ქემერქოფრუ (არჰავის რაიონი)

სოფელი
ქემერქოფრუ
ქვეყანა თურქეთის დროშა თურქეთი
პროვინცია ართვინის პროვინცია
რაიონი არჰავი
კოორდინატები 41°18′43″ ჩ. გ. 41°19′37″ ა. გ. / 41.31194° ჩ. გ. 41.32694° ა. გ. / 41.31194; 41.32694
ადრეული სახელები ჯგირიაზენი
მოსახლეობა 141 (31 დეკემბერი, 2021)[1] [2]
სასაათო სარტყელი UTC+3 და თურქეთის დრო
საფოსტო ინდექსი 08200
ქემერქოფრუ (არჰავის რაიონი) — თურქეთი
ქემერქოფრუ (არჰავის რაიონი)

ქემერქოფრუ (თურქ. Kemerköprü) — სოფელი არჰავის რაიონში, ართვინის პროვინცია, თურქეთი. მდებარეობს არჰავიდან 82 კილომეტრში, ხოლო რაიონის ცენტრ არჰავიდან 6 კილომეტრში[3]. 2020 წლის მონაცემებით სოფელში 157 ადამიანი ცხოვრობს[4].

სოფლის ძველი ისტორიული, ქართული სახელწოდებაა ჯგირიაზენი.[5]

ისტორია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სოფელი ქემერქოფრუს ძველი სახელია ჯგირიაზენი. ლაზური ტოპონიმი ჯგირიაზენი (ჯგირიაზენი) შედგება სიტყვებისგან: „ჯგირი“ (ჯგირი), რაც ნიშნავს „კარგს“ და „ზენი“ (ზენი), რაც ნიშნავს „ვაკეს“, და მთლიანობაში ნიშნავს „კარგ ვაკეს“.[6][7] ეს ტოპონიმი თურქულ წყაროებში გვხვდება სხვადასხვა ფორმით: ჯირიაზენი, ჭირიაზენი, ჯიღერიაზანი. ადრეული ოსმალური საგადასახადო რეესტრებში და 1835 წლის მოსახლეობის აღწერაში დაფიქსირებულია როგორც „ჭირიაზენი / ჯირიაზენი“, ხოლო 1876 წლის ტრაპიზონის პროვინციის წელიწდეულში ჩაწერილია როგორც ჯგირიაზენი/ჯიგრიაზენი (چكریازن).[8][7][9]

სოფელი ჯგირიაზენი, რომელიც ლაზეთის რეგიონში მდებარეობს, ანტიკურ ხანაში კოლხეთის სამეფოს საზღვრებში შედიოდა. ოსმალებმა, ტრაპიზონის იმპერიის 1461 წელს განადგურების შემდეგ, 1547 წელს ეს რეგიონიც სრულად დაიპყრეს.[10] სოფელი ჯგირიაზენის მე-16 საუკუნის ბოლო მეოთხედში (1681/1682) ჩატარებულ აღწერაში "ჭირიაზენის" სახელით არის დაფიქსირებული.[8]

სოფელი ჯგირიაზენი 1876 წლის ტრაპიზონის პროვინციის წელიწდეულში „ჯიგრიაზენი“ (چكریازن) სახელითაა ჩაწერილი, თუმცა იკითხებოდა როგორც „ჯიღერიაზანი“. ამ დროს სოფელი ტრაპიზონის პროვინციის ერთ-ერთი საჯაყის, ლაზისტანის სანჯაყის ხოფის უბნის არჰავის თემს ეკუთვნოდა. მოსახლეობა შედგებოდა 53 კომლში მცხოვრები 177 ადამიანისგან. თითო კომლზე დაახლოებით 3,3 ადამიანის მოსვლა მიუთითებს, რომ მხოლოდ მამაკაცი მოსახლეობა იყო აღრიცხული. თუ დავამატებთ იმდენივე ქალს, რამდენიც მამაკაცია, სოფლის მოსახლეობა 354 ადამიანს შეადგენდა. ჯიგრიაზენში, რომლის მოსახლეობაც სოფლის მეურნეობით ირჩენდა თავს, ამ წელიწდეულის მიხედვით აღრიცხულია 3 თხა/ცხვარი, 151 ძროხა, 3 ცხენი და 3 ხარი.[11][12]

