Татарстан әкімшілік-аумақтық бөлінісі

Әкімшілік-аумақтық құрылым

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Татарстан Республикасы Конституциясының 65-бабының 2-бөлігіне және «Татарстан Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылымы туралы» заңға сәйкес РФ субъектісіне келесі әкімшілік-аумақтық бірліктер кіреді:

  • 43 аудан
  • 14 республикалық маңызы бар қалалар

Татарстанның әкімшілік-аумақтық бірліктері мен елді мекендерінің толық тізбесінде Татарстан Республикасындағы әкімшілік-аумақтық бірліктер мен елді мекендердің тізілімі бар.

Республикалық маңызы бар қалалар

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Азнақай
  2. Әлмет
  3. Баулы
  4. Бүгілме
  5. Буа
  6. Алабұға
  7. Зәй
  8. Жасыл Өзен
  9. Қазан — Татарстан Республикасының астанасы
  10. Лениногорск
  11. Яр Чаллы
  12. Төменгі Кама
  13. Нұрлат
  14. Чистай

Республикалық маңызы бар қалалар Қазан және Яр Чаллы муниципалды аудандар құрамына кірмейтін қалалық округ мәртебесі бар муниципалитет құрлымдарын құрайды. Татарстанның қалған республикалық маңызы бар қалалары қалалық елді мекен мәртебесі бойынша тиісті муниципалды аудандардың құрамына кіреді.

Аудандар

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
№ Аудан Орталығы
1 Әгерже ауданы Әгерже қаласы
2 Азнақай ауданы Азнақай қаласы
3 Ақсубай ауданы Ақсубай кенті
4 Ақтаныш ауданы Ақтаныш ауылы
5 Алексеевск ауданы Алексеевское
6 Әлки ауданы Базарлы Матак ауылы
7 Әлмет ауданы Әлмет қаласы
8 Апас ауданы Апас кенті
9 Арша ауданы Арша қаласы
10 Әтне ауданы Ұлы Әтне ауылы
11 Баулы ауданы Баулы қаласы
12 Балтас ауданы Балтас кенті
13 Бүгілме ауданы Бүгілме қаласы
14 Буа ауданы Буа қаласы
15 Жоғарғы Ослан ауданы Жоғарғы Ослан ауылы
16 Биіктау ауданы Биіктау ауылы
17 Шүпрәлі ауданы Ескі Шүпрәлі ауылы
18 Алабұға ауданы Алабұға қаласы
19 Зәй ауданы Зәй қаласы
20 Жасыл Өзен ауданы Жасыл Өзен қаласы
21 Қайбыш ауданы Ұлы Қайбыш ауылы
22 Кама Тармағы ауданы Кама Тармағы кенті
23 Көкмара ауданы Көкмара қаласы
24 Лаеш ауданы Лаеш қаласы
25 Лениногорск ауданы Лениногорск қаласы
26 Мамадыш ауданы Мамадыш қаласы
27 Менделеевск ауданы Менделеевск қаласы
28 Мінзәлі ауданы Мінзәлі қаласы
29 Мүслім ауданы Мүслім ауылы
30 Төменгі Кама ауданы Төменгі Кама қаласы
31 Жаңа Шішме ауданы Жаңа Шішме ауылы
32 Нұрлат ауданы Нұрлат қаласы
33 Пітрәш ауданы Пітрәш ауылы
34 Еркін Балық ауданы Еркін Балық кенті
35 Саба ауданы Байлар Сабасы кенті
36 Сарман ауданы Сарман ауылы
37 Спас ауданы Бұлғар қаласы
38 Тәтеш ауданы Тәтеш қаласы
39 Тоқай ауданы Яр Чаллы қаласы
40 Тіләші ауданы Тіләші ауылы
41 Жірмешән ауданы Жірмешән ауылы
42 Чистай ауданы Чистай қаласы
43 Ютазы ауданы Ұрыссу кенті

Қаладағы аудандар

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қазан - Татарстандағы республикалық маңызы бар қала, ол әкімшілік-аумақтық бірліктерге бөлінеді - аудандар:

2010 жылдың соңынан бастап келесі аудандардың әкімшіліктері біріктірілді:

  • Жаңа Савин және Авиатөзелеш
  • Еділ бойы және Вахитов
  • Мәскеу және Киров

Сондай-ақ Яр Чаллыда аумақтық бөлініс бар, оның 3 ауданы әкімшілік-аумақтық бірліктер де, муниципалитеттер де емес.

