ადამიანის უფლებები იორდანიაში
იორდანიაში ადამიანის უფლებები — საუკეთესო და ყველაზე პატივსაცემი შუა აღმოსავლეთში . მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო პერიოდში ქვეყანაში განხორციელდა კანონმდებლობისა და რეგულაციების მასშტაბური რეფორმები, კვლავ შეინიშნება დარღვევები ძირითადი უფლებების საკითხში, მაგალითად, გამოხატვის თავისუფლება. [1]
Freedom House- ის თანახმად, იორდანია რეიტინგში არის მეოთხე თავისუფალი არაბული ქვეყანა და „ნაწილობრივ თავისუფალი“ თავისუფლება სამყაროში-ს 2017 წლის ანგარიშში. [2] ამასთან, 2017 წლის დემოკრატიის ინდექსის მიხედვით, იორდანია ითვლება „ავტორიტარულ რეჟიმად“.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2011 წლის იორდანიის საპროტესტო აქციები ტუნისსა და ეგვიპტეში არეულობის ფონზე დაიწყო. 2011 წლის იანვრიდან რამდენიმე ათასი იორდანელი იწყებს ყოველკვირეულ დემონსტრაციებს და მსვლელობებს ამანში (დედაქალაქი) და სხვა ქალაქებში მთავრობის კორუფციის, ფასების ზრდის, სიღარიბისა და მაღალი უმუშევრობის გასაპროტესტებლად. [3] ამის საპასუხოდ, მეფე აბდულა II-მ შეცვალა მისი პრემიერ-მინისტრი და ჩამოაყალიბა ეროვნული დიალოგის კომისია, რომელიც უფლებამოსილია რეფორმები გაატაროს. მეფემ ახალ პრემიერ-მინისტრს განუცხადა, რომ საჭირო იყო „სწრაფი, კონკრეტული და პრაქტიკული ნაბიჯების გადადგმა ჭეშმარიტი პოლიტიკური რეფორმის დასაწყებად“, „დემოკრატიის განმტკიცებისთვის“ და იორდანიელებისათვის „ღირსეული ცხოვრებით უზრუნველსაყოფად“. მან პოლიტიკისა და საზოგადოებრივი თავისუფლებების მარეგულირებელი კანონების „დაუყოვნებლივი გადასინჯვა“ მოითხოვა. [4] მას შემდეგ, ანგარიშებმა აჩვენა კარგი საწყისი შედეგები, მაგრამ კიდევ ბევრი სამუშაოა გასაკეთებელი. [5]
არაბული რეფორმების ინიციატივით 2010 წლის არაბული დემოკრატიის ინდექსმა იორდანიას პირველი ადგილი მიაკუთვნა დემოკრატიული რეფორმების სახელმწიფოში არაბული თხუთმეტი ქვეყნიდან. [6]
დემოკრატია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]იორდანია კონსტიტუციური მონარქიაა, რომელსაც მეფე აბდულა II ბინ ჰუსეინი მართავს. კონსტიტუცია აღმასრულებელ და საკანონმდებლო ხელისუფლებას აკუთვნებს მეფის ძალაუფლებას.
