Ֆաթիմա Ահմեդ Իբրահիմ

Ֆաթիմա Ահմեդ Իբրահիմ
Ծնվել է1932[1]
ԾննդավայրՕմդուրման, Խարթում, Սուդան կամ Խարթում, Սուդան[2]
Մահացել էօգոստոսի 12, 2017(2017-08-12)[1]
Մահվան վայրԼոնդոն, Միացյալ Թագավորություն[1]
Քաղաքացիություն Սուդան
Կրոնիսլամ
Մասնագիտությունիրավապաշտպան, քաղաքական գործիչ, կանանց իրավունքների պաշտպան, գրող և լրագրող
ԱմուսինAlshafi Ahmed Elshikh?[3]
Զբաղեցրած պաշտոններպառլամենտի անդամ
ԿուսակցությունՍուդանի կոմունիստական կուսակցություն
Պարգևներ և
մրցանակներ

Ֆաթիմա Ահմեդ Իբրահիմ (անգլ.՝ Fatima Ahmed Ibrahim, արաբ․՝ فاطمة أحمد إبراهيم‎‎, 1932[1], Օմդուրման, Խարթում, Սուդան և Խարթում, Սուդան[2] - օգոստոսի 12, 2017(2017-08-12)[1], Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն[1][4]), սուդանցի գրող, իրավապաշտպան, կանանց իրավունքների համար պայքարող ակտիվիստ, կոմունիստ և սոցիալական առաջնորդ[5]։ 1991-1994 թվականներին եղել է Կանանց միջազգային դեմոկրատական ֆեդերացիայի նախագահ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծագում և կրթություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իբրահիմը ծնվել է գաղութային անգլո-եգիպտական Սուդանի ժամանակներում` 1933 թվականին[6] Խարթումում` կրթված ընտանիքում։ Նրա պապը եղել է Սուդանի` տղաների համար նախատեսված առաջին դպրոցի տնօրենը, ինչպես նաև իր տարածքում գտնվող մզկիթի իմամը։ Ֆաթիմայի հայրը ավարտել է Գորդոնի անվան հուշահամալիրի քոլեջը և աշխատել է որպես ուսուցիչ պետական դպրոցում, որտեղից նրան աշխատանքից հեռացրել են զուտ անգլերենով դասեր չվարելու համար[7]։ Ֆաթիմայի մայրը դպրոց հաճախող աղջիկների առաջին սերնդից էր։

Դեռ այն ժամանակ, երբ սովորում էր Օմդուրմանի աղջիկների միջնակարգ դպրոցում, նա պաշտպանում էր կանանց իրավունքները։ Նա հրատարակել է Elra’edda (الرائدة, «Պիոներկա») անվանումով պատի թերթ և սկսել է կեղծանվամբ հանդես գալ թերթերում[7]։ Ֆաթիման կազմակերպել է կանանց առաջին գործադուլը Սուդանում, երբ նրա դպրոցի ղեկավարությունը որոշել է չեղարկել բնագիտության դասերը և դրանք փոխարինել «ընտանեկան գիտության» դասերով։

Կանանց շարժման առաջնագծում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1947 թվականին նա հիմնադրել է Կանանց ինտելեկտուալ ասոցիացիա, իսկ 1952 թվականին մասնակցել է Սուդանի կանանց միության ստեղծմանը (արաբ․՝ الاتحاد النسائي السوداني‎‎), որի առաջին նախագահն է դարձել[8], և աշխատել է գործադիր կոմիտեում Ֆաթիմա Թալիբի և Խալիդա Զահիրի հետ[9]։

