სოფლის მეურნეობა ფილიპინებში

ბრინჯის ტბორების ბულაკანში, ფილიპინებში

სოფლის მეურნეობა ფილიპინებში ქვეყნის ეკონომიკის მნიშვნელოვანი ნაწილია. სოფლის მეურნეობისა და ექსპორტის მთავარი კულტურები ბრინჯი, ქოქოსი და შაქარია. მსოფლიო ბანკის 2021 წლის მონაცემებით, ფილიპინების სოფლის მეურნეობის სექტორში მოსახლეობის 23%-ია დასაქმებული.^[1]

ფილიპინების სოფლის მეურნეობის სისტემები მოწყვლადია მუსონებისა და ექსტრემალური ამინდის მიმართ.^[2] გლობალური დათბობის გამო სოფლის მეურნეობასთან დაკავშირებით ბევრი რამ გაურკვეველია, თუმცა სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის თქმით, ფილიპინების შიდა პოლიტიკა ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური პოლიტიკაა რისკების შემცირების მხრივ.^[3]

ისტორია

ფილიპინებში დიდი რაოდენობით ხილს აწარმოებენ

ფილიპინებში სოფლის მეურნეობის გავრცელების შესახებ მოსაზრებები განსხვავდება ანთროპოლოგებს შორის და მისი წარმოშობის ზუსტი თარიღიც უცნობია.^{[4] [5]} მიუხედავად ამისა, არსებობს მიახლოებითი ინდიკატორები და სხვა მტკიცებულებები, რომელთა მეშვეობითაც ანთროპოლოგებს ფილიპინებში სხვადასხვა კულტურის მოხვედრის შესახებ დასკვნების გაკეთების შესაძლებლობას აძლევს.^[6] დღეისთვის ფილიპინების სოფლის მეურნეობის უმთავრესი კულტურა ბრინჯია, რომელიც სოფლის მეურნეობის სხვა პროდუქტებთან ერთად მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში გადის ექსპორტზე.^[7]

პროფესია

ფილიპინებში ოფიციალური პროფესიული ხარისხი „ლიცენზირებული და რეგისტრირებული აგრონომია“,^[8] თუმცა ხშირად შემოკლებით „ლიცენზირებულ აგრონომად“ მოიხსენიებენ, ან კიდევ უფრო მოკლედ, „აგრონომად“. ლიცენზიის მიღება და აკრედიტაცია მხოლოდ აგრონომთა სალიცენზიო გამოცდის წარმატებით ჩაბარების შემდეგაა შესაძლებელი, რომელსაც პროფესიული რეგულირების კომისია და სოფლის მეურნეობის საბჭო ატარებს.^[9] ლიცენზირებული აგრონომის ბოლოსართია: „L. Agr“, ან წინსართია „Agr“, რაც პიროვნების პროფესიაზე მიუთითებს.^[10]

აგრონომის მთავარი როლი ტექნიკური გეგმების, მახასიათებლებისა და სასოფლო-სამეურნეო პროექტების შესახებ შეფასებების შემუშავებაა ფერმებისა და აგრობიზნესის საწარმოების მშენებლობისა და მენეჯმენტის შესახებ.^[11]

სოფლის მეურნეობის პრაქტიკა მოიცავს: სასოფლო-სამეურნეო პროექტების კონსულტაციას, შეფასებას, გამოკვლევასა და მენეჯმენტს; ნიადაგის ანალიზისა და კონსერვაციის, მოსავლის წარმოების, შინაური ცხოველებისა და შინაური ფრინველების მოშენების, ხეების გაშენებისა და სხვა ბიოტექნიკების შესახებ კვლევა-ძიებას, წვრთების ჩატარებასა და სერვისების გაფართოებას; სკოლებში, კოლეჯებსა და უნივერსიტეტებში სასოფლო-სამეურნეო საგნების სწავლებას; სოფლის მეურნეობასთან დაკავშირებული კერძო და საჯარო ორგანიზაციების მენეჯმენტს და ა.შ.

მარცვლეული

ფილიპინების პროვინციები ბრინჯის წლიური წარმოების მიხედვით 2017 წელს

ბრინჯი

ფილიპინებზე ბრინჯის გლობალური წარმოების 2.8% მოდის და ქვეყანა მე-8 უმსხვილესი მწარმოებელია მსოფლიოში. 2010 წელს ფილიპინები მსოფლიოში ბრინჯის უმსხვილესი იმპორტიორი იყო.^[12] ამ წელს ფილიპინებში დაახლოებით 15.7 მლნ ტონა პალაი აწარმოეს,^[13] რომელმაც მთლიანი ეროვნული პროდუქტის 2.37% შეადგინა.^[14] 2015 წელს ბრინჯის თვითკმარობის მაჩვენებელმა 88.93%-ს მიაღწია.^[15]

