Ֆարերյան կղզիների տնտեսություն

Ֆարերյան կղզիների տնտեսություն
ազգային տնտեսություն Խմբագրել Wikidata
Ենթակատեգորիա• Համաշխարհային տնտեսություն
 • economy of the Kingdom of Denmark Խմբագրել Wikidata
ԵրկիրՖարերյան կղզիներ Խմբագրել Wikidata
ՎայրՖարերյան կղզիներ Խմբագրել Wikidata
Գնաճի մակարդակ1,3±0,1 տոկոս Խմբագրել Wikidata

Ֆարերյան կղզիների տնտեսությունը 2014 թվականին 166-րդն է եղել աշխարհում՝ տարեկան ունենալով անվանական 2,613 միլիարդ դոլար համախառն ներքին արդյունք (ՀՆԱ)[1]։ ՀՆԱ-ն 1999 թվականին 8 միլիարդ դանիական կրոնից մինչև 2019 թվականը աճել է հասնելով 21 միլիարդի[2]։ Ֆարերյան կղզիների արտահանման ճնշող մեծամասնությունը՝ մոտ 90%-ը, բաղկացած է ձկնամթերքից[3]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1990-ականների սկզբի ծանր տնտեսական անախորժություններից հետո, որոնք առաջացել են կենսական ձկան որսի անկումից և տնտեսության վատ կառավարումից՝ Ֆարերյան կղզիները վերջերս վերականգնվել են, 1998 թվականի կեսերին գործազրկությունը իջել է մինչև 5%, իսկ 2006 թվականից ի վեր հասել է 3%-ի՝ Եվրոպայում ամենացածր ցուցանիշներից մեկը։

Մարտահրավերներ և հնարավորություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սաղմոնի ֆերմա





Աշխատավարձերն ըստ արդյունաբերության՝ 2019[4]      Սպասարկում (64%)     Ձկնորսություն և անասնապահություն (20%)     Շինարարություն և արտադրություն (16%)

Ձկնորսությունից (ներառյալ սաղմոնի աճեցումը) մեծ կախվածությունը նշանակում է, որ Ֆարերյան կղզիների տնտեսությունը մնում է խոցելի։ Ֆարերացիները հույս ունեն ընդլայնել իրենց տնտեսական բազան՝ կառուցելով ձկան վերամշակման նոր գործարաններ։ Կղզիները թույլ են տվել մինչև 25% օտարերկրյա սեփականության օվկիանոսային արդյունաբերության աստիճանական նվազում մինչև 2032 թվականը[5]։ Ֆարերյան շրջանի մոտ հայտնաբերված նավթը հույս է ներշնչում անմիջական տարածքում հանքավայրերի համար, ինչը կարող է հիմք հանդիսանալ կայուն տնտեսական բարգավաճման համար։ Կարևոր է նաև Դանիայից տարեկան սուբսիդիան, որը կազմել է ՀՆԱ-ի մոտ 3%-ը[6]։

Ֆարերյան կղզիներն ունեն գործազրկության ամենացածր ցուցանիշներից մեկը Եվրոպայում (1% 2019 թվականին)[7], սակայն դա պարտադիր չէ, որ տնտեսության վերականգնման նշան լինի, քանի որ շատ երիտասարդ ուսանողներ միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո տեղափոխվում են Դանիա և այլ երկրներ։ Արդյունքում երկրում մնում են միջին տարիքի և տարեց բնակչությունը, որոնք կարող են չունենալ հմտություններ և գիտելիքներ բիզնեսում և արդյունաբերության ոլորտում պաշտոններ զբաղեցնելու համար։ 2000 թվականից ի վեր Ֆարերյան կղզիներում նոր տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և բիզնես նախագծեր են ստեղծվել՝ նոր ներդրումներ ներգրավելու նպատակով։ Այս նախագծերի արդյունքը դեռ հայտնի չէ, բայց հույս կա, որ ավելի լավ շուկայական տնտեսություն կբերի Ֆարերյան կղզիներին։ Մինչև 2019 թվականը բնակչությունը կազմել է մոտ 52,000[8]։

Ընդհանուր աշխատավարձերը 2013 թվականին 7 միլիարդ կրոնից աճել են 2019 թվականին հասնելով մինչև 10 միլիարդ կրոնի։ 2020 թվականին սաղմոնի արտահանումը կազմել է 3,3 միլիարդ կրոն։ Ձկնարդյունաբերությամբ զբաղվել է 1441 մարդ ցամաքում և 1341 մարդ ծովում[9]։

