Քիթի Քլայվ

Քիթի Քլայվ
Դիմանկար
Ծնվել էնոյեմբերի 5, 1711(1711-11-05)[1][2][3]
ԾննդավայրԼոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Մահացել էդեկտեմբերի 6, 1785(1785-12-06)[4][5][3] (74 տարեկան)
Մահվան վայրԼոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
ԳերեզմանSt Mary's Church, Twickenham
Քաղաքացիություն Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
Մասնագիտությունդերասանուհի, երգչուհի, օպերային երգչուհի, դրամատուրգ, գրող և թատրոնի դերասանուհի
 Kitty Clive Վիքիպահեստում

Քիթի Քլայվ, ի ծնե՝ Քեթրին Ռաֆթոր,(անգլ.՝ Kitty Clive, նոյեմբերի 5, 1711(1711-11-05)[1][2][3], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն - դեկտեմբերի 6, 1785(1785-12-06)[4][5][3], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն), անգլիական թատրոնի դերասանուհի, օպերային երգչուհի (սոպրանո) և դրամատուրգ։ Նա խաղացել է կատակերգություններում և ֆարսերում։ Մասնակցել է Հենդելի օրատորիաների լոնդոնյան պրեմիերաներին։

Կենսագրություն և կարիերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քեթրին Ռաֆթորը ծնվել է 1711 թվականի նոյեմբերի 15-ին Լոնդոնում։ Նրա հայրը փաստաբան Ուիլյամ Ռաֆթորն էր՝ ծնունդով Կիլկենիից[6]։ Մանկուց թատրոնով տարված 17-ամյա Քիթիի առաջին դեբյուտը եղել է Դրուրի Լեյն թատրոնի բեմում՝ Նաթանիել Լիի «Միհրդատ, պոնտական թագավոր» դրամայում խաղացած ոչ մեծ դերով[7]։ Հետագայում նա մոտ 40 տարի հանդես է եկել այդ թատրոնի թատերախմբում՝ լինելով առաջատար երգիծական դերասանուհի[8][6]։ 1732 թվականին Քիթի Ռաթֆորն ամուսնացել է դատապաշտպան Ջորջ Էլայվի հետ, բայց հետագայում ամուսինները փոխադարձ համաձայնությամբ բաժանվել են, թեև պաշտոնապես երբեք չեն ամուսնալուծվել, և Քիթի Քլայվը մնացել է տնտեսապես անկախ[9]։

Քիթի Քլայվը մեծ հաջողությամբ ելույթ է ունեցել կատակերգություններում ու ֆարսերում՝ որպես դերասանուհի և երգչուհի։ Նրա ամենավառ դերերից էր Նելը՝ Չարլզ Քոֆիի «Ինքը սատանան ոտքը կկոտրի» բալլադային օպերայում[8][10]։ Գովեստի է արժանացել նրա կերտած Փոլիի դերը 1732 թվականի «Աղքատի օպերայում»[10]։ Նա խաղացել է նաև Ուիլյամ Շեքսպիրի կատակերգություններում, այդ թվում՝ «Անսանձ կնոջ սանձահարումը» (Կատարինա) և «Վենետիկի վաճառականը» (Պորցիա)[8]։ Հենրի Ֆիլդինգը հատուկ Քիթի Քլայվի համար ստեղծել է մի շարք դերեր իր ֆարսերում[7]։ Դրանք լի են եղել երաժշտական համարներով, իսկ հերոսուհիների բնավորությունները կերտվել են Քիթիի տաղանդի առանձնահատկությունները հաշվի առնելով։ Ֆիլդինգն այնքան է գնահատել նրա տաղանդը, որ 1732 թվականին «Կեղծ բժիշկը» ներկայացման հաջողությունը վերագրել է հենց դերասանուհու հիանալի խաղին, իսկ երկու տարի անց նրան հասցեագրված գովեստի նամակ է հղել իր «Բամբասկոտ սպասուհին» ֆարսում։ Քիթի Քլայվի կարիերայի նոր էտապն սկսվել է 1747 թվականին, երբ Դրուրի Լեյն թատրոնը ղեկավարել է Դեյվիդ Գարրիկը։ Երեք թատերաշրջանի ընթացքում Քիթին Դեյվիդի մշտական զուգընկերն է եղել բեմում[11][8]։

Քիթի Քլայվը բարեկամություն է արել Գեորգ Ֆրիդրիխ Հենդելի հետ[9]։ Հատուկ նրա համար երգահանը գրել է երկու երգ, որոնք հնչել են Դրուրի Լեյն թատրոնի ներկայացումներում։ Բացի այդ, երգչուհին մասնակցել է նրա երկու օրատորիայի լոնդոնյան առաջնախաղերին։ Հենդելը նրան է ընտրել Դալիդայի դերի համար «Սամսոն» օրատորիայում, ինչպես նաև «Մեսիա» օրատորիայի ռեչիտատիվը լիարժեք արիայի է վերածել, որը կատարել է հենց Քիթին։ Ժամանակակիցները բարձր են գնահատել Քիթի Քլայվի տաղանդը։ Հեղինակավոր քննադատ Սեմյուել Ջոնսոնը նրան համարել է երբևէ իր տեսած լավագույն դերասանուհին, իսկ Թոմաս Կուկը նրա վոկալ վարպետության մասին ասել է, որ նրան հավասարը չկա, եթե չհաշվենք իտալական օպերայի լավագույն ձայները։

