Oba (onye na-achị achị)

noble title
obere ụdị nke	ruler

Oba pụtara "onye ọchịchị" n'asụsụ Yoruba na Bini . Ndị eze nọ n'ala Yoruba, mpaghara nke dị na mba Benin, Nigeria na Togo nke oge a, na-eji ya dị ka ihe nkwanye ùgwù tupu aha ya . Ihe atụ nke ndị Yoruba na-agụnye Oba Ogunwusi nke Ile-Ife, Oba Aladelusi nke Akure, na Oba Akiolu nke Lagos . Ihe atụ nke onye na-ebu Bini bụ Oba Ewuare II nke Benin .

Aha aha ahụ dị iche na nke Oloye dị na Yorubaland, bụ nke a na-eji ya n'onwe ya dị ka ejiji site n'aka ndị nwe aha n'okpuru usoro ọchịchị eze ndị Yoruba nke oge a. ^[1]

Aha Aristocratic n'etiti ndị Yoruba

Enwere ike kewaa usoro ọchịchị eze ndị Yoruba ụzọ anọ dị iche iche: ndị isi eze, ndị isi mara mma, ndị isi okpukperechi na ndị isi obodo. Ndị eze na-edu ndị obas, bụ ndị na-anọdụ ala n'ọkwa nke ndị isi ma na-eje ozi dị ka nkwanye ùgwù fons nke usoro dum. Ndị eze akpọrọ aha nke ezinụlọ ndị eze na-esonyere ha na klas nke ndị isi eze. Ọkwa atọ ndị ọzọ, bụ́ ndị na-enye ndị otu òtù nzuzo dị iche iche, òtù dị iche iche na ndị otu òtù nzuzo, na-ahụ maka ọchịchị kwa ụbọchị nke steeti ọdịnala Yoruba ma bụrụ ndị a na-achị n’aka iwarefas, ndị Arab na ndị omeiwu nke ala eze. ' ezinụlọ ndị mejupụtara. ^[2]

Oba

E nwere ụdị abụọ dị iche iche nke ndị eze ndị Yoruba: Ndị eze agbụrụ ndị Yoruba, bụ́ ndị na-abụkarị ndị obodo ndị ha na ha na-akpakọrịta (Dịka ọmụmaatụ, oba nke Ẹ̀gbá nwere aha " Aláké " n'ihi na oche nna ya bụ akụkụ Aké nke Abẹ́òkúta, n'ihi ya. the title Aláké, which is Yoruba for One who possesss Aké . The Ọ̀yọ́ ọba, a na-enwe aha " Aláàfin ", which means One who possessed the palace ) and the kings of individual Yoruba towns, such as of Ìwó — a town in Osun State — who bears the title "Olúwòó" (Olú ti Ìwó, lit. ' ). ^[3]

Obodo ọgbọ mbụ nke ala nna Yoruba, nke gụnyere nnukwu obodo Benin, Nigeria, na Togo, bụ ndị nwere obas bụ ndị na-eyikarị okpueze chara acha; ndị na-achị ọtụtụ n'ime 'ọgbọ nke abụọ' na-abụkarị obas. Ndị fọdụrụ na ndị nke ọgbọ nke atọ na-abụkarị ndị nwere aha “Baálẹ̀” ( lit. ' ), ndị na-adịghị eyi okpueze na ndị, ma ọ dịkarịa ala na tiori, na-achị osote nke ndị na-eme.

Oloye

Ndị niile nọ n’okpuru ọchịchị ndị Yoruba, ma ndị isi ọdịnala ma ndị na-asọpụrụ, na-eji “Olóyè” ( lit. ' , na-apụtakwa dị ka "Ìjòyè") n'ụzọ ndị eze na ndị eze na-achị na-eji 'Ọba'. Ndị isi na ụmụ eze na-ejikarị ya eme ihe n'ọnọdụ mkparịta ụka, ọ bụ ezie na aha a na-enyekarị ha n'ọchịchị bụ "Ọmọba" ( lit. ' , mgbe ụfọdụ a na-atụgharị ya dị ka "Ọmọọba", "Ọmọ ọba" na "Ụmụ-ọba"). Ndị nwunye nke ndị eze, ndị isi na ndị isi n'okirikiri eze na-ejikarị aha ahụ bụ " Olori " (nke ya na Princess Consort ), ọ bụ ezie na ụfọdụ ndị nwunye nke ndị ọchịchị na-ahọrọ ka a kpọọ ya "Ayaba" (nke yiri Queen) . Consort ). Ndị nwunye ndị na-abụghị ndị eze, mgbe ha onwe ha nwere aha n'aka nke aka ha, na-eji nkwanye ùgwù "Ìyálóyè" ( lit. ' ) n'ikike ha dị ka ndị isi nwanyị lụrụ di.