Առևտուր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2014 թվականին Ֆարերյան կղզիներն ունեցել են 401 միլիոն կրոն ապրանքային ավելցուկ[10], ինչը 2016 թվականին հասել է 1,43 միլիարդ կրոնի[11]։ 2016 թվականի դրությամբ Ֆարերյան կղզիները հիմնականում ապրանքներ են ներմուծել Դանիայից (2,467 միլիոն Կրոն), Գերմանիայից (877 միլիոն Կրոն) և Նորվեգիայից (610 միլիոն Կրոն)[12]։ Երկրի արտահանման հիմնական ուղղությունները եղել են Ռուսաստանը (1907 միլիոն Կրոն), Միացյալ Նահանգները (898 միլիոն Կրոն), Միացյալ Թագավորությունը (851 միլիոն Կրոն) և Դանիան (697 միլիոն Կրոն)[13]։ Եվրոպական միության երկրները կազմել են ընդհանուր ֆարերյան ներմուծման 72,9%-ը, մինչդեռ Ֆարերյան կղզիների արտահանումը ավելի հավասարաչափ բաշխված է Եվրամիության (44,4%) և ոչ Եվրոպական միության երկրների միջև (55,6%)[11]։ Ֆարերյան արտահանման ճնշող մեծամասնությունը՝ մոտ 90%-ը, բաղկացած է ձկնամթերքից[3][14]։ Նորվեգիայից և Եվրամիությունից սննդամթերքի ներմուծման դեմ ռուսական հակապատժամիջոցները հանգեցրել են Ֆարերյան կղզիների՝ ավելացնելով թարմ սաղմոնի դեպի Ռուսաստան արտահանմանը[15][16][17]։ Ֆարերյան կղզիները 2005 թվականից ազատ առևտրի համաձայնագիր են ստացել Իսլանդիայի հետ[18]։

Ներմուծումը և արտահանումը 2014՝ արժեքները միլիոն դանիական կրոնով (Կրոն)[19][20][21]
Աստիճան Ներմուծում Աստիճան Արտահանում
Երկիր Արժեք Նպատակակետ Արժեք
1 {{{2}}} Դանիա 2,467 Կրոն 1  Ռուսաստան 1,907 Կրոն
2 {{{2}}} Գերմանիա 897 Կրոն 2 ԱՄՆ-ի դրոշը ԱՄՆ 898 Կրոն
3 {{{2}}} Նորվեգիա 610 Կրոն 3 {{{2}}} Մեծ Բրիտանիա 851 Կրոն
4 {{{2}}} Չինաստան 371 Կրոն 4 {{{2}}} Դանիա 697 Կրոն
5 {{{2}}} Շվեդիա 282 Կրոն 5 {{{2}}} Չինաստան 569 Կրոն
6 {{{2}}} Իսլանդիա 248 Կրոն 6 {{{2}}} Գերմանիա 521 Կրոն
7 {{{2}}} Իտալիա 186 Կրոն 7 {{{2}}} Նորվեգիա 460 Կրոն
8 {{{2}}} Մեծ Բրիտանիա 169 Կրոն 8 {{{2}}} Ֆրանսիա 369 Կրոն
9 {{{2}}} Ֆրանսիա 148 Կրոն 9  Նիդերլանդներ 284 Կրոն
10  Նիդերլանդներ 143 Կրոն 10  Լեհաստան 251 Կրոն
–  Եվրոպական Միություն 4,807 Կրոն –  Եվրոպական Միություն 3,561 Կրոն
– Ոչ Եվրոմիության երկիր 1,785 Կրոն – Ոչ Եվրոմիության երկիր 4,461 Կրոն
– Ընդհանուր 6,592 Կրոն – Ընդհանուր 8,022 Կրոն

Էներգետիկա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականին նավթի սպառումը հասել է գագաթնակետին՝ ավելի քան 300,000 տոննա, որից 30%-ը ձկնորսական նավերի համար է եղել[22]։ 2014 թվականին Ֆարերյան կղզիներում սպառվել է 217 547 տոննա նավթամթերք[23]։ Դրանցից 31,58%-ը սպառվել է ձկնորսական նավերի կողմից, 14,73%-ը՝ SEV ընկերության կողմից էլեկտրաէներգիայի արտադրության համար, 23,23%-ը՝ օդային, ծովային կամ ցամաքային տրանսպորտում, 9,6%-ը՝ արդյունաբերության մեջ, մնացածը՝ հանրային կամ մասնավոր շինություններում[23]։