Քիթի Քլայվը դարձել է իր ժամանակի ամենաբարձր վարձատրվող դերասանուհիներից մեկը և, հնարավոր է, նույնիսկ ավելի շատ գումար է վաստակել, քան շատ տղամարդ-կատարողներ, որոնք ավանդաբար ավելի շատ էին վճարվում, քան իրենց կին գործընկերները։ Հայտնի լինելու հանգամանքը նրան իշխանություն և փառք է բերել, նաև իրավունք վերապահել՝ հանդես գալու որպես դերասանների իրավունքների բաց կողմնակից։

Քիթի Քլայվը խաղացել է ոչ միայն կատակերգություններում, այլ նաև ինքն էլ մի քանի ստեղծագործություն է գրել այդ ժանրում[7]։ Նա գրել է ֆեմինիստական ենթատեքստով մի քանի երգիծական ակնարկ, այդ թվում՝ «Փորձը» կամ «Կիսաշրջազգեստով տղաները» (1750), «Յուրաքանչյուր կին իր հումորով» (1760) և «Ռաութից գեղեցիկ կնոջ վերադարձի ակնարկները» (1763)։ Այդ պիեսներում նա օգտագործել է հումորը, որպեսզի քննադատի այն խնդիրները, որոնց բախվում են կին կատարողներն ու դրամատուրգները։ 1769 թվականին նա թողել է թատրոնը՝ վերջին անգամ հանդես գալով բեմում Էլիզաբեթ Գրիֆիթի «The School for Rakes» կատակերգությունում[12]։ Կյանքի վերջին տարիներին Քլայվը մտերմացել է Հորաս Ուոլփոլի հետ, որը նրան առանձնատուն է նվիրել Թուիքենեմում՝ իր տնից ոչ հեռու։ Հետագայում այդ առանձնատունը հայտնի է դարձել որպես Little Strawberry Hill[9][13]։ Դերասանուհին այնտեղ ապրել է մինչև իր մահը՝ 1785 թվականի դեկտեմբերի 6-ը։ Ուոլփոլը Քլայվի հիշատակին բանաստեղծություն է նվիրել, որը փորագրված է նրա առանձնատան այգում՝ հուշասափորի վրա[14][13]։

Ընտրյալ ներկայացումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Rosella in The Village Opera by Charles Johnson (1729)
  • Phillida in Love in a Riddle by Colley Cibber (1729)
  • Kitty in The Humours of Oxford by James Miller (1730)
  • Dulceda in Bayes's Opera by Gabriel Odingsells (1730)
  • Nell in The Devil to Pay by Charles Coffey (1731)
  • Chlose in The Lottery by Henry Fielding (1732)
  • Mercury in Timon in Love by John Kelly 1733)
  • Maria in The Man of Taste by James Miller (1735)
  • Liberia in The Universal Passion by James Miller (1737)
  • Violetta in Art and Nature by James Miller (1738)
  • Miss Kitty in The Coffee House by James Miller (1738)
  • Rosamond in Rosamond] by Thomas Arne (1740)
  • Kitty in High Life Below Stairs by James Townley (1759)
  • Muslin in The Way to Keep Him by Arthur Murphy (1760)
  • Lady Beverly in The School for Lovers by William Whitehead (1762)
  • Sift in The Widowed Wife by William Kenrick (1767)
  • Mrs Winifred in The School for Rakes by Elizabeth Griffith (1769)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Dictionary of Ulster Biography — 1993.
  2. ↑ 2,0 2,1 https://www.oxforddnb.com/view/10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-5694;jsessionid=DB8227AA9B504C49E9310D6BDEF02CBC
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 A Historical Dictionary of British Women — 2 — Routledge, 2003. — P. 107. — ISBN 978-1-85743-228-2
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.twickenham-museum.org.uk/detail.php?aid=100&ctid=1&cid=14
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 https://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000005976
  6. ↑ 6,0 6,1 A Biographical Dictionary of Actors, 1975, էջ 341
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Encyclopedia of British Writers, 2014, էջ 62
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Театральная энциклопедия, 1964, 59
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Encyclopaedia Britannica
  10. ↑ 10,0 10,1 A Biographical Dictionary of Actors, 1975, էջ 344
  11. ↑ A Biographical Dictionary of Actors, 1975, էջ 350
  12. ↑ A Biographical Dictionary of Actors, 1975, էջ 353
  13. ↑ 13,0 13,1 The Twickenham Museum
  14. ↑ A Biographical Dictionary of Actors, 1975, էջ 357

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Клайв, Китти // Театральная энциклопедия / П.А. Марков. — М: Советская энциклопедия, 1964. — Т. III.
  • Clive, Catherine Raftor // Encyclopedia of British Writers, 16th, 17th, and 18th Centuries / Alan Hager. — Book Builders LLC., 2014. — P. 62.
  • Philip H. Highfill, Kalman A. Burnim, Edward A. Langhans Clive, Mrs George, Catherine, née Raftor // A Biographical Dictionary of Actors, Actresses, Musicians, Dancers, Managers and Other Stage Personnel in London, 1660-1800: Cabanel to Cory. — SIU Press, 1975. — P. 341—362.