ụdịekere | nwoke |
---|---|
mba o sị | Naijiria |
ọrụ ọ na-arụ | Onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị |
ebe agụmakwụkwọ | University of Jos |
onye otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị | People's Democratic Party |
Iyorchia Ayu (amụrụ na 15 Nọvemba 1952) bụ onye ndọrọ ndọrọ ọchịchị Naijiria; ọ bụ onye isi oche nke Peoples Democratic Party (PDP) National Working Committee ugbu a.[1] Onye bụbu onye omeiwu Naijiria, ọ rụrụ ọrụ dị ka onye isi oche nke ise nke ndị omeiwu Naịjirịa na mba nke atọ nke Naịjirị (1992-1993).[2] O mechara rụọ ọrụ n'ọkwa ndị minista dị iche iche na Cabinet nke Onye isi ala Olusegun Obasanjo n'etiti afọ 1999 na 2007.[3]
A mụrụ Ayu na Gboko na Benue State. Ọ kụziri nkà mmụta mmekọrịta mmadụ na ibe ya na Mahadum Jos na Plateau State, gụnyere ọmụmụ ihe gbasara nka na sayensị nke Marxism, ọ bụkwa Onye isi oche nke Mahadum nke Mahaduma Jos nke Academic Staff Union of Universities (ASUU).[2]
Mgbe ọ banyere na ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ọ nwere mmetụta n'etiti ọtụtụ ndị Tiv na steeti Benue.[4] A họpụtara ya ka ọ bụrụ Senator na Third Republic na ikpo okwu nke Social Democratic Party (SDP) wee bụrụ Onye isi oche Senate.[2] N'ọnwa Nọvemba afọ 1993, ndị omeiwu chụpụrụ Ayu, onye bụ onye mmegide siri ike nke Gọọmentị Mba nke e guzobere mgbe e gbochiri onye isi ala a họpụtara Moshood Kashimawo Olawale Abiola ịmalite ọrụ.[5][6] Otú ọ dị, o mechara bụrụ Minista na-ahụ maka agụmakwụkwọ na ọchịchị ndị agha nke General Sani Abacha.[2] N'ọnwa Machị afọ 1994, ọ duziri ogbako na agụmakwụkwọ teknụzụ na Naijiria, na-achọ ụzọ isi mụta ihe na Germany, United States, Britain na Japan.[7]
A na-ekwu na Ayu bụ nna ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke George Akume, Gọvanọ nke Benue Steeti site na 1999 ruo 2007.[8] Ayu nyere aka na mkpọsa 1998 -1999 iji họpụta Onye isi ala Olusegun Obasanjo na People's Democratic Party (PDP). Obasanjo họpụtara ya ka ọ bụrụ Minista nke Ụlọ Ọrụ site na 1999 ruo 2000.[2]
A họpụtara Ayu ka ọ bụrụ Mịnịsta Na-ahụ Maka Ihe Ndị Na-eme n'Ime Obodo n'ọnwa Julaị afọ 2003.[9] N'ọnwa Septemba afọ 2003, Ayu kwupụtara na Naijiria na ndị agbata obi ya dị n'ebe ugwu bụ Niger na Chad na-ekwurịta okwu maka nkwekọrịta nchekwa iji gbochie mbubata, ịzụ ahịa mmadụ na ndị ohi gafere ókèala.[10] N'ọnwa Juun afọ 2004, o meghere Kọmitii Nlekọta Ụlọ Mkpọrọ iji chekwaa ikike nke ndị mkpọrọ na ọnọdụ ndị a na-anabata.[11] N'ọnwa Ọgọstụ afọ 2004, Ayu kwuru na ozi ya amalitela ikesa kaadị njirimara mba.[4] Kaadị ọhụrụ ahụ ga-eje ozi maka ebumnuche njirimara na maka nkwenye nke akwụkwọ ndị ọzọ, dị ka paspọtụ na ikikere ịkwọ ụgbọala. Ọ ga-abụkwa ngwá ọrụ maka ịchịkwa ọpụpụ, ịmepụta data maka atụmatụ gọọmentị, na ịchọpụta mpụ.
N'oge mgbanwe nke kansụl na June 2005, a gbanwere Ayu ka ọ bụrụ Minista na-ahụ maka gburugburu ebe obibi.[12] Na nzukọ na Rotterdam na Septemba 2005, Ayu kpọrọ oku maka usoro ego dị irè, zuru ezu na nke a na-ahụ anya iji nye nkà na ụzụ na akụrụngwa dị mkpa maka mba Afrịka iji jikwaa kemịkal n'enweghị nsogbu.[13] N'ọnwa Ọktoba n'afọ ahụ, Ayu kpọrọ oku maka ịnweta ego UNDP / GEF n'ụzọ ziri ezi, yana maka ịbawanye nkwekọrịta na mba ndị na-emepe emepe.[14] N'ọnwa Disemba afọ 2005, o kwuru okwu na nnọkọ na Integrated Coastal Area Management (ICAM). O toro usoro zuru oke, nke nwere ọtụtụ ngalaba nke ICAM dị ka ụzọ isi jikwaa usoro okike mpaghara.[15] Na Disemba 2005, Obasanjo chụpụrụ Ayu, n'enyeghị ihe kpatara ya.[16]
Mgbe ya na Obasanjo nwesịrị esemokwu, Ayu hapụrụ PDP wee sonye na Action Congress (AC).[17]
Ọ bụ onye isi mkpọsa iji họpụta osote onye isi ala Atiku Abubakar dị ka onye isi ala na ikpo okwu AC n'ọnwa Eprel afọ 2007.[18]
N'ọnwa Febụwarị afọ 2007, e jidere Ayu ma mesịa kpụpụ ya n'ụlọ ikpe gọọmentị etiti maka ebubo iyi ọha egwu. E mechara tọhapụ ya na mgbapụta.[19] N'ọnwa Machị afọ 2007, o kwuru okwu megide ọdịda nke Independent National Electoral Commission (INEC) itinye aha Atiku na ndepụta nke ndị na-azọ ọkwa.[20]
N'abalị iri atọ na otu n'ọnwa Ọktoba n'afọ 2021, Ayu pụtara dị ka onye isi oche ọhụrụ nke Peoples Democratic Party (PDP).
Ayu, onye na-azọ ọkwa ahụ, weghaara nduzi nke otu ndọrọndọrọ ọchịchị na ndị ọzọ 20 a họpụtara n'ọkwa dị iche iche n'ime Kọmitii Ọrụ Mba PDP.[21]
Na Machị 26, 2023, Iyorchia Ayu onye bụ onye isi oche mba nke PDP, bụ onye pati ahụ kwụsịtụrụ. Ọ bụ ndị isi oche nke pati ahụ na Igyorov Ward nke Gboko Local Government Area, LGA, nke Benue steeti mere nkwụsịtụ nke Ayu.[22]
Templeeti:President Nigerian SenateTempleeti:Interior Ministers of NigeriaTempleeti:Cabinet of President Olusegun Obasanjo 1999-2003Templeeti:Cabinet of President Olusegun Obasanjo 2003-2007