Կղզիներն ունեն 6 հիդրոէլեկտրակայան[24], 4 դիզելային կայան[25] և մի քանի հողմային էլեկտրակայան՝ 40%-ից բարձր հզորության գործակցով[26]։ 2014 թվականին Տորշավնի մոտ գործարկվել է 12 ՄՎտ հզորությամբ հողմային էլեկտրակայանը՝ 180 միլիոն կրոն արժեքով և ավելացրել է քամու հզորությունը 6,6-ից մինչև 18,6 ՄՎտ։ Այն նվազեցնում է նավթի սպառումը տարեկան 8000 տոննայով (մոտ 4 մլն եվրո)[26][27]։ 2.3 ՄՎտ 700 կՎտ/ժ հզորությամբ լիթիում-իոնային մարտկոցները գործարկվել է 2016 թվականին[28][29]։ Պլանավորողները նաև դիտարկում են գոյություն ունեցող հիդրոէներգիայի փոխակերպումը պոմպային պահեստային հիդրոէլեկտրակայանի[27][30]։ Դիտարկվում են նաև մակընթացային հզորությունը և ջերմային էներգիայի պահպանման լուծումները[31][32]։ Կղզիների նպատակն է մինչև 2030 թվականը 100% կանաչ էլեկտրաէներգիա արտադրել[27][33]։

2014 և 2017 թվականներին Ֆարերյան կղզիներում SEV-ի էլեկտրաէներգիայի արտադրության 50,8%-ը ստացվել է կանաչ էներգիայից[34], ինչպիսիք են հիդրոէլեկտրակայանները և քամին, մինչդեռ 49,2%-ը արտադրվել է ջերմաէլեկտրակայանների կողմից, ինչը 12,4%-ով պակաս է, քան 2013 թվականին[35]։

  • հանածո վառելիք՝ 49.2%
  • հիդրո՝ 39.5%
  • քամի՝ 11.3% (2014)
  • միջուկային՝ 0%

Ընդհանուր տարեկան արտադրությունը՝ 305.4 ԳՎտժ է (2014), որից ջերմային, հիդրոէներգետիկական և հողմային էներգիայի արտադրությունը կազմել է՝

  • Ջերմային՝ 150,2 ԳՎտժ
  • Հիդրոէներգիա՝ 120,7 ԳՎտժ
  • Քամի՝ 34,5 ԳՎտժ

Ֆարերյան կղզիները էլեկտրաէներգիայի միացում չունեն այլ տարածքների հետ և այդպիսով գործում են կղզու վիճակում։ Որոշ կղզիներ նույնպես կապված չեն մյուս կղզիների հետ և ստիպված են պահպանել իրենց սեփական էլեկտրական համակարգը[36]։

Այլ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղատնտեսություն-մթերքներ՝ կաթ, կարտոֆիլ, բանջարեղեն, ոչխարներ, սաղմոն, այլ ձուկ

Արժույթը՝ 1 դանիական կրոն (DKr) = 100 ører

Փոխարժեքներ՝ դանիական կրոն 1 ԱՄՆ դոլարի դիմաց – 5,560 (2008), 7,336 (հունվար 2000), 6,976 (1999), 6,701 (1998), 6,604 (1997), 5,799 (1969) (1996),

Այլ ընթերցանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • www.FaroeseSeafood.com - Information site on fisheries and aquaculture in the Faroe Islands
  • Apostle, Richard A. The Restructuration of the Faroese Economy The Significance of the Inner Periphery. Frederiksberg, Denmark: Samfundslitteratur, 2002. 87-593-0891-5
  • Elkjær-Hansen, Niels. The Faroe Islands Scenery, Culture, and Economy. Copenhagen: Royal Danish Ministry of Foreign Affairs, 1959.
  • Hagstova.fo, 2008 figures