Республиканың әкімшілік-аумақтық бөліну тарихы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Кеңестік уақыт

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Муниципалдық құрылым

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Татарстан Республикасының заманауи муниципалдық құрылымы «Ресей Федерациясындағы жергілікті өзін-өзі басқаруды ұйымдастырудың жалпы қағидалары туралы» 2003 жылғы 6 қазандағы № 131-ФЗ Федералдық заңына сәйкес құрылды.

Республиканың муниципалдық құрылымы шеңберінде Татарстанның әкімшілік-аумақтық бірліктері шегінде муниципалитеттер құрылды:

  • 2 қалалық аймақ
  • 43 муниципалды аудан,
    • 39 қалалық қоныс
    • 872 ауылдық қоныс
Муниципалитетті құрылымдар саны
жыл 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
қалалық аймақтар 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
муниципалды аудандар 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43 43
қалалық қоныстар 38 38 38 38 38 38 38 38 39 39 39
ауылдық қоныстар 916 916 916 906 891 891 872 872 872 872 872
барлығы 999 999 999 989 974 974 955 955 956 956 956

Муниципалды аудандар және қалалық аймақтар

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
№Қазақша
атауы		Татарша
атауы		ТуыЕлтаңбасыӘкімшілік
орталық		Ауданы,
км²		ТұрғындарыТығыздығы,
адам/км²
1e-06 Муниципалды аудандар (аудандар)
1 Әгерже ауданы тат. Әгерҗе районы Әгерже қ. 1 796,62 35 081 19.5
2 Азнақай ауданы тат. Азнакай районы Азнақай қ. 2 168,65 ↘61 069 28.2
3 Ақсубай ауданы тат. Аксубай районы Ақсубай кенті 1 439,16 ↘28 421 19.7
4 Ақтаныш ауданы тат. Актаныш районы Ақтаныш ауылы 2 034,00 ↘29 836 14.7
5 Алексеевск ауданы тат. Алексеевск районы Алексеевское кенті 2 074,41 ↘25 198 12.1
6 Әлки ауданы тат. Әлки районы Базарлы Матак ауылы 1 726,76 ↘18 863 10.9
7 Әлмет ауданы тат. Әлмәт районы Әлмет қ. 2 542,93 ↗208 046 81.8
8 Апас ауданы тат. Апас районы Апас кенті 1 047,52 ↘19 649 18.8