ფილიპინებში ბრინჯის წარმოება მნიშვნელოვნად გაიზარდა 1950-იანი წლებიდან. ბრინჯის გაუმჯობესებული ვარიანტები განვითარდა მწვანე რევოლუციის დროს. ბრინჯი მინდვრები განვითარდა ფილიპინებში დაფუძნებული ბრინჯის კვლევის საერთაშორისო ინსტიტუტის საქმიანობისა და მეტი სასუქის გამოყენების შედეგად. 1961 წელს ერთ ჰექტარზე საშუალო პროდუქტიულობის მაჩვენებელი 1.23 ტონა იყო, ხოლო 2009 წელს ეს მაჩვენებელი 3.59 ტონას გაუტოლდა.^[16]

ფილიპინების მთავრობა ოქროს ბრინჯის წარმოებას ახალისებს.^[17]

ქვემოთ მოცემულ ცხრილში სოფლის მეურნეობის ზოგიერთი პროდუქტის წარმოებაა ნაჩვენები რეგიონების მიხედვით.^[18]

რეგიონი	ბრინჯი	სიმინდი	ქოქოსი	შაქრის ლერწამი	ანანაის	საზამთრო	ბანანი
ილოკოსის რეგიონი	1,777,122	490,943	39,463	19,512	197	26,936	43,164
კორდილერის ადმინისტრაციული რეგიონი (CAR)	400,911	237,823	1,165	51,787	814	141	26,576
კაგაიანის ხეობა	2,489,647	1,801,194	77,118	583,808	35,129	7,416	384,134
ცენტრალური ლუსონი	3,304,310	271,319	167,737	678,439	1,657	7,103	58,439
ეროვნული დედაქალაქის რეგიონი	0	0	0	0	0	0	0
კალაბარსონი	392,907	64,823	1,379,297	1,741,706	88,660	2,950	96,306
მიმაროპა	1,081,833	125,492	818,146	0	448	3,192	168,299
ბიკოლის რეგიონი	1,264,448	243,908	1,105,743	239,010	130,595	5,598	76,452
დასავლეთი ვისაიასი	1,565,585	213,362	294,547	1,682,940	12,687	83,336	200,222
კუნძულ ნეგროსის რეგიონი	557,632	185,747	274,315	13,440,259	9,468	546	157,974
ცენტრალური ვისაიასი	269,801	101,333	274,069	241,573	998	1,161	126,220
აღმოსავლეთი ვისაიასი	955,709	91,145	1,165,867	179,363	7,186	670	227,223
ზამბოანგის ნახევარკუნძული	661,775	220,180	1,682,121	107	1,657	638	281,856
ჩრდილოეთი მინდანაო	725,120	1,216,301	1,851,702	3,065,463	1,468,386	2,024	1,832,173
დავაოს რეგიონი	441,868	224,100	2,246,188	208,743	26,880	1,070	3,455,014
საკოკსკსარგენი	1,291,644	1,239,275	1,159,818	680,383	794,334	2,132	1,159,091
კარაგის რეგიონი	653,431	118,774	804,722	0	2,682	3,010	259,738
ავტონომიური რეგიონი მუსლიმურ მინდანაოში	488,215	673,036	1,393,168	113,343	921	80	531,048

სიმინდი

სიმინდის წლიური წარმოება ფილიპინების პროვინციების მიხედვით 2017 წელს

ფილიპინების სოფლის მეურნეობის მეორე ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურა სიმინდია. ფილიპინებში სიმინდის ბიზნესში 600 000 ფერმა და შინამეურნეობაა ჩართული. 2012 წლისთვის 2 594 000 ჰექტარი მიწა სიმინდის კულტივაციისთვის გამოიყენებოდა, ხოლო სიმინდის წარმოების ჯამური მოცულობა 7 408 000 ტონას შეადგენდა.^[19] მთავრობა მწერებისადმი გამძლე გენმოდიფიცირებული სიმინდის მოყვანას ახალისებს.^[17]

სხვა პროდუქტები

შოკოლადი

ფილიპინებში შოკოლადის წარმოება კაკაოს ხეების დარგვის შემდეგ განვითარდა. კაკაოს მოყვანის ისტორია კოლონიური ხანიდან იწყება. იგი პირველად მესოამერიკის ტყეებში წარმოიშვა და ფილიპინებში პირველად ესპანელმა კოლონიზატორებმა ჩაიტანეს 4 საუკუნის წინ.^[20] მას შემდეგ ფილიპინები კაკაოს მარცვლების უმსხვილესი მწარმოებელია სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში. ნიადაგისა და კლიმატის შესაბამისად ფილიპინებში კაკაოს მწარმოებელი ბევრი ტერიტორიაა. ამჟამად შოკოლადის წარმოება მცირედან საშუალო წარმოების ეტაპზეა.