კანონი არ აძლევს მოქალაქეებს მონარქის ან მთავრობის შეცვლის უფლებას. მეფე ნიშნავს და თანამდებობიდან ათავისუფლებს პრემიერ-მინისტრს, კაბინეტს, სენატორთა ასამბლეასა და მოსამართლეებს, შეიძლება დაითხოვოს პარლამენტი, სარდლობდეს სამხედროებს და ხელმძღვანელობდეს მთავარ პოლიტიკურ ინიციატივებს. [7]
თავისუფლებები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]იორდანიის კონსტიტუცია ითვალისწინებს სიტყვისა და პრესის თავისუფლებას. ამასთან, მთავრობა სრულად არ სცემს პატივს ამ უფლებებს. [7] 2009 წლის ყოველწლიურ მოხსენებაში, ამანში, ჟურნალისტთა თავისუფლების დაცვის ეროვნულმა ცენტრმა (CDFJ) დაასკვნა, რომ 2009 წელს მედიის თავისუფლებები გაუარესდა. [8]
რელიგიის თავისუფლება
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]აშშ–ს სახელმწიფო დეპარტამენტის ადამიანის უფლებათა მოხსენებების თანახმად, 2015 წელს იურიდიული და საზოგადოებრივი დისკრიმინაცია და შევიწროება კვლავ პრობლემად რჩებოდა რელიგიური უმცირესობებისთვის. [9]
იორდანიის კონსტიტუცია ითვალისწინებს რელიგიური აღმსარებლობის თავისუფლებას სამეფოში არსებული წესების შესაბამისად, თუ ისინი არ არღვევენ საზოგადოებრივ წესრიგს ან ზნეობას. იორდანიის სახელმწიფო რელიგია არის ისლამი. მთავრობა კრძალავს ისლამის შეცვლას და მუსლიმთა სხვა რელიგიაზე მოქცევის მცდელობებს. [10]
ტრეფიკინგი და მიგრანტი მუშაკები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]იორდანია არის დანიშნულების ადგილი ქალებისა და მამაკაცებისთვის, რომლებიც ექვემდებარებიან ტრეფიკინგს , განსაკუთრებით იძულებითი შრომას და, გარკვეულწილად, იძულებითი პროსტიტუციას. შესაძლოა, იორდანია არის წყარო და სატრანზიტო ქვეყანაა ქალებისა და მამაკაცებისათვის, რომლებიც ექვემდებარებიან იძულებითი შრომისა და იძულებითი კომერციული სექსუალური ექსპლუატაციის პირობებს. ასევე არის ინფორმაცია იორდანიის ბავშვთა იძულებითი შრომის შესახებ. [11]
შეუზღუდავი ძალადობა, წამება და საპატიო მკვლელობები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]წამება იორდანიაში უკანონოა, თუმცა ის კვლავ ფართო მასშტაბით გამოიყენება. Amnesty International– ის ანგარიშის თანახმად, დაზვერვის აგენტები იორდანიაში ხშირად იყენებენ წამებას ტერორიზმში ეჭვმიტანილებისგან აღიარების მოსაპოვებლად. გავრცელებული ტაქტიკაა: „ცემა, ძილის წართმევა, გახანგრძლივებული განმარტოება და თავქვე დაკიდება“. განსაკუთრებით მკაცრად ექცევიან პალესტინელებს და ეჭვმიტანილ ისლამისტებს . მართალია, იორდანიამ გააუმჯობესა მრავალი პროცედურა, მათ შორის ციხის რეფორმის კამპანია ევროკავშირთან პარტნიორობით, მაგრამ გენერალური სადაზვერვო დეპარტამენტის აგენტები კვლავ თავისუფლად მოქმედებენ. [12] [13]
სიკვდილით დასჯა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2006 წლიდან მორატორიუმის შემდეგ, 2014 წლის 21 დეკემბერს თერთმეტი ადამიანი დასაჯეს სიკვდილით, ყველა დაკავებული იყო მკვლელობაში ნასამართლევი მამაკაცი.[14] სისხლის სამართლის კოდექსში შესწორებებმა შეამცირა დანაშაულებების რიცხვი, რომლებიც სასიკვდილო განაჩენით ისჯება: სახელმწიფო უსაფრთხოება, კონტრაბანდა, ცეცხლსასროლი იარაღით მკვლელობა და შეიარაღებული ამბოხების გამოწვევა აღარ ისჯება სიკვდილით. 2010 წლის მარტში იუსტიციის მინისტრმა განაცხადა, რომ გაუპატიურების დანაშაული შეიძლება დაისაჯოს სიცოცხლის აღკვეთით.