ჯგირიაზენი ან ჯიგრიაზენის სოფელი პირველი მსოფლიო ომის წლებში რუსეთის მმართველობის საზღვრებში მოექცა. ქართველმა ენათმეცნიერმა იოსებ ყიფშიძემ 1917 წელს ლაზეთის რეგიონში გამართული კვლევითი ექსპედიციის დროს აღნიშნა, რომ სოფელში, რომელსაც ის „ჯგირია ზენის“ (ჯგირია ზენი) ფორმით იწერდა, 14 კომლში 61 ადამიანი ცხოვრობდა.[13]

სოფელი ჯგირიაზენი ან ჯიგრიაზენი 1928 წლის ოსმალურ სოფლების ნუსხაში „ჯიგრიაზენის“ (جكریازن) სახელით ირიცხებოდა და რიზეს პროვინციის ხოფის უბნის არჰავის თემს ეკუთვნოდა.[14] 1935 წლის საყოველთაო მოსახლეობის აღწერაში სოფელი „ჯიგერიაზანის“ სახელით იყო დაფიქსირებული და შედიოდა რიზესა და არტვინის პროვინციების ნაცვლად შექმნილი ჩორუჰის პროვინციის ხოფის უბნის არჰავის თემის სოფლებში. მოსახლეობა 268 ადამიანს შეადგენდა.[15] რადგან სახელი არ იყო თურქული, სოფლის სახელი 1959 წელს შეიცვალა და ეწოდა „ქენარქოფრუდ“ (Kenarköprü). შესაბამისად, 1955 წლის მოსახლეობის აღწერაში სოფლის სახელი ჯერ კიდევ „ჯიღერიაზანი“ იყო, ხოლო 1960 წლის აღწერაში უკვე „ქენარქოფრუ“. 1965 წლის საყოველთაო აღწერაში სოფელი უკვე „ქემერქოფრუდ“ (Kemerköprü) იხსენიება, მოსახლეობა 249 ადამიანს შეადგენდა, რომელთაგან 121-მა იცოდა წერა-კითხვა.[16]

ქვის ერთთაღიანი ხიდი, რომელიც ჯგირიაზენის სოფლის ახალი სახელის წყაროა, აკავშირებს ქემერქოფრუს სოფელს დერეუსთუს სოფელთან. ხიდი, რომელიც მხოლოდ ფეხით მოსიარულეთათვის გამოიყენება, 1995 წელს ნაწილობრივ ჩამოინგრა და შემდეგ შეკეთდა.[17]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500
  2. ↑ https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx
  3. ↑ Kemerköprü Köyü (თურქული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 Ağustos 2017. ციტირების თარიღი: 4 Haziran 2014.
  4. ↑ Kırsal Alanların Turizm (თურქული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 Ağustos 2019. ციტირების თარიღი: 5 Şubat 2020.
  5. ↑ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 214, ISBN 978-605-5708-85-6.
  6. ↑ İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი) 2 cilt, I. Cilt, Batum, 1977, s. 75.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 Ekim 2020.
  7. ↑ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 85, ISBN 978-605-5708-85-6.
  8. ↑ 8.0 8.1 Kenan Aydın, "Arhavi Kazasında İskân ve Nüfus (1583-1681/1682)" - Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2021 Bahar (34), s. 205.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 17 Temmuz 2021.
  9. ↑ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 366, ISBN 9789157871117.
  10. ↑ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. დაარქივებული 2024-06-19 საიტზე Wayback Machine. ISBN 99940-61-43-7
  11. ↑ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 366-367, ISBN 9789157871117.
  12. ↑ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 72, 151.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 Ocak 2020.
  13. ↑ İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 155.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 Mayıs 2024.
  14. ↑ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
  15. ↑ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 72.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 Ocak 2020.
  16. ↑ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 87.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 Şubat 2020.
  17. ↑ "Arhavi'nin Yıkılan Tarihi Kemer Köprüsü".. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 Ağustos 2021.
ხ • გ • რ
ქალაქი
სოფლები