Íslam í Litháen
Íslam í Litháen, ólíkt mörgum öðrum Norður- og Vestur-Evrópulöndum, á sér langa sögu frá 14. öld. Miðalda stórhertogadæmið Litháen í pólsk-litháíska samveldinu, sem teygir sig frá Eystrasalti til Svartahafs, innihélt nokkur múslimalönd í suðri sem byggð voru krímtatörum. Nokkrir múslimar fluttu til litháískra landa, nú núverandi lýðveldisins Litháen, aðallega undir stjórn Vytautas stórhertoga (snemma 15. aldar). Tatarar, sem nú eru nefndir litháískir tatarar, misstu tungumálið með tímanum og tala nú litháísku; þó héldu þeir íslam sem trú sinni. Vegna langrar einangrunar frá öllum hinum stærri íslamska heimi, eru vinnubrögð litháískra tatara nokkuð frábrugðin öðrum súnní-múslimum; þeir eru þó ekki taldir sértrúarsöfnuður, þó að sumir litháísku tatara iðki það sem kalla mætti alþýðu íslam. Einn nafnlaus litháískur Tatar sem flutti Hajj til Mekka viðurkenndi í verki sínu Risȃle að litháískir Tatarar hefðu óhefðbundna siði og helgisiði svo að hugsanlega væri hægt að líta á þá sem vantrúa (kafir) frá sjónarhóli rétttrúnaðar múslima.[1]
Í Litháen, ólíkt mörgum öðrum evrópskum samfélögum á þeim tíma, ríkti trúfrelsi. Litháískir Tatarar settust að á ákveðnum stöðum, eins og í kringum Raižiai (í Alytus-héraðssveitarfélaginu).
Mikið af menningu litháískra tatara, moskur, kirkjugarðar og slíkt var eyðilagt af Sovétríkjunum eftir að þau innlimuðu Litháen. Eftir endurreisn litháísks sjálfstæðis studdi ríkisstjórnin hins vegar kynningu á litháískri tataramenningu meðal þeirra litháísku tatara sem misstu hana. Þrjár upprunalegar trémoskur eru eftir núna (í þorpunum Nemėžis, Keturiasdešimt Totorių (bæði í Vilnius-héraðssveitarfélaginu) og Raižiai (Alytus-héraðssveitarfélaginu), sem venjulega eru með tiltölulega stóran íbúa múslima), auk nýrrar múrsteinsmosku byggð í Kaunas á tímabilinu um sjálfstæði Litháens millistríðsára (á þriðja áratugnum) til að minnast afmælis Vytautas, hertogans sem kom með Tatara og íslam til Litháens. Sú moska er kölluð Vytautas Didysis moskan eftir Vytautas stórhertoga. Í höfuðborg Litháens, Vilnius, er hins vegar engin moska eftir, þar sem Rússar eyðilögðu Lukiškės moskuna sem þar var. Litháíska Tatar samfélagið er að reyna að endurreisa moskuna en stendur frammi fyrir ýmsum vandamálum, þar á meðal fjárskorti sem og ákveðnum aðgerðum stjórnvalda í Vilnius borgar.
Eins og er eru aðeins nokkur þúsund litháískir tatarar eftir sem eru áætluð 0,1% íbúa landsins; Hins vegar, með endurreisn sjálfstæðis Litháens, eru þeir að upplifa eins konar þjóðernisvakningu með vísbendingum sem benda til þess að nokkur hundruð ekki tartar hafi snúist til íslams.[2]
Á tímum Sovétríkjanna voru sumir af öðrum múslimskum þjóðernum fluttir inn, þó margir þeirra voru trúleysingjar; sem og aðrir múslimar komu sem innflytjendur eftir endurreisn sjálfstæðis, en eins og er er þessi fjöldi mjög lítill miðað við svipaðan fjölda í Vestur-Evrópu; því eru litháískir tatarar áfram kjarni íslams í Litháen, studdir af nokkrum Litháum sem snerust til trúar. Enn er erfitt að fá halal kjöt í landinu þar sem athugullari múslimar slátra dýrum sjálfir.[3]
Tengt efni
[breyta | breyta frumkóða]Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ Shirin Akiner (2009). Religious Language of a Belarusian Tatar Kitab: A Cultural Monument of Islam in Europe : with a Latin-script Transliteration of the British Library Tatar Belarusian Kitab (OR 13020) on CD-ROM. Otto Harrassowitz Verlag. bls. 51–. ISBN 978-3-447-03027-4.
- ↑ Račius, E. (2013). Lithuanian Muslims’ Attitudes Toward Participation in the Democratic Political Process. Muslim Political Participation in Europe. Edited by J. S. Nielsen. Edinburgh, Edinburgh University Press: 83-101., pg. 85
- ↑ „Eastern Europe and migrants: The mosques of Lithuania“. The Economist. 14. september 2015. Sótt 20. september 2015.