ადამიანის უფლებები უზბეკეთში

უზბეკეთის დროშა

უზბეკეთის გერბი

ადამიანის უფლებები უზბეკეთში — აღწერილი როგორც „საშინელი“ Human Rights Watch-ის შეფასებით. ^[1] ქვეყანამ მიიღო მწვავე კრიტიკა დიდი ბრიტანეთისა და აშშ-სგან სავარაუდო თვითნებური დაპატიმრებების, რელიგიური დევნის და დასაქმებულთა წამების შესახებ საჩივრების გამო ხელისუფლების მხრიდან, როგორც რეგიონალურ, ასევე ეროვნულ დონეზე.

მიმოხილვა

Human Rights Watch–მა აღნიშნა, რომ „უზბეკეთის ორგანიზაციის თანამშრომლობის ჩანაწერი გაეროს ადამიანის უფლებათა დაცვის მექანიზმებთან, სავარაუდოდ, მსოფლიოში ყველაზე ცუდია. ბოლო 12 წლის განმავლობაში მან უგულებელყო გაეროს ადამიანის უფლებათა 11 ექსპერტის მოთხოვნები და უარყო პრაქტიკულად ყველა რეკომენდაცია, რომელიც საერთაშორისო ორგანიზაციებმა შეიმუშავეს ადამიანის უფლებების გაუმჯობესების მიზნით.“ ჰელსინკის საერთაშორისო ფედერაცია ადამიანის უფლებების საკითხში გამოთქვამს ღრმა შეშფოთებას „ადამიანის პრაქტიკულად ყველა ძირითადი უფლებების ფართო მასშტაბით დარღვევის გამო“.

რელიგიური თავისუფლება ქვეყნის ერთ-ერთი უდიდესი საკითხია. მიუხედავად იმისა, რომ, ძირითადად, მუსლიმური გარემოა, მხოლოდ ორი რელიგია - მართლმადიდებლური ქრისტიანობა და იუდაიზმი - არის აღიარებული და ტოლერანტული სახელმწიფოს მხრიდან.

აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტმა აღნიშნა, რომ უზბეკეთში რელიგიური დევნა ხშირია ^[2] და განსაზღვრა უზბეკეთი, როგორც „ავტორიტარული სახელმწიფო შეზღუდული სამოქალაქო უფლებებით“. ^[3] ამასთან, Human Rights Watch ამბობს, რომ აშშ-ს მთავრობამ „წინააღმდეგობა გაუწია უზბეკეთის მიმართ სერიოზული პოლიტიკის ან შედეგების დაწესებას, რადგან ტაშკენტი განიხილა, როგორც ჩრდილოეთით მდებარე სადისტრიბუციო ქსელის (NDN) გასაღების მთავარი მოკავშირე, რომელსაც ის იყენებს ომიდან მარაგების გამოსაყვანად ავღანეთში“.

პატიმრობის მაჩვენებლის რუკა ქვეყნების მიხედვით ^[4]

მოხსენებების თანახმად, ადამიანის უფლებების ყველაზე ფართოდ გავრცელებული დარღვევებია წამება, თვითნებური დაპატიმრებები და რელიგიის, სიტყვისა და პრესის თავისუფლების შეზღუდვა, გაერთიანებისა და შეკრების თავისუფლება. ანგარიშებში ნათქვამია, რომ დარღვევები ყველაზე ხშირად ხდებოდა რელიგიური ორგანიზაციების წევრების, დამოუკიდებელი ჟურნალისტების, უფლებადამცველებისა და პოლიტიკური აქტივისტების, მათ შორის აკრძალული ოპოზიციური პარტიების წევრების მიმართ. 2005 წელს უზბეკეთი შეიტანეს Freedom House-ის ფილმში „ყველაზე ცუდი: მსოფლიოს ყველაზე რეპრესიული საზოგადოებები“.

უზბეკეთის მთავრობის ოფიციალური პოზიცია შეჯამებულია მემორანდუმში, სახელწოდებით „უზბეკეთის რესპუბლიკის მთავრობის მიერ გატარებული ზომები ადამიანის უფლებების უზრუნველყოფისა და წახალისების სფეროში“ და წარმოადგენს შემდეგს: მთავრობა ყველაფერს აკეთებს, რათა დაიცვას და უზრუნველყოს უზბეკეთის მოქალაქეების უფლებები. უზბეკეთი განუწყვეტლივ აუმჯობესებს თავის კანონებსა და ინსტიტუტებს, რათა შექმნას უფრო ჰუმანური საზოგადოება. პარლამენტმა მიიღო 300-ზე მეტი კანონი, რომელიც არეგულირებს ხალხის უფლებებსა და ძირითად თავისუფლებებს. მაგალითად, სახალხო დამცველის ოფისი შეიქმნა 1996 წელს. 2005 წლის 2 აგვისტოს პრეზიდენტმა ისლამ ქარიმოვმა ხელი მოაწერა განკარგულებას, რომლის მიხედვითაც 2008 წლის 1 იანვარს უზბეკეთში გაუქმდა სიკვდილით დასჯა.

