Aweer | ||
---|---|---|
Spoken in: | Kenya | |
Region: | Coast Province, North-Eastern Province | |
Total speakers: | 7,600 | |
Language family: | Tafrusyawit Cushitic Lowland East Cushitic Omo-Tana East Omo-Tana Aweer-Garre AweerTempleeti:Infobox Language/script | |
Language codes | ||
ISO 639-1: | none | |
ISO 639-2: | — | |
ISO 639-3: | bob | |
Eastern-Omo-Tana.jpg | ||
Note: This page may contain IPA phonetic symbols in Unicode. |
Aweer (Aweera), nke a makwaara dị ka Boni (Bon, Bonta), bụ Asụsụ Cushitic nke Eastern Kenya. [1][2] Aweer, ndị a maara site na aha mkparị "Boni," bụ ndị na-achụ nta na ndị na-achịkọta ihe n'akụkọ ihe mere eme, na-ebi ndụ site na ịchụ nta, ịnakọta, na ịnakọta mmanụ aṅụ. [3] nna [4] dị n'ụsọ oké osimiri Kenya site na mpaghara Lamu na Ijara ruo na mpaghara Badaade nke Southern Somalia.
Dị ka Ethnologue si kwuo, e nwere ihe dị ka ndị na-asụ Aweer 8,000. Aweer nwere myirịta na Asụsụ Garre, [5] [6] [7] Otú ọ dị, ndị na-asụ ya dị iche na ndị na-ekwu okwu Garre. [8]
E nwere aro na ndị na-asụ asụsụ Aweer bụ ihe fọdụrụ na ndị na'oge mbụ na-achụ nta na ndị na na-achịkọta ndị bi n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Afrịka; ọ bụ ezie na nke a abụghị n'enweghị arụmụka n'etiti ndị ọkachamara na n'adịghị ka ndị agbata obi na-asụrụ asụsụ Dahalo, ọ nweghị ihe akaebe doro anya nke asụsụ nke mgbanwe site na asụsụ gara aga; a na-ekwu nke ọma na ohere nke mgbanwe a dabere na echiche banyere ọnọdụ ha dị ka ndị na-eri nri karịa ihe akaebe asụsụ nke otu ụdị ahụ dị na asụsụ dị na asụsụ ndị agbata obi. Dị ka e kwuru na Heine (1982:141), arụmụka banyere ọnọdụ nke ma ndị Aweer agbanweela ma ọ bụ na ha esighị n'asụsụ gara aga bụ nke a: [9]
Tosco (1994) [7] kwuru na Heine kwenyere na akụkọ ihe mere eme nke abụọ, dịka Tosco (1994:155) gara n'ihu kwuo: N'otu akwụkwọ ahụ, Tosco na-ekwu na e nwere omenala ọnụ n'etiti ndị agbụrụ Aweer nke ha nwere n'otu oge nwere ehi ma, n'ihi na ha furu ha (na ikekwe ọnọdụ ha), aghọwo ndị na-eri nri. Enwere ike ịchọta echiche yiri nke ahụ na Stiles (1988:41-42), [10] na nkwekọrịta zuru oke bụ na ọ bụ ezie na a maghị mmalite nke Aweer na asụsụ ha n'ezie, o yikarịrị ka ha abụghị ndị na-eri nri n'otu oge. Tosco (1994:159) wepụtara echiche na-asọ mpi, ma eleghị anya nke yiri nke mbụ Heine, nke jikọtara mpụta nke Aweer na mgbasawanye nke ndị na-ekwu okwu Garre site n'ebe ugwu ọwụwa anyanwụ: Ọ na-ekwu na n'ime ọrụ na-abịanụ a ga-ebipụta, Tosco (1992), <sir- about="#mwt73" class="mw-ref reference" data-cx="{}" data-mw='{"name":"ref","attrs":{},"body":{"id":"mw-reference-text-cite_note-14","html":"Tosco, Mauro. 1992. The classification of Dahalo: another perspective. In Banti, Giorgio (ed.), Proceedings of the 2nd international symposium on Cushitic and Omotic languages, Turin, 16–18 November 1989. Naples: Istituto Universitario Orientale."}}' id="cite_ref-14" rel="dc:references" typeof="mw:Extension/ref">[./Aweer_language#cite_note-14 [1]] na e nwere mgbazinye ego nke East Omo-Tana (ma ọ bụ n'okwu ya, "Somali") sitere na Dahalo nke enwere ike ịgbazinye ma ọ bụ Aweer ma ọ bụ Garre, dị ka ngwaa šir- (IPA: [ʃir-]) 'ịdị n'ebe ahụ, ịdị adị' nke na-egosi mgbanwe ụda *k > [ʃ] /_i na ngwaa na-achọghị- (I PA: [ʔunneːd]) 'to eater] nke na ụda N'aka nke ọzọ, ndị a nwekwara ike ịbụ mgbazinye ego site na Aweer gaa na Dahalo. Enwere ike ịchọta echiche yiri nke ahụ [11] Nọọsụ (2019). [1]
Ndepụta ụdaume e wughachiri maka Proto-Aweer (ọkwa ikpeazụ a na-ahụkarị n'asụsụ Aweer niile) dị ka ndị a:
Akpụkpọ ahụ | Ezé / Alveolar |
Palato- (alveolar) |
Velar | Uvular | Mkpịsị aka | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ụgbọ imi | m | n | ɲ | ||||
Plosive | enweghị olu | p | t | c | k | q | ʔ |
kwuru okwu | b | d | ɟ | g | |||
ejective | tʼ | cʼ | kʼ | ||||
implosive | ka | Ọdịdị | Ihe a na-akpọ China | ||||
Ihe na-esiri ike | f | s | ʃ | h | |||
Ihe atụ | l | j | w | ||||
Rhotic | r, r̪ |
<ref>
tag; name ":0" defined multiple times with different content
Templeeti:Languages of Kenyaosimiri wee nabata ndụ onye na-achụ nta na onye na-achịkọta ihe. O yikarịrị ka ọosimiri wee nabata ndụ onye na-achụ nta na onye na-achịkọta ihe. O yikarịrị ka ọosimiri wee nabata ndụ onye na-achụ nta na onye na-achịkọta ihe. O yikarịrị ka ọosimiri wee nabata ndụ onye na-achụ nta na onye na-achịkọta ihe. O yikarịrị ka ọTempleeti:Cushitic languages