Ijoid bụ otu asụsụ a na-atụ aro ma ọ bụghị nke a na-egosipụta na-ejikọta Asụsụ Ijaw (Ịjọ) na Asụsụ Defaka dị n'ihe ize ndụ. Otú [1] dị, myirịta ahụ nwere ike ịbụ n'ihi mmetụta Ijaw na Defaka.
Asụsụ ndị Ijoid, ma ọ bụ ikekwe naanị Ijaw, ka a tụrụ aro ka ha guzobe ngalaba dị iche iche nke ezinụlọ Niger-Congo a na-atụ anya ya ma depụta ya maka isiokwu ha-ihe-ngwaa usoro usoro okwu, nke bụ ihe a na-adịghị ahụkebe na Niger-Congo, na-ekekọrịta naanị. site na alaka ndị dị anya dịka Mande na Dogon.re. Dị ka Mande na Dogon, Ijoid enweghị ọbụna akara nke usoro klas aha a na-ewere dị ka njirimara nke Niger-Congo, ya mere ọ nwere ike kewapụ n'oge site na ezinụlọ ahụ. [2] ọkà mmụta asụsụ Gerrit Dimmendaal na Tom Güldemann nwere obi abụọ banyere itinye ya na Niger-Congo kpamkpam ma were asụsụ Ijaw / Ijoid dị ka ezinụlọ nwere onwe ya. [3]
Nkọwa okwu ndị bụ isi maka Proto-Ijaw, Kalabari, na Defaka:
Asụsụ | anya | ntị | imi | ezé | ire | ọnụ | ọbara | ọkpụkpụ | osisi | mmiri | Iri nri | aha |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Proto-Ijaw[4] | *ịdị n'anya3 | *ɓeri1 | *N'ihi na ọ bụ n'afọ 3 | *aka2 | *ɪɓɛɛɛɛʊ2 | *ɓɪpɪ2 | *dị ka ọ dị 1 | *Sịgbụ2 | *ịdị n'anya2 | *biji1 | *fɪɪ2 | *ɪrɛ2 |
Kalabari | Tọn | ɓeri | nínī | áká | Akpịrịka | ɓɪ́ɓɪ́ | Ugboro abụọ | Obutbɪ-ye, jumping | sɪn | minji | fɪ́ | Ọ bụ n'oge ahụ ka a na-eme ya |
Defaka[5] | Ọ bụ n'oge ahụ ka a na-eme ya | ɓasi | níni | nɪan | Mọntọnọ | Akpịrịkpa | ḿbua | ya mere | Ibotin | mbɪ́á | Ọ bụ n'oge gara aga | [Ihe e dere n'ala ala peeji] |
Ntụnyere nke ọnụọgụ n'asụsụ ọ bụla: [6]
Nchịkọta | Asụsụ | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Defaka | Defaka | Nkọwa okwu | ihe ịrịba ama | taato | Snow | Ị na-eme ihe nkiri | ma ọ bụ | Ubi (5 + 2?) | túàtùà (5 + 3?) | Ọ ga-abụ (5 + 4?) | wóì |
Ijo, Ebe Ọwụwa Anyanwụ, Ebe Ugwu Ọwụwa | Nkoroo | ɡbɔ́rí | màmì | Tatar | Ọ bụ n'oge a ka a na-eme ya | sɔ́nɔ́ | bụ Ví | Saịdọrọ | nínì (4+4?) | n'ebe ahụ | Anya |
Ijo, Ebe Ọwụwa Anyanwụ, Ebe Ugwu ỌwụwaAnyanwụ, Ọwụwa | Ibani | ŋ̀ɡɪ̀́́́́ | m̀mɛ́́́́ɛ́́́ | Ọrịa | na-adị n'obodo | sɔ́nɔ́ | soníɛ́ | Saịdọrọ | nke dị n'etiti | Eséníé | na ọ ga-abụ na ọ gafere |
Ijo, Ebe Ọwụwa Anyanwụ, Ebe Ugwu ỌwụwaAnyanwụ, Ọwụwa | Okrika (Kalabari) | ŋ̀ɡèi | maɪ̃ | Ọrịa na-egbu egbu | ineĩ | N'ihi na ọ bụ n'oge a ka a na-akpọ | Sonio | N'oge gara aga | nke iri na itoolu | Esenie | Oji, n'azụ |
Ijo, West Ijo | Izon (Ijaw/Ijo) (1) | Keni | Nne | tǎrụ | N'ebe a na-agagharị agagharị | N'ihi ya, ọ ga-abụrịrị na ọ ga-eme ihe nkiri? | Sǒndie | Sọnọma | nínɡíni | isé | Ee |
Ijo, West Ijo | Izon (Ijaw/Ijo) (2) | Keni | Nne | tǎrụ | N'ebe a na-agagharị agagharị | N'ihi ya, ọ ga-abụrịrị na ọ ga-eme ihe nkiri? | Sǒndie | Sọnọma | nínɡíni | isé | Ee |
Ijo, West Ijo | Izon (Ijaw/Ijo) (3) | Keni | Maịl | tǎarụ | N'ebe a na-agagharị agagharị | N'ihi ya, ọ ga-abụrịrị na ọ ga-eme ihe nkiri? | Sǒndie | Sọnọma | níníni ma ọ bụ nínɡíni | isé | oyi/ ole |
Ijo, West, Inland Ijo | Okordia | Nkọwa | Ihe ijuanya | Ịgba chaa chaa | Ebe a bụ na | sɔ̃ɔ̃rɔ̃ | sɔ̃zie / sɔ̃zɪ | N'oge a na-adịghị anya | Maị na-eme ihe | Iji karama (10 - 1) | ejiji |
<ref>
tag; no text was provided for refs named Jenewari