Ֆրանկետիեն

Ֆրանկետիեն
Ծննդյան անունֆր.՝ Jean-Pierre Basilic Dantor Franck Étienne d'Argent[1]
Ծնվել էապրիլի 12, 1936(1936-04-12)[2]
ԾննդավայրRavine-Sèche, Saint-Marc Arrondissement, Artibonite, Հայիթի[3]
Վախճանվել էփետրվարի 20, 2025(2025-02-20)[4] (88 տարեկան)
Վախճանի վայրDelmas, Port-au-Prince Arrondissement, Քուեսթ, Հայիթի
Մասնագիտություննկարիչ, բանաստեղծ, երգիչ, վիպասան, գրող, դրամատուրգ, քաղաքական գործիչ, սցենարիստ և երաժիշտ
ԼեզուՀայիթիի կրեոլյան լեզու
Քաղաքացիություն Հայիթի
Պարգևներ
 Frankétienne Վիքիպահեստում

Ֆրանկետիեն (ֆր.՝ Frankétienne, իսկական անունը՝ Ժան-Պիեռ Բազիլիկ Դանթոր Ֆրանկ Էթեն դ'Արժան, ֆր.՝ Jean-Pierre Basilic Dantor Franck Étienne d'Argent ապրիլի 12, 1936(1936-04-12)[2], Ravine-Sèche, Saint-Marc Arrondissement, Artibonite, Հայիթի[3] - փետրվարի 20, 2025(2025-02-20)[4], Delmas, Port-au-Prince Arrondissement, Քուեսթ, Հայիթի), հայիթիցի բանաստեղծ, դրամատուրգ, նկարիչ, երաժիշտ, երգիչ և մանկավարժ։ Տպագրել է ավելի քան 40 ստեղծագործություն հայիթիական կրեոլ և ֆրանսերեն լեզուներով։

2009 թվականին նա եղել է գրականության Նոբելյան մրցանակի թեկնածու, 2010 թվականին արժանացել է «ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի արտիստ հանուն խաղաղության» կոչմանը[6][7]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ որոշ աղբյուրների՝ Ֆրանկետիեն ծնվել է ամերիկացու կողմից մոր բռնաբարության արդյունքում՝ 1936 թվականին։ Նա ունեցել է սպիտակ մաշկ, բայց աֆրիկյան հատկանիշներ՝ մուգ դեմք և կապույտ աչքեր[8] 1962 թվականին՝ Դյուվալիեների ընտանիքի բռնապետության շրջանում, Ֆրանկետիենը միացել է «Գրական Հայիթի» խմբին, որի կազմում կային բազմաթիվ այլ հայտնի գրողներ։

Բռնապետության տարիներին իրավիճակն ավելի անտանելի է դարձել մտավորականների համար, որոնցից շատերը գաղթել են Կանադա, Ֆրանսիա կամ Աֆրիկա։ Ֆրանկետիեն որոշել է մնալ Հայիթիում՝ գրելու բռնապետության դեմ։ Նրա գրեթե բոլոր գրվածքները նվիրված են Հայիթիի ժամանակակից կյանքին։

Լեսլի Մանիգայի նախագահության տարիներին Ֆրանկետիեն զբաղեցրել է մշակույթի նախարարի պաշտոնը, իսկ 2010 թվականի հունիսին դարձել է Ֆրանսիայի գեղարվեստի և գրականության շքանշանի կոմանդոր։

2009 թվականին նա հայտնվել է Պեդրո Ռուիսի «La dérive douce d’un enfant de Petit-Goâve» փաստավավերագրական ֆիլմում, որը նվիրված է հայիթիցի գրող Դանի Լաֆեռիերի կյանքին։

Ֆրանկետիեն մահացել է 2025 թվականի փետրվարի 20-ին՝ 88 տարեկան հասակում[9]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ https://memoire-esclavage.org/biographies/franketienne
  2. ↑ 2,0 2,1 Delarge J. Le Delarge (ֆր.) — Paris: Gründ, Jean-Pierre Delarge, 2001. — ISBN 978-2-7000-3055-6
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 https://lenouvelliste.com/article/131535/a-ravine-seche-sur-les-terres-de-franketienne
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Décès de l’écrivain haïtien Frankétienne : un pilier de la littérature haïtienne nous quitte (ֆր.)
  5. ↑ http://tout-monde.com/prixcarbet.html
  6. ↑ Archibold, Randal C. (29 April 2011). «A Prolific Father of Haitian Letters, Busier Than Ever». The New York Times. էջ A5. Վերցված է 4 March 2014-ին.
  7. ↑ «Haitian writer Frankétienne named UNESCO Artist for Peace». United Nations. 24 March 2010.
  8. ↑ Frankétienne
  9. ↑ «Décès de l'écrivain haïtien Frankétienne : un pilier de la littérature haïtienne nous quitte». leplacentin.com (ֆրանսերեն). Վերցված է 2025-02-21-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆրանկետիեն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