Օսման Բեյի երազ

Օսման Բեյի երազը կամ Օսման Ղազիի երազը, պատմություն Օսմանյան կայսրության հիմնադիր Օսման բեյի մասին, որը կապված է պետության հիմնադրման հետ։ Լուրեր են շրջանառվում, որ իր երազում Օսման բեյը տեսել է, թե ինչպես է լուսինը բարձրանում Շեյխ Ադաբալիի կրծքից, մտնում իր սեփական կրծքի մեջ, և նրա պորտից դուրս եկող ծառը ծածկում է ամբողջ աշխարհը^[1]։

Մյուս կողմից, Օրուչ Բեյը երազը նվիրել է իր հորը՝ Էրթուղրուլ Ղազիին, այլ ոչ թե Օսման Ղազիին։ Ըստ նրա պատմության՝ լուսինը, որը կրկին ծնվում է շեյխի կրծքից, մտնում է Էրթուղրուլի ծոցը։ Այնուհետև նրա մեջից դուրս եկող ծառի ստվերից սարեր են աճում^[2]։

Օսմանյան գրողները մեծ նշանակություն են տվել իրենց կայսրության հիմնադրի այս երազին^[3]։

Իրականություն

Գիտնականների մեծամասնությունը համաձայն է, որ երազը ծագել է Օսման Ղազիից շատ ավելի ուշ՝ նրա մահից ավելի քան հարյուր տարի անց՝ տասնհինգերորդ դարում^[2][4][5][6]։ Ենթադրվում է, որ երազը ստեղծվել է այնպիսի նպատակներով, ինչպիսիք են կայսրության մասին հիմնարար առասպել ստեղծելը, Օսմանի կյանքը հարստացնելը կամ նրա հետագա հաջողությունը բացատրելը^[2][4]։

Հալիլ Ինալջըքը այս երազի համար օգտագործել է «այսպես կոչված երազ» արտահայտությունը^[5]։ Դոկտոր պրոֆեսոր Յուսուֆ Հալաչօղլուն այս հարցում միացել է Հալիլ Ինալջըքին՝ ասելով, որ երազը հորինված է^[5]։

Երազի առասպելը թուրք-իսլամական ավանդույթում

Կենտրոնական Ասիայի թյուրք-մոնղոլական և թյուրք-իսլամական մշակույթների ընդհանուր տարրերից մեկը Տոնիի գաղափարն է, ըստ որի գերիշխանությունը աստվածային ծագում ունի: Տոնի գաղափարը, որը նկատվել է նախաիսլամական թուրքական պետություններում, գոյություն է ունեցել նաև Օսմանյան կայսրությունում իսլամի ընդունումից հետո: Դրա արտացոլումն այն է, որ կառավարիչները ունեն աստվածային երազ, որը լեգիտիմություն է հաղորդում իրենց իշխանությանը:

Պետական գործիչներ, ինչպիսիք են Ջենգիզը, Թիմուրը և Քադը Բուրհանեդդին Ահմեդի պես դիմել են լեգիտիմության այնպիսի միջոցների, ինչպիսիք են սուլթանության երազը, քանի որ նրանք չեն ծնվել որպես տոհմի օրինական անդամներ^[7]։

Ծանոթագրություններ

1. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/erhan-afyoncu/2019/12/08/osman-gazinin-ruyasi. {{cite web}}: External link in |arşivurl= (օգնություն); Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |arşivtarihi= ignored (|archive-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |arşivurl= ignored (|archive-url= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |başlık= ignored (|title= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |dil= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |erişimtarihi= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |çalışma= ignored (օգնություն)
2. . ISBN 0-465-02396-7. OCLC 63664444 https://www.worldcat.org/oclc/63664444. {{cite book}}: External link in |arşivurl= (օգնություն); Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |ad= ignored (|first= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |arşivtarihi= ignored (|archive-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |arşivurl= ignored (|archive-url= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |başlık= ignored (|title= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |erişim-tarihi= ignored (օգնություն); Unknown parameter |soyadı= ignored (|last= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |tarih= ignored (|date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |yayıncı= ignored (|publisher= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |yer= ignored (|location= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |ölüurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
3. Edward Shepherd Creasy, Turkey, sayfa 15
4. . ISBN 978-0-8160-6259-1. OCLC 227205977 https://www.worldcat.org/oclc/227205977. {{cite book}}: External link in |arşivurl= (օգնություն); Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |arşivtarihi= ignored (|archive-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |arşivurl= ignored (|archive-url= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |başlık= ignored (|title= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |diğerleri= ignored (օգնություն); Unknown parameter |erişimtarihi= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |sayfa= ignored (|page= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |tarih= ignored (|date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |yayıncı= ignored (|publisher= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |yer= ignored (|location= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |ölüurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
5. https://www.sabah.com.tr/yasam/2010/07/31/osmanlinin_cinar_ruyasi_uydurma_mi. {{cite web}}: External link in |arşivurl= (օգնություն); Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |arşivtarihi= ignored (|archive-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |arşivurl= ignored (|archive-url= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |başlık= ignored (|title= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |dil= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |erişimtarihi= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |çalışma= ignored (օգնություն)
6. Imber, Colin (1987). "The Ottoman Dynastic Myth". Turcica. 19: 7-27.
7. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/58814. {{cite book}}: External link in |arşivurl= (օգնություն); Missing or empty |title= (օգնություն); Unknown parameter |arşivtarihi= ignored (|archive-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |arşivurl= ignored (|archive-url= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |başlık= ignored (|title= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |dil= ignored (|language= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |erişimtarihi= ignored (|access-date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |tarih= ignored (|date= suggested) (օգնություն); Unknown parameter |yazarlar= ignored (օգնություն); Unknown parameter |çalışma= ignored (օգնություն); Unknown parameter |ölüurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)