რელიგიის თავისუფლება

რელიგიურ ლიტერატურას, რომელიც არ არის დამტკიცებული სახელმწიფოს მიერ, მათ შორის არის ბიბლია, ხშირად იტაცებენ და ანადგურებენ. ^[5]

იეჰოვას მოწმეების საზოგადოებრივი ინფორმაციის სამსახურმა დაადასტურა თავისუფლების აღკვეთის რამდენიმე ფაქტი რელიგიის ქადაგების გამო. ^[6] ბარნაბას ფონდში ასევე ნათქვამია, რომ პასტორი დიმიტრი შეშტაკოვი 4 წლით პატიმრობაში იმყოფებოდა ქრისტიანული საქმიანობის გამო.

წამება

2007 წლის ნოემბერში აშშ–ში არსებულმა Human Rights Watch–ის ბაზამ განაცხადა, რომ უზბეკეთის ციხის ხელმძღვანელობა პატიმრებს რეგულარულად სცემდა და იყენებდა ელექტროშოკებს, ახრჩობდნენ და სექსუალურად ამცირებდნენ ინფორმაციისა და აღიარების მოსაპოვებლად. ბრიტანეთის საელჩოს დაკვეთით შემდგარი სასამართლო ექსპერტიზის თანახმად, 2002 წლის აგვისტოში ორი პატიმარი აადუღეს. Human Rights Watch-ის ანგარიშის თანახმად, მუსლიმი პატიმრები აწამეს ლოცვის გამო. ^[1]

ქალთა უფლებები

სავალდებულო სტერილიზაცია

უზბეკეთი ქალებს უტარებს იძულებით სტერილიზაციის, ჰისტერექტომიის და სპირალის შეყვანის პოლიტიკას 1990-იანი წლების ბოლოდან მოსახლეობის რაოდენობაზე კონტროლის დაწესების მიზნით . ^{[7] [8] [9] [10] [11]}

ოჯახური ძალადობა

ქალთა მიმართ ოჯახში ძალადობა სერიოზული პრობლემაა უზბეკეთში. ^[12] გაეროს ბავშვთა ფონდის მიერ ჩატარებულმა გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ქალების 69.6% ეთანხმებოდა იმას, რომ ქმრის მხრიდან გამართლებული იყო ცოლის ცემა ან გარკვეულ ვითარებაში დარტყმა (მათ შორის 61.2%, თუ ცოლი გავა გარეთ ქმრის თანხმობის გარეშე და 47.9% თუ იგი ედავება მას). ^[13]

ინტერნეტი

2012 და 2013 წლებში Freedom House-ის მიხედვით ინტერნეტის მოხმარება უზბეკეთში არ არის „თავისუფალი“. ^{[14] [15]} უზბეკეთი ინარჩუნებს ყველაზე ფართო და გამჭვირვალე ფილტრაციის სისტემას დსთ-ს ქვეყნებს შორის და 2006 წლიდან „რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“-ს ანგარიშის მიხედვით, უზბეკეთი „ინტერნეტის მტრების“ სიაშია.

რესურსები ინტერნეტში

• High Prevalence of Multi-Drug Resistant Tuberculosis in Uzbekistan Central Asia Health Review Apr. 28, 2008
• Human rights in Uzbekistan
• Human rights in Uzbekistan, OHCHR
• Ombudsman
• The Global Shadow of Uzbekistani Surveillance. Amnesty International (31 March 2017).

სქოლიო

1. ↑ World Report 2014: Rights Trends in World Report 2014: Uzbekistan en (2014-01-02). ციტირების თარიღი: 2019-06-19
2. United States Department of State: International Religious Freedom Report 2008: Executive Summary.
3. US Department of State, 2004 Country report on Human Rights Practices in Uzbekistan, released by the Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor, February 28, 2005
4. Highest to Lowest. World Prison Brief (WPB). Use dropdown menu to choose lists of countries by region, or the whole world. Use menu to select highest-to-lowest lists of prison population totals, prison population rates, percentage of pre-trial detainees / remand prisoners, percentage of female prisoners, percentage of foreign prisoners, and occupancy rate. Column headings in WPB tables can be clicked to reorder columns lowest to highest, or alphabetically. For detailed information for each country click on any country name in lists. See also the WPB main data page and click on the map links and/or the sidebar links to get to the region and country desired.
5. Uzbekistan: Religious freedom survey, April 2005 Forum 18
6. დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-09-25. ციტირების თარიღი: 2020-11-24.
7. Birth Control by Decree in Uzbekistan დაარქივებული 2012-06-21 საიტზე Wayback Machine. IWPR Institute for War & Peace Reporting, published 2005-11-18, accessed 2012-04-12
8. BBC News: Uzbekistan's policy of secretly sterilising women BBC, published 2012-04-12, accessed 2012-04-12
9. Crossing Continents: Forced Sterilisation in Uzbekistan BBC, published 2012-04-12, accessed 2012-04-12
10. Uzbeks Face Forced Sterilization The Moscow Times published 2010-03-10, accessed 2012-04-12
11. Shadow Report: UN Committee Against Torture United Nations, authors Rapid Response Group and OMCT, published November 2007, accessed 2012-04-12
12. Archived copy. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ოქტომბერი 21, 2013. ციტირების თარიღი: October 21, 2013.
13. http://www.measuredhs.com/pubs/pdf/FR143/FR143.pdf
14. "Uzbekistan" დაარქივებული 2017-10-23 საიტზე Wayback Machine. , Freedom on the Net 2012, Freedom House, 2012. Retrieved 21 October 2013.
15. "Uzbekistan" დაარქივებული 2017-10-23 საიტზე Wayback Machine. , Freedom on the Net 2013, Freedom House, 2013. Retrieved 21 October 2013.