Ichi Igala

Abo kù ma kí ichi Ígalàá chí ojane Nigeria ma dé. Ódò 1989 amone kù ma gbaluka kù ma ki ichi ígalàá chí dabi 800,000, kù ma de ojí ané Kogi State, ama oj‘olu eñini abo kù ma kí ichi Ígalàá kù ma gbaluka ché ti īmílíon mejí lé mè. Ú gbo kí ku ma kí ichi Ígalàá kí deí chí Ibaji, Idah, Dekina, Ogugu, ajaka, omala olamaboro Igalamale odowulu Ankpa, Ebu manyu abo Olumbanasaa (Anambra West); Amone wéwé á ká kí ní ichi Ígalàá kpaí ami yají manyu Itsekiri íchí.[1]

Abo kù ma kí ichi Ígalàá dí owo awohí Niger River kpaí Benue River. Abo kù ma ní ichi Ígalàá chí Benue-Congo é yí Niger-Congo. Ódù ené kí chi aboji abo Ígaláá chí Àtá. Àtá Igala ñwo chí aboji Bassa Nge manyí Bass Nkome, Ma dí ódò alumeji abo Igala kpaí Benue River.[2] Idah chi ugbẹta uyi abo Igala chakadu ojané KOGI state eí dé.[3]

Alu ku ma ki A B CH D

[nwọ́che | nwó étéwn che]

Amí alphabeti kí Igala ne chí ogwu egwa’nyoka (31)alù kù ma ko lé o ñwu ma ko jò ogane yí:[4][5]

a b ch d e ẹ

f g gb gw h i

j k kp kw l m

n ny ñm ñw o ọ

p ñ r t u w

Vowelu

[nwọ́che | nwó étéwn che]

Ichi Ígálá ni vowelu mebie: “a,” “e,” “ẹ,” “i,” “o,” “ọ,” “u”.[6] ché ñwu ké gbí é ñwu alù Igala, ukomu wé alotaté, ya lotí ogané kpaí abo ka adabalé. Amí ukomu kù mà dù gbí Igala o ñwu ma ko jí ogané jò i:

  1. Omi kù mà du ka dí ukomu kí ché dí ate chí (´).
  2. The Mid Tone, indicated by a blank space on top of a vowel in a word.
  3. Omí kù mà do chi Mid-High Tone, chí (¯)
  4. Omí kù mà dù ka dí tonu kí ché chí (`).
  5. Omí kù mà dù ché nana ololo chí (.) o ñwu ma du ga dí ojí letter ‘ṅ.’[7] [8]

Homographsi

[nwọ́che | nwó étéwn che]
  1. Ofé agba, ché wéwé dependí omí kù mà dù chò:
    1. agba (ugwa); – / ̩a ̩gba/
    2. àgbá (àgbà owo); / ̩à ‘gbá /
    3. àgbà (chin); / ̩à ̩gbà /
    4. ágbá (Olí Balsam); / á gbá / –
  2. “ iga “ neke meaní é ñwu méta:
    1. ìga (chí ódù ewe kí enéfu ado Weaver bird); alù kù mà ko lé chí / ̩ ì ‘ga / .
    2. ìgà (net); alù kù mà ko lé chí– / ̩ ì ̩ gà /
    3. ìgá (estate); alù kù mà ko lé chí / ̩ ì ‘gá / [9]

References

[nwọ́che | nwó étéwn che]
  1. ↑ "The Igala people: Their origin, food and dressing". 22 April 2022.
  2. ↑ "Munda | people | Britannica".
  3. ↑ "STUDYING THE PHONOLOGY OF THE OLÙKÙMI, IGALA, OWÉ AND YORÙBA LANGUAGES: A COMPARATIVE ANALYSIS" by Bolanle, Elizabeth. (2018). http://www.publicacions.ub.edu/revistes/dialectologia25/documentos/1642.pdf
  4. ↑ "The Igala Alphabet". 13 December 2020.
  5. ↑ "Igala Language Study Series". 26 March 2017.
  6. ↑ "K'Igala".
  7. ↑ "Igala Language Study Series". 26 March 2017.
  8. ↑ "The Igala Alphabet". 13 December 2020.
  9. ↑ "Vocabulary".