ქალთა უფლებები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]Freedom House აფასებს ქალთა უფლებებს ხუთი კატეგორიის მიხედვით, თითოეულმა დააგროვა ერთიდან (თავისუფლების ყველაზე დაბალი დონე) ხუთამდე (უმაღლესი დონე):
| კატეგორია | 2004 წ | 2009 წ |
|---|---|---|
| დისკრიმინაციის აკრძალვა და სამართლიანობის ხელმისაწვდომობა | 2.4 | 2.7 |
| ავტონომია, უსაფრთხოება და პიროვნების თავისუფლება | 2.4 | 2.7 |
| ეკონომიკური უფლებები და თანაბარი შესაძლებლობები | 2.8 | 2.9 |
| პოლიტიკური უფლებები და სამოქალაქო ხმა | 2.8 | 2.9 |
| სოციალური და კულტურული უფლებები | 2.5 | 3.0 |
2005 წელს Freedom House-მა გააკრიტიკა იორდანია ქალთა უფლებების ცუდი მდგომარეობის გამო, მაგრამ ასევე დაადასტურა, რომ „იორდანიაში ქალთა სტატუსი ისტორიულად გარდამავალია, ქალებმა მიაღწიეს უამრავ პოზიტიურ მიღწევებსა და ახალ უფლებებს.“
ლესბოსელი, გეი, ბისექსუალი და ტრანსგენდერთა (ლგბტ) უფლებები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]იორდანიაში ლესბოსელი, გეი, ბისექსუალი, ტრანსგენდერი და ინტერსექსუალური (ლგბტი) პირებისთვის იურიდიული და საზოგადოებრივი დისკრიმინაცია და შევიწროება კვლავ პრობლემად რჩება. [9] იორდანია შუა აღმოსავლეთში იმ იშვიათ ქვეყნებს შორისაა, სადაც ჰომოსექსუალობა ლეგალურია, იმ პირობით, რომ ეს მოხდება პირადად და არ გულისხმობს პროსტიტუციას. ამასთან, სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტურობის საკითხები ტრადიციულ კულტურაში ტაბუდადებულია და მთავრობა არ ცნობს ერთნაირსქესიანთა სამოქალაქო კავშირებს ან ქორწინებებს. [15] [16] ტრანსგენდერ იორდანიელებს შეიძლება მიეცეთ უფლება შეიცვალონ კანონიერი სქესი, თუმცა საჭიროა სქესის შეცვლის ოპერაცია.
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Review of Jordan by the United Nations Human Rights Council's Universal Periodic Review, 11 February 2009
- Human Rights Watch: Jordan
- Censorship in Jordan, International Freedom of Expression Exchange
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Jordan: Reforms, But Abuses Persist. HRW (1 January 2018). ციტირების თარიღი: 10 March 2018.
- ↑ Jordan country report. Freedom House (1 February 2017). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 თებერვალი 2017. ციტირების თარიღი: 1 February 2017.
- ↑ "World Factbook: Jordan" დაარქივებული 2016-05-21 საიტზე Wayback Machine. , U.S. Central Intelligence Agency
- ↑ Jordan's king fires Cabinet amid protests. Apnews.myway.com. ციტირების თარიღი: 1 February 2011.
- ↑ "Jordan: A Measure of Reform", Christoph Wilcke, Jordan Times, 8 March 2011
- ↑ Report Card on Democratic Reforms in Arab World Issued. Voice of America (VOANews.com) (29 March 2010). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-04-02. ციტირების თარიღი: 2010-06-15.
- ↑ 7.0 7.1 "Section 2(a) Freedom of Speech and Press, 2010 Human Rights Report: Jordan", Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor, U.S. Department of State, 8 April 2011
- ↑ "Center for Defending the Freedom of Journalists" დაარქივებული 2009-01-16 საიტზე Stanford Web ArchiveCategory:Webarchive template other archives, website
- ↑ 9.0 9.1 JORDAN 2015 HUMAN RIGHTS REPORT. US Department of State. ციტირების თარიღი: 8 March 2017.
- ↑ "Country report for Jordan", International Religious Freedom Report 2010, Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor, U.S. Department of State, 17 November 2010
- ↑ "Jordan Country Narrative", Trafficking in Persons Report 2010, Office to Monitor and Combat Trafficking in Persons, U.S. Department of State
- ↑ Amnesty International, 24 July 2006, "Systematic Torture of Political Suspects Entrenched in Jordan", Retrieved 12 August 2006
- ↑ Amnesty International, 23 July 2006, Jordan: "Your confessions are ready for you to sign": Detention and torture of political suspects დაარქივებული 2012-12-06 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ Jordan hangs 11 after lifting execution ban. Al Jazeera (21 December 2014). ციტირების თარიღი: 21 December 2014.
- ↑ Gay and Muslim in Jordan (11 February 2009). ციტირების თარიღი: 20 January 2011.
- ↑ "2010 Human Rights Report: Jordan", 2010 Country Reports on Human Rights Practices, Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor, U.S. State Department, 8 April 2011