. ↑ Académie de la Grande Chaumière (շվեդերեն) — Göteborgs universitet, 2018. — ISBN 978-91-639-7594-3 — ISSN 2003-0088
  7. ↑ Siri Karin Derkert (շվեդերեն)
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Siri Karin Derkert (շվեդերեն)
  9. ↑ Շվեդիայի բնակչության 1910 թվականի մարդահամար (շվեդերեն) — Riksarkivet.
  10. ↑ Ansedel: Derkert-Rosenberg, Carlo
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 Svenskt kvinnobiografiskt lexikon
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Moderna Museet
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սիրի Դերկերտ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