ყავა

სავარაუდოდ, ფილიპინებში ყავა 1696 წელს ნიდერლანდელებმა ჩაიტანეს. ერთ დროს ყავა ფილიპინების წამყვანი კულტურა იყო და 1800-იან წლებში მსოფლიოში მე-4 ადგილზე იყო ყავის წარმოების მხრივ.^[21]

2014 წელს ფილიპინებში 25 000 ტონა ყავა აწარმოეს. პროდუქციის მოცულობით ფილიპინები 110-ე ადგილზე იყო მსოფლიოში. ყავაზე ადგილობრივი მოთხოვნა მაღალია და ყოველწლიურად 100 000 ტონას აღწევს.^[22]

ფილიპინები ერთ-ერთია იმ მცირე რაოდენობის ქვეყნებს შორის, რომლებიც ოთხი სახის ყავას: არაბულ ყავას, ლიბერიულ ყავას, ბატანგასის ყავასა და Coffea canephora-ს აწარმოებს. ყავის წარმოების 90% სწორედ ამ უკანასკნელზე მოდის.^[23]

დამატებითი საკითხავი

• Jesus, Ed. C. De (1980). The Tobacco Monopoly in the Philippines: Bureaucratic Enterprise and Social Change, 1766–1880. Ateneo University Press. ISBN 9715501680. 

სქოლიო

1. Employment in agriculture (% of total employment) (modeled ILO estimate) – Philippines | Data.
2. Philippines at a glance | FAO in the Philippines | Food and Agriculture Organization of the United Nations. ციტირების თარიღი: March 29, 2021
3. Philippines at a glance | FAO in the Philippines | Food and Agriculture Organization of the United Nations. ციტირების თარიღი: March 29, 2021
4. Diamond, J. (2003-04-25). „Farmers and Their Languages: The First Expansions“. Science. 300 (5619): 597–603. Bibcode:2003Sci...300..597D. doi:10.1126/science.1078208. PMID 12714734.
5. Denham, Tim (August 2012). „Early farming in Island Southeast Asia: an alternative hypothesis“. Antiquity: 250–257.
6. Snow, Bryan E.; Shutler, Richard; Nelson, D.E.; Vogel, J.S.; Southon, J.R. (1986). „Evidence of Early Rice Cultivation in the Philippines“. Philippine Quarterly of Culture and Society. 14 (1): 3–11. ISSN 0115-0243. JSTOR 29791874.
7. Marci, Mia. (2019-06-21) Why do Filipinos like to eat rice? en-US. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-12-03. ციტირების თარიღი: 2019-12-03
8. Board of Agriculture Resolution No. 02, Series of 2002.
9. ANNOUNCEMENT: All Licensed Agriculturists Required to Submit a COGS to Renew their License.
10. Proposed Philippine Agriculturist Bill.
11. Agriculture | Professional Regulation Commission. ციტირების თარიღი: 2021-04-30
12. „Factbox – Top 10 rice exporting, importing countries“. Reuters. January 28, 2011. დაარქივებულია ორიგინალიდან — მარტი 5, 2016. ციტირების თარიღი: March 30, 2011.
13. Palay: Volume of Production by Cereal Type, Geolocation, Period and Year. CountrySTAT Database. Bureau of Agricultural Statistics. დაარქივებულია ორიგინალიდან — მარტი 20, 2011. ციტირების თარიღი: March 30, 2011
14. Philippine economy posts 7.1 percent GDP growth. National Accounts of the Philippines. National Statistical Coordination Board. ციტირების თარიღი: March 30, 2011
15. Authority, Philippine Statistics. Self-Sufficiency Ratio of Selected Agricultural Commodities. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ოქტომბერი 28, 2016. ციტირების თარიღი: October 28, 2016
16. 2009 Crop Production Statistics. FAO Stat. FAO Statistics. დაარქივებულია ორიგინალიდან — აპრილი 7, 2012. ციტირების თარიღი: March 30, 2011
17. ↑ Freedman, Amy (2013). „Rice security in Southeast Asia: beggar thy neighbor or cooperation?“. The Pacific Review. Taylor & Francis. 26 (5): 433–454. doi:10.1080/09512748.2013.842303. ISSN 0951-2748. S2CID 153573639.
18. Philippine Statistics Authority: CountrySTAT Philippines. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ოქტომბერი 28, 2016. ციტირების თარიღი: October 28, 2016
19. "Agri-Pinoy Corn Program", Republic of Philippines Department of Agriculture.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-01-22. ციტირების თარიღი: January 22, 2014
20. Peace and Equity Foundation. A primer on PEF’s Priority Commodities: an Industry Study on Cacao დაარქივებული 2021-05-02 საიტზე Wayback Machine. . Philippines, 2016. 2. Accessed June 26, 2017.
21. შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები url და title აუცილებელად უნდა მიეთითოს..
22. Flores, Wilson Lee (13 January 2014). „How can the Philippines be a top coffee exporter again?“. The Philippine Star. ციტირების თარიღი: 15 November 2015.
23. Coffee's Rich History in the Philippines. Philippine Coffee Board. ციტირების თარიღი: 15 November 2015.