Okpueze Oba

Okpueze nwere akwa akwa nke nwere akwa mkpuchi bead, nke kachasi nma nke Oba, na-egosipụta ọchịchọ nke mmepeanya na ọkwa kachasị elu. N'akwụkwọ seminal ya na isiokwu ahụ, Robert F. Thompson na-ede, sị, "Okpueze ahụ na-eme ka mmetụta nke ike nna ochie nke eze, mkpughe nke nghọta dị ukwuu nke omume na onye nke eze, na ihe na-egbuke egbuke nke ahụmahụ aesthetic." ^[4]

Ọrụ eze

Ọrụ nke oba ebelatala na ọbịbịa nke ụlọ ọrụ colonial na ọchịchị onye kwuo uche ya . Agbanyeghị, ihe omume ka nwere ugwu na isi obodo bụ nke ịchịisi na inye onyinye. Nke a malitere n'oge ndị isi dike na ndị isi n'obí Oyo n'oge ochie, mgbe ndị dị ike sitere na agbụrụ dị iche iche nwere utu aha a ma ama na alaeze ukwu ahụ. N'ala Yoruba, dị ka n'ọtụtụ mpaghara ndị ọzọ dị na Benin, Nigeria na Togo, a na-enyekarị ndị nwoke na ndị inyom na-eme nke ọma n'okpuru mpaghara mpaghara, n'agbanyeghị na ọ bụghị ihe a na-anụ ka onye si ebe ọzọ nweta otu. Aha aha ndị ahụ na-arụkwa ọrụ dị ka isi obodo ihe atụ nke enwere ike iji nweta ihu ọma mgbe onye oba nyere ha chọrọ, na mgbe ụfọdụ ọzọ. N'oge ọ bụla n'ime mmemme nchụso ọdịnala maka ndị isi ahọpụtara, ndị Yoruba na-ewere oba dị ka isi ebe a na-elebara anya, na-ebute ụzọ karịa ọbụna ndị otu gọọmentị gọọmentị nke mba atọ ahụ ma ọ bụrụ na ha nọ.

Ọrụ nke ụkọchukwu

Dị ka onye ọchịchị dị nsọ, ndị Yoruba na-ewere oba dị ka onye bụbu onye isi nchụaja nke òtù Orisha niile dị na ngalaba ya. Ọ bụ ezie na ọtụtụ n'ime ọrụ ndị a na-eme kwa ụbọchị na ọkwa a ka a na-enyefe n'omume n'aka ndị dị ka Araba, ụfọdụ mmemme ọdịnala nke okpukpe Yoruba nwere ike ime naanị ndị oba, ọ bụkwa ya mere ndị na-ejide ya. A na-echekarị aha aha dị ka ndị ndú okpukpe na mgbakwunye na ịbụ ndị ọchịchị ndọrọ ndọrọ ọchịchị-ememe eze.

Hụkwa

Odigba
Babalawo
Eso Ikoyi
Ọchịchị Naijiria
Ndị eze ọdịnala Naijiria
Oba of Benin
Oba of Lagos
Ogboni
Olori

Edensibia

↑ Blair, Major J.H., Intelligence Report on Abeokuta: 65 year anniversary reprint edition (2002), p. 3.
↑ Sotunde, F.I., Egba Chieftaincy Institution (2002), Appendix X.
↑ Jr (2015-07-11). Pan-African Chronology II: A Comprehensive Reference to the Black Quest for Freedom in Africa, the Americas, Europe and Asia, 1865-1915 (in en). McFarland, 220. ISBN 978-1-4766-0886-0.
↑ Thompson (1972). in Douglas Fraser and Herbert M. Cole: African art & leadership. Madison: University of Wisconsin Press, 227–260. ISBN 0299058204.

[1] Blair, Major J.H., Intelligence Report on Abeokuta: 65 year anniversary reprint edition (2002), p. 3.

[2] Sotunde, F.I., Egba Chieftaincy Institution (2002), Appendix X.

[3] Jr (2015-07-11). Pan-African Chronology II: A Comprehensive Reference to the Black Quest for Freedom in Africa, the Americas, Europe and Asia, 1865-1915 (in en). McFarland, 220. ISBN 978-1-4766-0886-0.

[Thompson-4] Thompson (1972). in Douglas Fraser and Herbert M. Cole: African art & leadership. Madison: University of Wisconsin Press, 227–260. ISBN 0299058204.

[1]

[2]

[3]

[4]