Биса
| Биса | |
| буса, бусава, бусано | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
400 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Буркина-Фасо |
150 000 |
 Гана |
150 000 |
 Нигерия |
70 000 |
 Бенин |
30 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
Биса (буса, бусава, бусано)[1] — Африканың солтүстік-батыс елдерінде тұратын халық.[2] Жалпы саны 400 мың адам. Негізгі қоныстанған елдері: Буркина-Фасо – 150 мың адам, Гана – 150 мың адам, Нигерия – 70 мың адам, Бенин – 30 мың адам.[3]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Тілі - нигер-кордофан отбасының манде тобының биса тілі, диалектілері: биса (Гаранго ауданы) және лебир (оңтүстік-батыс). Көптеген бисалар море тілінде екінші тіл ретінде сөйлейді. Жазуы латын әліпбиіне негізделген.[4]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дінге сенушілердің діни байланысы: сүнниттік мұсылмандар.[5]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шаруашылықтың негізі - қолмен атқарылатын егіншілік (күріш, жержаңғақ, тары, бұршақ, жүгері, ямс, карите жаңғағы, бұршақ дақылдары), ірі қара мал фулбені бағады. Көркем қолөнерден — қола және күміс құю, зергерлік бұйымдар, тоқу, қыш өнері дамыған.[6]
Өмір салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі әлеуметтік бірлік – үлкен патриархалдық отбасы. Туыстас рулық топтармен сипатталады (ду). Неке патрилокальды. Биліктің дәстүрлі институттары – ауыл, аудан басшысы.
Үйлері төртбұрышты, жеке ғимараттар - көп балалы отбасы тұратын дөңгелек ауланы құрайды.
Ерлер киімі – кең жейде мен шалбар, әйелдердікі - ұзын, тігілмеген белдемше.
Негізгі тағам -дәмдеуіштер қосылған пісірілген күріш, тары ботқасы, бұршақ тағамдары, тары сырасы.[6]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Иллюстрированный энциклопедический словарь БИСА https://1598.slovaronline.com/1523-%D0%B1%D0%B8%D1%81%D0%B0
- ↑ Биса https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1748435
- ↑ Значение слова БИСА в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1836833.html
- ↑ Биса https://megabook.ru/article/%D0%91%D0%B8%D1%81%D0%B0
- ↑ Современная энциклопедия - биса http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/bisa
- ↑ a b народы мира / Биса http://www.etnolog.ru/people.php?id=BISA