9 Арша ауданы тат. Арча районы Арша қ. 1 843,65 ↘51 832 28.1


10 Әтне ауданы тат. Әтнә районы Ұлы Әтне ауылы 681,36 ↘13 002 19.1
11 Баулы ауданы тат. Баулы районы Баулы қ. 1 222,85 ↘34 690 28.4
12 Балтас ауданы тат. Балтач районы Балтас кенті 1 094,50 ↘33 294 30.4
13 Бүгілме ауданы тат. Бөгелмә районы Бүгілме қ. 1 433,07 ↘104 416 72.9
14 Буа ауданы тат. Буа районы г. Буа 1 543,57 ↘42 341 27.4
15 Жоғарғы Ослан ауданы тат. Югары Ослан районы Жоғарғы Ослан ауылы 1 302,82 ↘16 216 12.4
16 Биіктау ауданы тат. Биектау районы Биіктау ауылы 1 574,25 ↗50 526 32.1
17 Шүпрәлі ауданы тат. Чүпрәле районы Ескі Шүпрәлі ауылы 1 029,54 ↘21 836 21.2
18 Алабұға ауданы тат. Алабуга районы Алабұға қ. 1 401,41 ↘85 596 61.1
19 Зәй ауданы тат. Зәй районы Зәй қ. 1 900,78 ↘54 377 28.6
20 Жасыл Өзен ауданы тат. Зеленодол районы,
сондай-ақ Яшел Үзән районы 		Жасыл Өзен қ. 1 439,72 ↗165 681 115.1
21 Қайбыш ауданы тат. Кайбыч районы Ұлы Қайбыш ауылы 995,36 ↘13 671 13.7
22 Кама Тармағы ауданы тат. Кама Тамагы районы Кама Тармағы кенті 1 198,80 ↘14 945 12.5
23 Көкмара ауданы тат. Кукмара районы Көкмара қ. 1 490,00 ↘50 852 34.1
24 Лаеш ауданы тат. Лаеш районы Лаеш қ. 2 094,43 ↗44 458 21.2
25 Лениногорск ауданы тат. Лениногорск районы Лениногорск қ. 1 843,22 ↘81 697 44.3
26 Мамадыш ауданы тат. Мамадыш районы Мамадыш қ. 2 612,52 ↘42 021 16.1
27 Менделеевск ауданы тат. Менделеевск районы г. Менделеевск 744,90 ↘30 264 40.6
28 Мінзәлі ауданы тат. Минзәлә районы Мінзәлі қ. 1 919,75 ↘28 001 14.6
29 Мүслім ауданы тат. Мөслим районы Мүслім ауылы 1 464,31 ↘19 523 13.3
30 Төменгі Кама ауданы тат. Түбән Кама районы Төменгі Кама қ. 1 733,54 ↗275 520 158.9
31 Жаңа Шішме ауданы тат. Яңа Чишмә районы Жаңа Шішме ауылы 1 317,52 ↘13 045 9.9
32 Нұрлат ауданы тат. Нурлат районы Нұрлат қ. 2 308,95 ↘56 068 24.3
33 Пітрәш ауданы тат. Питрәч районы Пітрәш ауылы 1 339,54 ↗40 170 30
34 Еркін Балық ауданы тат. Балык Бистәсе районы Еркін Балық кенті 2 041,41 ↘25 052 12.3
35 Саба ауданы тат. Саба районы Байлар Сабасы кенті 1 097,74 ↘31 041 28.3
36 Сарман ауданы тат. Сарман районы Сарман ауылы 1 385,56 ↘34 592 25
37 Спас ауданы тат. Спас районы Бұлғар қ. 2 022,14 ↘19 001 9.4
38 Тәтеш ауданы тат. Тәтеш районы Тәтеш қ. 1 638,42 ↘22 042 13.5
39 Тоқай ауданы тат. Тукай районы Яр Чаллы қ. 1 729,49 ↗41 348 23.9
40 Тіләші ауданы тат. Теләче районы Тіләші ауылы 844,08 ↘13 841 16.4
41 Жірмешән ауданы тат. Чирмешән районы Жірмешән ауылы 1 364,28 ↘18 921 13.9
42 Чистай ауданы тат. Чистай районы Чистай қ. 1 818,27 ↘76 393 42
43 Ютазы ауданы тат. Ютазы районы Ұрыссу кенті 760,57 ↘20 316 26.7
43.000002 Қалалық аймақтар (республикалық маңызы бар қалалар[1])
44 Қазан тат. Казан Қазан қ. 614,16 ↗1 251 969 2038.5
45 Яр Чаллы тат. Яр Чаллы Яр Чаллы қ. 160,91 ↗533 907 3318

Муниципалды құрылымдарға айналу

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ↑ Республикалық маңызы бар 14 қаланың (Азнақай, Әлмет, Баулы, Бүгілме, Буа, Алабұға, Зәй, Жасыл Өзен, Қазан, Лениногорск, Яр Чаллы, Төменгі Кама, Нұрлат, Чистай) тек 2 қала ғана қалалық аймақ мәртебесіне ие (Қазан және Яр Чаллы), ал қалғандары тиісті (ұқсас атаулы) муниципалды аудандардың құрамында қалалық қоныс мәртебесіне ие.