იამაიკის პოლიტიკური კონფლიქტი

იამაიკის პოლიტიკური კონფლიქტი
ცივი ომის და ნარკოტიკებზე ომის ნაწილი
თარიღი 1943 - დღემდე
მდებარეობა იამაიკა
სტატუსი მიმდინარე
მხარეები
JLP

მხარდაჭერა:
აშშ-ის დროშა აშშ

იამაიკის დროშა იამაიკა

მხარდაჭერა:
აშშ-ის დროშა აშშ

PNP

მხარდაჭერა:
საბჭოთა კავშირის დროშა სსრკ (1991 წლამდე)
კუბის დროშა კუბა

მეთაურები
ენდრიუ ჰოლნესი ენდრიუ ჰოლნესი მარკ გოლდინგი

იამაიკის პოლიტიკური კონფლიქტი — ხანგრძლივი დაპირისპირება ქვეყანაში მემარჯვენე და მემარცხენე ძალებს შორის, რომელიც ხშირად ძალადობაში იზრდება. იამაიკის ლეიბორისტული პარტია (JLP) და სახალხო ეროვნული პარტია (PNP) წლების განმავლობაში იბრძოდნენ კუნძულზე კონტროლისთვის და ეს მეტოქეობა ხელს უწყობს კინგსტონში ურბანულ ომებს. თითოეულ მხარეს სჯერა, რომ მეორეს აკონტროლებენ უცხოური ელემენტები, ამბობენ, რომ JLP მხარს უჭერდა ამერიკის ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტო (CIA) და PNP-ს მხარს უჭერდა საბჭოთა კავშირი და კუბა.[1]

ისტორია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დამოუკიდებლობის დაწყებამდე

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1943 წლისთვის, JLP და PNP ჩამოყალიბდნენ, როგორც იამაიკის მთავარი კონკურენტი პოლიტიკური პარტიები, რომლებიც გამოდიოდნენ კარიბის ზღვის აუზის ბოლოდროინდელი შრომითი არეულობისგან. 1944 წლის არჩევნების შემდეგ ძალადობა მათი მეტოქეობის მნიშვნელოვანი ასპექტი გახდა. ალექსანდრე ბუსტამანტემ დაიწყო PNP-ის მომხრეებზე თავდასხმის წახალისება და ამტკიცებდა, რომ ისინი კომუნისტები იყვნენ.[2] ალექსანდრე ბუსტამანტემ ასევე დაიწყო სპეციალურად თავისი პოლიტიკური ამომრჩევლების დახმარება, ისეთი გზებით, როგორიცაა მიგრანტთა სამუშაოს ვიზების შეთავაზება სპეციალურად მისთვის სასარგებლო პოლიტიკური ხაზებით.[3]

გარნიზონების ფორმირება

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

იამაიკამ დამოუკიდებლობა მოიპოვა 1962 წელს და 1963 წლისთვის პოლიტიკური პარტიები იქირავებდნენ „უხეშ ბიჭებს“ პოლიტიკურ კონკურენტებთან ბრძოლაში ჩასართველად. მას შემდეგ, რაც JLP ხელისუფლებაში მოვიდოდა, ისინი დაანგრევდნენ PNP-ისადმი კეთილად განწყობილ დასახლებბებს და მის ადგილას აშენებდნენ ტივოლის ბაღებს, დაწყებული 1965 წლიდან. პროექტს მონიტორინგს უწევდა ედვარდ სეგა და ტივოლი გარდენსი JLP გარნიზონი. PNP-მ საპასუხოდ საკუთარი გარნიზონები ჩამოყალიბა; იამაიკაში ძალადობრივი გარნიზონები ტრადიციად ჩამოყალიბდა. 1966 წლის არჩევნებისას ცეცხლსასროლი იარაღით ბრძოლა ჩვეულებრივი ამბავი გახდა, აწყობდნენ აფეთქებებს და პოლიციას ესროდნენ. ამის შედეგად 500-ზე მეტი ადამიანი დაშავდა, 20 ადამიანი დაიღუპა და 500 დააკავეს პოლიციის რეიდების დროს.[3]

პოლიტიკური ძალადობის ესკალაცია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სპორადული პოლიტიკური ძალადობა გადაიზარდა ურბანულ ომში ძალადობრივი აფეთქებების სერიის შემდეგ. ჰენრის აჯანყება, მარჯნის ბაღების ინციდენტი, 1965 წლის ანტიჩინური აჯანყება, 1966–67 წლების საგანგებო მდგომარეობა და ბოლოს როდნის აჯანყებები. ეს მოვლენები იყო იამაიკის პოლიტიკის ეთნიკური ნაციონალისტური ელემენტის დასაწყისი და ზოგადად იამაიკის საზოგადოებაში პოლიტიკური ძალადობის შემდგომი ნორმალიზაციის საფუძველი.[4]