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ «Gross domestic product 2014» (PDF). World Bank. 2015 թ․ սեպտեմբերի 18. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
  2. ↑ «GDP more than doubled from 1999 to 2019». Kringvarp Føroya (ֆարյորերեն). 2021 թ․ փետրվարի 23.
  3. ↑ 3,0 3,1 «Economy of the Faroe Islands». Visit Faroe Islands. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 18-ին.
  4. ↑ Djurhuus, Høgni (2020 թ․ հունվարի 11). «Salaries exceeded DKK 10 billion last year». Kringvarp Føroya (ֆարյորերեն).
  5. ↑ Hvidtfeldt, Jón Brian (2019 թ․ դեկտեմբերի 23). «Foreign ownership in fishery industry continues». Kringvarp Føroya (ֆարյորերեն).
  6. ↑ «Information about the economy of the Faroe Islands». 2022 թ․ դեկտեմբերի 21.
  7. ↑ Djurhuus, Høgni (2020 թ․ հունվարի 13). «Enough funds to cover 12 years of unemployment». Kringvarp Føroya (ֆարյորերեն).
  8. ↑ «Population now close to 52,000». Kringvarp Føroya (ֆարյորերեն).
  9. ↑ «Number of fishing industry jobs halved since 1985». Kringvarp Føroya (անգլերեն). 2021 թ․ ապրիլի 23.
  10. ↑ «Faroe Islands in Figures 2015» (PDF). Statistics Faroe Islands. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 «Faroe Islands in Figures 2017» (PDF). Statistics Faroe Islands. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  12. ↑ «Import by BEC-groups, country of origin and months (1988-2017)». Statistics Faroe Islands. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 5-ին.(չաշխատող հղում)
  13. ↑ «Exports by country of final destination (1988-2016)». Statistics Faroe Islands. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 5-ին.(չաշխատող հղում)
  14. ↑ «Trade and Industry». VisitFaroeIslands.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  15. ↑ Pettersen, Trude (2015 թ․ սեպտեմբերի 3). «Faroe Islands cashing in on Russian sanctions». Barents Observer. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  16. ↑ Rutkowski, Lena (2015 թ․ հոկտեմբերի 18). «The Faroe Islands don't play by EU rules». The Murmur. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  17. ↑ «Faroe/Russian fishery agreement renewed». Kringvarp Føroya (ֆարյորերեն). 2019 թ․ դեկտեմբերի 10.
  18. ↑ Johannessen, John (2019 թ․ դեկտեմբերի 29). «Faroe/Iceland free trade deal renewed». Kringvarp Føroya (ֆարյորերեն).
  19. ↑ «Faroe Islands in Figures 2017» (PDF). Statistics Faroe Islands. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  20. ↑ «Import by BEC-groups, country of origin and months (1988-2017)». Statistics Faroe Islands. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 5-ին.(չաշխատող հղում)
  21. ↑ «Exports by country of final destination (1988-2016)». Statistics Faroe Islands. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 5-ին.(չաշխատող հղում)
  22. ↑ «Oil consumption peaked last year». Kringvarp Føroya (անգլերեն). 2021 թ․ մարտի 22.
  23. ↑ 23,0 23,1 «Consumption of oil in tonnes by consumer groups». Statistics Faroe Islands. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  24. ↑ «Hydro electric power».
  25. ↑ «Thermal Power».
  26. ↑ 26,0 26,1 Terji Nielsen. Wind energy in the Faroe Islands Արխիվացված 2015-12-08 Wayback Machine page 19-21. SEV, 2015
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 «Green Progress».
  28. ↑ «Faroe Islands to get Europe's first wind-connected battery storage system». Renew Economy. 2015 թ․ ապրիլի 15.
  29. ↑ «Lithium-ion batteries can help to safeguard the grid». 2016 թ․ նոյեմբերի 8. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 1-ին.
  30. ↑ Bárður A. Niclasen. Vedvarende energi Արխիվացված 2015-12-08 Wayback Machine 2015
  31. ↑ «Tidal Energy on the Horizon».
  32. ↑ Jannicke Nilsen (2015 թ․ նոյեմբերի 27). «ENERGYNEST - THERMAL ENERGY STORAGE - TES». Teknisk Ukeblad. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  33. ↑ «100by2030». SEV. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 1-ին.
  34. ↑ «Forsíða».
  35. ↑ «SEV - Framleiðsluroknskapur 2014 Production Accounts 2014» (PDF) (ֆարյորերեն and անգլերեն). SEV. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մայիսի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  36. ↑ «SEV recommends wind turbines for Suðuroy».

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]