Շահան Շահնուր

Շահան Շահնուր
Ծննդեան անուն	հայ.՝ Շահնուր Քերեսթեճեան ֆրանսերէն՝ Chahnour Kerestedjian
Նաեւ յայտնի է իբրեւ	Armen Lubin եւ Chahan Chahnour
Ծնած է	3 Օգոստոս 1903(1903-08-03)[1]
Ծննդավայր	Սկիւտար, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանեան Կայսրութիւն
Մահացած է	20 Օգոստոս 1974(1974-08-20)[2] (71 տարեկանին)
Մահուան վայր	Սանտ Ռաֆայել, Վար
Քաղաքացիութիւն	Օսմանեան Կայսրութիւն  Ֆրանսա
Ազգութիւն	Հայ[3]
Ուսումնավայր	Պէրպէրեան Վարժարան
Մասնագիտութիւն	բանաստեղծ, գրագէտ, լուսանկարիչ
Աշխատավայր	Ապագայ Մենք
Վարած պաշտօններ	Q3454970?
Անդամութիւն	Պատաֆիզիկայի դպրոց?

Շահան Շահնուր (3 Օգոստոս 1903, Կ.Պոլիս - 20 Օգոստոս 1974, Փարիզ), սփիւռքահայ արձակագիր ու հրապակագիր։ Բուն անունով Շահնուր Քերեսթեճեան։

Կենսագրութիւն

Ծնած է Սկիւտար, Կ.Պոլիս։ Աւարտած է Պէրպէրեան վարժարանը (1922-ին), երբ արդէն մամուլին մէջ սկսած էր երեւիլ գծանկարներով եւ գրութիւններով։ 1922–ին կը հեռանայ Պոլիսէն ու կը հաստատուի Փարիզ, ուր կ՛աշխատի որպէս լուսանկարիչ։ Կը մասնակցի Փարիզահայ գրական կեանքին։

Գրական վաստակ

Շահան Շահնուր պատմուածքի եւ վէպի մէջ պարտադրեց ինքզինք, ու Շաւարշ Միսաքեանի ալ քաջալերանքով լայն ժոդովրդականութիւն ապահովեց։ «Յառաջ»ի մէջ իբրեւ թերթօն ու ապա առանձին հատորով հրատարակուած «Նահանջը Առանց Երգի» վէպը (1929), զոր գրած էր 26 տարեկանին՝ հռչակաւոր կը դարձնէ իր անունը։ Այս վէպով, Շահնուր կու տայ Սփիւռքի հայուն ամէնօրեայ հեռացումը իր մշակոյթէն, արմատներէն եւ մանաւանդ՝ լեզուէն։ Մամուլի մէջ կ՛երեւի գրական էջերով ու յօդուածներով։ 1933–ին կը հրատարակէ պատմուածքներու հատոր մը՝ «Յարալէզներուն դաւաճանութիւնը»։

Մինչ այդ, արդէն սկսած էր գրել ֆրանսերէն։ 1937 թուականին կը հիւանդանայ ու տառապալից կեանք մը կ՚ապրի զանազան հիւանդանոցներու ու բուժարաններու մէջ։ Կեանքի մնացեալ մասը, թէեւ մասամբ բուժուած, կը շարունակէ ապրիլ հանգստեան տուներու մէջ։ Իր դժուարին կեանքը ցոլացուցած է իր ֆրանսերէն բանաստեղծութիւններուն մէջ՝ Արմէն Լիւպէն ծածկանունով։ Բանաստեղծութիւնները գնահատուած են ֆրանսացի ծանօթ գրագէտներու եւ գրական մամուլին կողմէ, արժանանալով մրցանակներու։ Սն շարունակած է ստեղծագործել, առաւելապէս ֆրանսերէնով՝ «Լա Նուվէլ Ռըվիւ Ֆրանսէզ»ի եւ այլ պարբերականներու մէջ, աշխատակցելով նաեւ Փարիգի «Յառաջ»ին, որուն կը պարտինք անջատ գիրքերով հրատարակութիւնը զանազան թերթերու մէջ ցրուած իր այլապէս խոհուն, պայծառ, ինքնատիպ էջերուն՝ «Ազատն Կոմիտաս» (1970), «Բաց տոմարը» (1971), «Կրակը կողքիս» (1973) եւ «Սիրտ սրտի» (1995, յետմահու հրատարակուած)։ Պէյրութի մէջ հրատարակուած են նաեւ «Թերթիս կիրակնօրեայ Թիւը» (1958) եւ «Զոյգ մը կարմիր տետրակներ» (1967) ժողովածուները։

Մահացած է Սէն-Ռաֆայէլի մէջ ու թաղուած՝ Փարիզ։ Մահէն ետք, իր գործերէն անգլերէն ու ֆրանսերէն թարգմանութիւններ լոյս տեսած են հատորով։

Երկերի մատենագիտութիւն

• Նահանջը առանց երգի, Փարիզ, 1929, 261 էջ:
• Յարալէզներուն դավաճանութիւնը, Փարիզ, 1933, 276 էջ:
• Նահանջը առանց երգի, Պէյրութ, 1948, 230 էջ:
• Թերթիս կիրակնօրեայ թիւը, Պէյրութ, 1958, 151 էջ:
• Նահանջը առանց երգի, Պէյրութ, 1959, 261 էջ:
• Երկեր, Երեւան, 1962, 321 էջ:
• Զոյգ մը կարմիր տետրակներ, Պէյրութ, 1967, 98 էջ:
• Բաց տոմարը, Փարիզ, 1971, 169 էջ:
• Կրակը կողքիս, Փարիզ, 1973, 141 էջ:
• Յարալէզներուն դաւաճանութիւնը, Փարիզ, 1971, 267 էջ:
• Նահանջը առանց երգի, Պէյրութ, 1981, 188 էջ:
• Երկեր, հատ. 1–2, Երեւան, 1982–1985:
• Նահանջը առանց երգի, Երեւան, 1994, 216 էջ:
• Սիրտ սրտի, Փարիզ, 1995, 292 էջ:
• Նամականի, հատ. Ա–Գ, Լոս Անճելըս, 2001, 2004–2006:
• Շուրջը՝ ոչինչ, Լոս Անճելըս, 2007, 216 էջ:
• Նահանջը առանց երգի, Երեւան, 2013, 224 էջ:
• Երկեր, հատ. Ա. Նահանջը առանց երգի, Յարալէզներուն դաւաճանութիւնը, Երեւան, 2016, 388 էջ:
• Երկեր, հատ. Բ. Թերթիս կիրակնօրեայ թիւը, Զոյգ մը կարմիր տետրակներ, Բաց տոմարը, Կրակը կողքիս, Երեւան, 2016, 332 էջ:
• Երկեր, հատ. Գ. Յաղագս Շահան Շահնուրի, Երեւան, 2016, 252 էջ:

Աղբիւրներ

• Դար Մը Գրականութիւն, Մինաս Թէօլէօլեան, Բ. հատոր, Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ 1977, էջ 252-255:

Արտաքին յղումներ

• Շահան Շահնուր (1903¬1974). Տարագիր Հայու Նահանջին Երգը Անմահացնող Տաղանդը: Archived 2010-12-13 at the Wayback Machine.
• «Նահանջը Առանց Երգի» Վէպի Թարգմանութեան Առիթով: Archived 2013-05-23 at the Wayback Machine.

1. Babelio — 2007.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2877812"></a>
2. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: open data platform — 2011.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
3. Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 126. — ISBN 978-2-905686-93-0
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>