იამაიკაში პოლიტიკური ძალადობა ჩვეულებრივი გახდა. პოლიტიკურმა პარტიებმა დაიწყეს კრიმინალური ავტორიტეტების დაქირავება და ადგილობრივი ბანდების მხარდაჭერის მოპოვება. გახშირდა მკვლელობის მუქარა და მცდელობა.[5] 1974 წლისთვის PNP-მ ღიად გამოხატა მხარდაჭერა დემოკრატიული სოციალიზმის პრინციპებისადმი. PNP-ის კანდიდატმა მაიკლ მანლიმ ფიდელ კასტროს საჯარო ქება დაიწყო. JLP გამოჩნდა, როგორც მემარჯვენე კონტრასტი ამ ახალი წარმოშობილი მემარცხენეობისთვის. ცენტრალურმა სადაზვერვო სააგენტომ დაიწყო JLP-ისათვის იარაღის მიწოდება.[3]

1976 წლის არჩევნებისთვის ასზე მეტი ადამიანი დაიღუპა კონფლიქტის დროს და პოლიტიკურმა პარტიებმა დაიწყეს გასამხედროებული დანაყოფების შექმნა.[6] 1978 წელს, JLP-ის ხუთი მხარდამჭერი მოკლეს ოფიციალურმა იამაიკელმა ჯარისკაცებმა.[7] რეგი მუსიკა იქცა მშვიდობის ხმად ქვეყანაში და საეტაპო One Love Peace კონცერტი გაიმართა მშვიდობის იმედით. 1980 წლის არჩევნებისთვის 844 ადამიანი მოკლეს კენჭისყრისამდე.[8]

ნარკოტიკებით ვაჭრობაში ჩართვა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1980-იანი წლებისთვის JLP-მ მოიპოვა კონტროლი ქვეყანაზე და მიიღო ნეოლიბერალური პოლიტიკა. ბანდები უკმაყოფილოები იყვნენ მათი პოლიტიკური ლიდერების მიერ გაცემული მცირე დახმარებებით და DEA-ს კამპანიების გამო თავი აარიდეს მარიხუანას კონტრაბანდას და კოკაინის ვაჭრობას. ახლად გამდიდრებულმა ამ ბანდებმა დაიწყეს უფრო მეტად ჩართვა გარნიზონების მართვაში, რომლებსაც აკონტროლებდნენ. JLP-თან დაკავშირებული ბანდა Shower Posse იყო ერთ-ერთი ეს ახლად გამდიდრებული ბანდა. CIA-მ Shower Posse-ს მიაწოდა იარაღი, დაიწყო მათი წვრთნა და ტრანსპორტირება ამერიკის შეერთებულ შტატებში.[3]

2010 წლის კინგსტონის არეულობა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2010 წლის კინგსტონის არეულობა, შეიარაღებული კონფლიქტი იამაიკასა და Shower Posse-ს შორის, დაიწყო 2010 წლის 23 მაისს, როდესაც ჯგუფის წევრები თავს დაესხნენ პოლიციის ოთხ განყოფილებას სამხრეთ-დასავლეთ კინგსტონში და გაძარცვეს და ნაწილობრივ გადაწვეს ერთი განყოფილება, ხოლო მეორე პოლიციის განყოფილება სრულიად გადაწვეს.[9][10]

2010 წლის 23 მაისის ღამეს იამაიკის მთავრობამ გამოაცხადა საგანგებო მდგომარეობა დედაქალაქ კინგსტონში და წმინდა ენდრიუს სამრევლოში, რომელიც გაგრძელდა ერთი თვის განმავლობაში.[11]

საერთაშორისო ზეწოლის შემდეგ, იამაიკის მთავრობა დათანხმდა ცნობილი ბანდის ლიდერის კრისტოფერ კოკის ექსტრადირებას. ზოგიერთი იამაიკური მედია ვარაუდობს, რომ კოკას დაპატიმრების დიდი დრო უკავშირდებოდა პრემიერ მინისტრ ბრიუს გოლდინგის პოლიტიკურ დახმარებას, რომელიც კოკასგან მიიღო. დარბევისა და კოკას დაპატიმრების მცდელობის დროს, ცეცხლსასროლი იარაღით ბრძოლა დაიწყო მთელ კინგსტონში, რათა თავიდან აეცილებინათ კოკას დაჭერა.[3]

