| Kwomtari–Fas | |
|---|---|
| Kwomtari | |
| (suspeto) | |
| Heograpiko a pannakaiwarwaras | Baro a Guinea |
| Lingguistika a pannakaidasig | ? Left May – Kwomtari |
| Pannakabingbingay | |
| Glottolog | Awan |
Ti sasao a Kwomtari–Fas, masansan a makunkuna a kas Kwomtari, ket ti suspeto a pamilia ti pagsasao dagiti innem a pagsasao babaen dagiti agarup a 4,000 tattao iti amianan a Papua Baro a Guinea, idiay asideg ti pagbeddengan iti Indonesia. Ti termino a "sasao a Kwomtari" ket mabalin pay a mangibaga iti maysa kadagiti naitakder a pamilia a mangbukel iti daytoy a singasing.
Ti pilo a "Kwomtari" (= Kwomtari–Fas) ket immuna idi nga insingasing babaen da Loving ken Bass (1964). Ti sumaganad a pannagidasig ket naibatay iti singasingda, a mainayon dagiti pagsasao ti Pyu ken Guriaso, nga innayon da Laycock (1975) ken Baron (1983):
Pilo a Kwomtari–Fas
Sabali nga inggrupo ni Laycock (1973; 1975) dagiti pagsasao, agkuyog nga inkabilna ti Kwomtari ken Fas iti "pamilia a Kwomtari", ken agkuyog ti Baibai ken Nai (Biaka) iti "pamilia a Baibai", ken tinawtawaganna tigrupo a kas "Kwomtari–Baibai". Ni pay Laycock ti nanginayon ti isolado a Pyu, ngem inakona met a, "Nasken pay ti adu nga obra iti Pilo a Kwomtari sakbay a ti panangidasig ket maikeddeng a naitakder" (1973:43), ken saan a nangipablaak isuna iti ebidensia.
Nupa kasta, inbagbaga ni Baron (1983) na ti panangidasig manen ni Laycock ket agparang a gapu iti maysa biddut iti pananglinia iti naipablaak a datos ti panangiyasping da Loving & Bass. Dagiti kilaw a notada ket mangsuporta ti kasisigud a panangidasig. Nakabirukda iti Swadesh a listaan ti Kwomtari nga addaan iti 45% kadagiti kognado iti Biaka (Nai), bayat nga ibagbagada a ti Baibai ket addaan laeng kadagiti 3% a kognado iti Biaka, ken isu a saan a maikeddeng iti isu met laeng a pamilia. Iyasping (Baron 1983:5 a naipagbaliw iti IPA):
| Gloss | Fas | Baibai | Kwomtari | Biaka | Guriaso |
|---|---|---|---|---|---|
| lalaki | jimɛ(ni̥) | jimɛni | lofwai | doβwai | aməɾim |
| babai | mo | moŋo | inali | inali | ajti |
| agong | səʙte | səmɔni | tipu | tɔpokɾi | apədu |
| mata | kɔj | koɾə | (w)u | wo | mukatu |
Inaramid ni Baron ti nagan a "Kwomtari–Fas" tapno nalawag a masimpa ti "Kwomtari–Baibai", ti nagan a nakaibagaan ti panagurnos ni Laycock a kaaduan nga ammo. Nagnayon ni Baron ti kabarbaro a naduktalan a pagsasao, ti Guriaso, a kas maysa a managbaliw a sanga ti maitutop a pamilia ti Kwomtari, ken inbagbagana nga iti agdama, mangitaltalinaay ni Laycock ti pannakairaman ti Pyu. Nupay kasta, namatmati ni Baron a bassit laeng ti mangisingasing a ti pamilia a Kwomtari, pamilia a Fas, ken Pyu ket pudnoda nga agkakabagian, malaksid a ti Kwomtari ken Fas ket agus-usarda kadagiti agpada a termino ti panagkabagaian, a pakibinningayan babaen dagiti kaarruba a pamilia a saan a naipagpagarup a kabagian ti Kwomtari wenno Fas.
Insilpo ni Malcolm Ross ti pamilia a Kwomtari–Baibai ni Laycock iti bassit a pamilia a Left May (Arai) iti singasing a Left May – Kwomtari, a naibatay kadagiti sapasap a pangsandi. Nupay kasta, ti silpo ket agparang a saan a nalawag no maaramiden ti panagsimpa para kadagiti datos da Loving ken Bass. Kitaen ti Left May – Kwomtari para kadagiti salaysay.