Սուդանի կանանց միության օրակարգը, 1954 թվականի կանոնադրության փոփոխության համաձայն, կենտրոնացած էր համընդհանուր ընտրական իրավունքի վրա (կանանց ձայնի իրավունք և բոլոր օրենսդրական, քաղաքական ու վարչական հաստատություններում որպես ներկայացուցիչ հանդես գալու իրավունք), ուշադրություն է դարձվել նաև սոցիալ-տնտեսական ու մշակութային իրավունքներին (աշխատավարձի պարագայում տղամարդկանց հետ հավասարության հասնելուն և կրթության հասանելիությանը, կանանց շրջանում անգրագիտության դեմ պայքարին)։ 1955 թվականին Ֆաթիման դարձել է Սուդանի կանանց միության «Սավաթ ալ Մարաա» («Կանանց ձայն») հանդեսի գլխավոր խմբագիրը, որը հետագայում կարևոր դեր է խաղացել Իբրահիմ Աբուդի ռեժիմի տապալման գործում։

Կոմունիստ։ Կին առաջին պատգամավոր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1954-ին Ֆաթիման անդամագրվել է Սուդանի կոմունիստական կուսակցությանը և կարճ ժամանակ անց դարձել Կոմկուսի կենտրոնական կոմիտեի անդամ (Սուդանի կոմկուսը սուդանական առաջին կուսակցությունն էր, որը 1946 թվականից ի վեր կանանց ներքին կազմակերպություն ուներ)։ 1956-1957 թվականներին Ֆաթիման կրկին գլխավորել է Կանանց միությունը։ 1965 թվականին նա ընտրվել է խորհրդարանի անդամ` դառնալով Սուդանի պատմության մեջ առաջին կին պատգամավորը[5]։ Սադիկ ալ Մահդիի նախաձեռնությամբ Սուդանի խորհրդարանից ժողովրդավարական ճանապարհով ընտրված Կոմունիստական կուսակցության անդամներին անօրինականորեն բացառելու պատճառով առաջացած սահմանադրական ճգնաժամը առաջացրել է տարաձայնություններ Սուդանի կոմկուսի և Ումմա ազգային կուսակցության միջև։

1969 թվականին, երբ կոմունիստների կողմից աջակցություն գտած ռազմական հեղաշրջման արդյունքում իշխանության եկավ Ջաֆար Մուհամեդ ալ Նիմեյրին, Սուդանի կանանց միության գործունեությունն ընդլայնվեց, և կանայք մի շարք իրավունքներ նվաճեցին տարբեր ոլորտներում։ Կոմունիստական կուսակցության և Ջաֆար ալ Նիմեյրիի մեղրամիսն ավարտվեց պառակտմամբ, որը 1971 թվականի հուլիսին հանգեցրեց հեղաշրջման և հակահեղաշրջման։ Վերադառնալով իշխանության` Նիմեյրին մահապատժի ենթարկեց կոմունիստ առաջնորդներին, այդ թվում` Շաֆիա Ահմեդ աշ Շեյխին, որը արհմիության առաջնորդն էր և Ֆաթիմայի ամուսինը։ Ինքը` Ֆաթիման, մի քանի տարի գտնվում էր տնային կալանքի տակ, այնուհետև բազմիցս կալանավորվել է Նիմեյրիի ռեժիմի օրոք։

Արտաքսում և վերադարձ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1990 թվականին Ֆաթիման լքել է Սուդանը Օմար Հասան Ահմեդ ալ-Բաշիրի ռազմական հեղաշրջումից հետո և արտաքսման ժամանակ միացել է ընդդիմությանը` որպես Սուդանի կանանց արգելված միության նախագահ։ 1991 թվականին Ֆաթիման ընտրվել է Կանանց միջազգային դեմոկրատական ֆեդերացիայի նախագահ։ Նա Սուդան է վերադարձել կառավարության ու ընդդիմության միջև որոշ հաշտեցումից հետո` 2005 թվականին, և նույնիսկ դարձել է Կոմունիստական կուսակցության պատգամավոր։