ბოლო მოვლენები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მიუხედავად მრავალი სამშვიდობო შეთანხმებისა, პოლიტიკური პარტიების მიერ კვლავ ხშირია კრიმინალების მხარდაჭერისა და გასამხედროებული გარნიზონების წახალისება.[12]

გარნიზონის თემები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გარნიზონის ოლქები იამაიკაში არის მთავრობის მიერ აშენებული საცხოვრებელი კორპუსები, სადაც თავმოყრილია ყურადღებით შერჩეული მაცხოვრებლები, რომლებიც სრულად დაუჭერენ მხარს ადგილობრივ პოლიტიკოსს. 2001 წლის მონაცემებით, იამაიკაში დაახლოებით 15 მძიმე გარნიზონის თემი არსებობს. გარნიზონების მაცხოვრებლები ქმნიან ჯგუფებს, რომლებიც მონაწილეობენ მიმდინარე პოლიტიკურ ომებში. თავდაპირველად ეს ჯგუფები მხოლოდ პოლიტიკურად მოტივირებული იყვნენ, მაგრამ საბოლოოდ ყველა მათგანი ჩაერთო ნარკოტიკებით ვაჭრობაში და გადაიქცა იმად, რაც ცნობილია როგორც იამაიკური ფლობა.[13] ეს ფლოები კარგად არის შეიარაღებული, ხშირად აღჭურვილია შაშხანებით და ყუმბარმტყორცნებით. 1980-იანი წლებიდან ეს ფლობები უფრო მეტად მონაწილეობდნენ ნარკოვაჭრობაში და ნაკლებად ეყრდნობოდნენ პოლიტიკოსებს მათ შეიარაღებაში. ახლა მათი იარაღის დაახლოებით 80 პროცენტი ჩამოდის სამხრეთ ფლორიდიდან, ხოლო სხვა იარაღი და ჯავშანი, როგორც ჩანს, პოლიციის მიერ არის გაცემული - რაც იმაზე მეტყველებს, რომ კორუმპირებული პოლიციის ჩინოვნიკები მათთან ვაჭრობენ.[3]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ DeYoung, Karen (September 5, 1994). „Jamaica's Political War“. Washington Post. დაარქივებულია ორიგინალიდან — August 18, 2020.
  2. ↑ Williams, Kareen (2011). The Evolution of Political Violence in Jamaica 1940-1980 (PhD thesis). Columbia University Academic Commons. doi:10.7916/D8WS91D7.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Edmonds, Kevin (2016). „Guns, gangs and garrison communities in the politics of Jamaica“. Race & Class. SAGE Publications. 57 (4): 54–74. doi:10.1177/0306396815624864. S2CID 146933185 – წარმოდგენილია SAGE Journals-ის მიერ.
  4. ↑ Lacey, Terry (1977). Violence and Politics in Jamaica, 1960-70: Internal Security in a Developing Country. Manchester University Press, გვ. 82. ISBN 978-0-7190-0633-3. 
  5. ↑ Higgins, Garfield. (February 7, 2015) Assassination plots and the birth of political violence in Jamaica. Jamaica Observer. დაარქივებულია ორიგინალიდან — აგვისტო 2, 2020.
  6. ↑ Fisher, Trey. (January 20, 2017) Political Violence in Jamaica. Washington State University. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ივლისი 17, 2018.
  7. ↑ Gunst, Laurie (August 31, 2010). Born Fi' Dead. Canongate Books. 
  8. ↑ Helps, HG. (October 30, 2012) The bloody general election that changed Jamaica. Jamaica Observer. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ნოემბერი 1, 2020.
  9. ↑ Attack on State - Police stations set ablaze Cop shot, civilian slain.
  10. ↑ Hannah Town police station set on fire - Breaking & Current Jamaica News - JamaicaObserver.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-05-26. ციტირების თარიღი: 2023-12-26.
  11. ↑ State of Emergency Declared in Kingston and St. Andrew with Effect from 6:00pm Today, May 23, 2010 - Jamaica Information Service (2010-05-27). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-05-27. ციტირების თარიღი: 2023-12-09
  12. ↑ Boyne, Ian. (March 21, 2010) Evolution Of Garrison Politics. Jamaica Gleaner.
  13. ↑ Patterson, Orlando (July 23, 2001). „The Roots of Conflict In Jamaica“. The New York Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — September 14, 2020.