Ալեքսանդր Քէմուրճեան

Ալեքսանդր Քէմուրճեան
Ծնած է	4 Հոկտեմբեր 1921(1921-10-04)
Ծննդավայր	Վլադիկավկազ, Խորհրդային Ռուսաստան
Մահացած է	24 Փետրուար 2003(2003-02-24) (81 տարեկանին) կամ 25 Փետրուար 2003(2003-02-25) (81 տարեկանին)
Մահուան վայր	Սեն Փեթերսպուրկ, Ռուսիա
Քաղաքացիութիւն	Խորհրդային Միութիւն  Ռուսիա
Ուսումնավայր	Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան?
Մասնագիտութիւն	military flight engineer, ակադեմիկոս, գիւտարար
Աշխատավայր	Mobile Vehicle Engineering Institute?

Ալեքսանդր Քէմուրճեան (4 Հոկտեմբեր 1921(1921-10-04), Վլադիկավկազ, Խորհրդային Ռուսաստան - 24 Փետրուար 2003(2003-02-24) կամ 25 Փետրուար 2003(2003-02-25), Սեն Փեթերսպուրկ, Ռուսիա), հայ ականաւոր գիտնական, գիւտարար, աշխարհի մէջ առաջին լուսնագնաց եւ մարսագնաց սարքերու ստեղծող ճարտարագէտ^[1]: Քէմուրճեանի ստեղծած է աշխարհի առաջին լուսնագնացներն ու մոլորակագնացները:

Կենսագրական գիծեր

Ծնած է Ռուսաստանի Վլատիքաւքաս քաղաքը: Անոր հայրը Տրապիզոնէն գացած հայ ընտանիքէ մը կը սերէր: Ապագայ գիտնական Ալեքսանդր Քէմուրճեանը իր մանուկ եւ երիտասարդ տարիները անցուցած է Պաքու^[2]:

1941 թուականին Մոսկուայի մէջ համալսարան ընդունուած է: Բ. Աշխարհամարտին ընթացքին ուսանողները կը տարհանուէին եւ համալսարանական դասընթացքները կը կազմակերպուէին Իժեւսք քաղաքին մէջ։ Այստեղ Ալեքսանդր Քէմուրճեան իբրեւ ուսանող կը ներգրաւուի հրասայլերու վերանորոգման ճարտարագիտական խումբին մէջ։

Մահացած է 2003 թուականին՝ Սեն Փեթերսպուրկ: Յուղարկաւորուած է այնտեղի հայկական գերեզմանատան մէջ:

Գործունէութիւն

1942-ին, իբրեւ Խորհրդային բանակի կամաւորական, ան կը մեկնի Արեւելեան ռազմաճակատ եւ հերոսական մարտական ուղի մը կ՚ունենայ: Պատերազմի աւարտէն անմիջապէս ետք, ուսման վերադառնալով, Քէմուրճեան 1951-ին գերազանցութեամբ աւարտած է համալսարանը, ապա աշխատանքի անցած՝ Սեն Փեթերսպուրկի փոխադրամիջոցներու մեքենաշինութեան գիտահետազօտական հիմնարկին մէջ^[2]:

Ան 1969-1991 թուականներուն նոյն հիմնարկին փոխ-տնօրէնն էր եւ գլխաւոր սարքաշինարարը, իսկ 1991 թուականին նշանակուած է այդ հիմնարկին գլխաւոր խորհրդականը։

Գիտնական Քէմուրճեանը

20-րդ դարու երկրորդ կէսին, գիտնականը աշխատելով Խորհրդային Միութեան յառաջատար գիտական հաստատութիւններէն ներս, իր աննախադէպ գործունէութեան ընթացքին, հեղինակած է աւելի քան 200 գիտական հրապարակում եւ արտօնագրած յիսուն գիւտ։

Երկար տարիներ Ալեքսանդր Քէմուրճեանի եւ անոր գործունէութեան վերաբերեալ փաստաթուղթերը գաղտնի պահուած են, իսկ Քէմուրճեանի աշխատութիւնները հրապարակուած են Ալեքսանդրով, Լէոնովիչ, Ուկլեւ կեղծանուններով^[3]։

Պարգեւներ

1942-1945 թուականներու պատերազմին ընթացքին կատարած սխրանքներուն համար պարգեւատրուծ է․

• «Արիութեան» շքանշանով,
• «Կարմիր աստղի» շքանշանով (1944),
• «Հայրենական պատերազմի» շքանշանով (1945, 1995),
• «Պատուոյ նշանի» շքանշանով,
• «Մարտական վաստակի համար» մետալով։

Ծանօթագրութիւններ

1. MօESCS R. A.։ «From the Moon to Mars: “Kemurdzhian-100” Conference is held»։ RA MօESCS (անգլերէն)։ արտագրուած է՝ 2021-12-23 
2. «The Creator Of The First Planet Rovers – Alexander Kemurdzhian»։ Art-A-Tsolum (անգլերէն)։ 2019-12-28։ արտագրուած է՝ 2021-12-23 
3. «ԼՈՒՍԻՆԷՆ ԴԷՊԻ ՀՐԱՏ»։ www.jamanak.com։ արտագրուած է՝ 2021-12-23