Նա հեռացել է կուսակցության քաղաքական ղեկավարությունից 2011 թվականին[5] մահացել Է Լոնդոնում 2017 թվականի օգոստոսի 12-ին 84 տարեկանում[10], իսկ նրա հուղարկավորությունը տեղի է ունեցել Խարթումում օգոստոսի 16-ին[11]։

Նրա եղբայր Սալահ Ահմեդ Իբրահիմը նույնպես հայտնի էր գրական և քաղաքական գործունեությամբ[7]։

Աշխատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Hassadanna Khill’al Ashroon A’mm’a, Arabic حصادنا خلال عشرين عاماً, or (Our Harvest During Twenty Years). Khartoum: Sudanese Women’s Union Press, n.d.
  • Tariqnu ila el-Tuharur (Our Road to Emancipation). (n.d.).
  • el-Mara el-Arabiyya wal Taghyir el-Ijtimai, Arabic المرأة العربية والتغيير الاجتماعي or Arab Women and Social Change. 1986
  • Holla Gadie’a alahoal al-shekhssia, Arabic حول قضايا الأحوال الشخصية or Personal Status Affairs.
  • Gadie’a Alm’ar’a el-A’mela Al-sodania, Arabic قضايا المرأة العاملة السودانية, or The Affairs of Sudanese Workers Women’s.
  • An’a Awaan Eltageir Lakeen!,Arabic !آن آوان التغيير ولكن or It’s Time for Change but!
  • Atfallana we’l Re’aia El-sehi’a, Arabic أطفالنا والرعاية الصحية, or Our Children and Health Care.
  • «Arrow at Rest». In Women in Exile, ed. Mahnaz Afkhami, 191—208: University Press of Virginia, 1994.
  • «Sudan’s Attack on Women’s Rights Exploits Islam». Africa News 37, no. 5 (1992): 5.

Մրցանակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1993 թվականին արժանացել է մարդու իրավունքների ոլորտում ակնառու նվաճումների համար ՄԱԿ-ի մրցանակի։
  • 2006 թվականին Բեռլինում արժանացել է Իբն Ռուշդի անվան մրցանակի մտքի ազատության համար։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 https://web.archive.org/web/20191109210910/https://www.middleeastmonitor.com/20170812-prominent-sudanese-feminist-passes-away/
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 https://books.google.co.uk/books?id=4ddqaCdZdZ0C&pg=PA169
  3. ↑ https://sudantribune.com/article21995/
  4. ↑ Նեսրինե Մալիկի մահախոսականում նրա ծննդյան ամսաթիվը նշված է որպես 1928 թվականի դեկտեմբերի 20 - Nesrine Malik, «Fatima Ahmed Ibrahim obituary», The Guardian (London), 21 օգոստոսի 2017
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 «Fatima Ahmed retires from Sudanese Communist Party, parliament». Sudan Tribune. 2007 թ․ մարտի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  6. ↑ Fatima Ahmed Ibrahim, Oxford Reference, Retrieved 30 September 2016
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Fatima Ahmed Ibrahim, MoralHeroes, Retrieved 30 September 2016
  8. ↑ «A history of Sudanese women organizations and the strive for liberation and empowerment. - Free Online Library». www.thefreelibrary.com. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
  9. ↑ Osman, Amira Beyond the pan-Africanist agenda: Sudanese women's movement, achievements and challenges(անգլ.) // Feminist Africa : journal. — 2014. — № 19. Архивировано из первоисточника 2 հոկտեմբերի 2019.
  10. ↑ «Veteran Sudanese communist Fatima Ahmed Ibrahim dies aged 84» Արխիվացված 2020-01-28 Wayback Machine, Radio Tamazuj, Khartoum, 13 August 2017.
  11. ↑ «Sudanese PM expelled from prominent feminist’s funeral», Middle East Monitor, 16 August 2017.

Հետագա ընթերցում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
GND: 1038770599 · ISNI: 000000003060325X · LCCN: n89239615 · NTA: 18223620X · VIAF: 21275086 · WorldCat VIAF: 21275086