Бру

Бру
вьетн. Người Bru - Vân Kiều
Ең көп таралған аймақтар
Вьетнам	40 000
Лаос	5 000[1]
Тілдері
бру тілі, вьетнам тілі
Діні
буддизм

Бру (өзінің атауы - «орманда тұратын адам») — Вьетнамда және Лаоста тұратын халық, таулы кхмер тобының халқы. Жалпы саны 45 мыңға жуық адам.^[2] Ванкьеу, кхао, чи және меконг субэтникалық топтарын қамтиды. Чи мен макоонг Лаоста "со" ("саудагерлер") деген атпен танымал.

Этногенезі

Брулар тоғызыншы және он үшінші ғасырлар арасында гүлденген және қазіргі Таиланд, Камбоджа, Лаос және оңтүстік Вьетнамды қамтитын ұлы Кхмер империясының ұрпақтары. Тайлар мен вьетнамдықтар жаулап алғаннан кейін оның күші төмендеді. Шамамен 400 жыл бұрын бруларды тай тілінде сөйлейтін халықтар Лаостың солтүстігіндегі ең жақсы аңғарлардан оңтүстікке қарай ығыстырған. Бру сөзі сөзбе-сөз аударғанда «тау» дегенді білдіреді. Бұл атау олардың қазіргі географиялық орналасуына байланысты қойылса керек.^[3]

Тілі

Тілі бру тілі, әрбір субэтникалық топтың өз диалектісі бар. Лаос және вьетнам тілдері де кеңінен таралған.^[4]

Діні

Брулар негізінен анимизмге сенеді, бірақ кейбіреулері (әсіресе Таиландта) тхеравада буддизмін ұстанады, олар анимизммен қатар, күріш рухтарына және от рухтарына табынуды қамтиды.^[5]

Таралуы

Вьетнамда олар оның орталық бөлігінде Лаоспен шектесетін таулы аймақтарда - Куангбинь, Куангчи, Даклак и Тхыатхьен-Хюэ провинцияларында, Лаоста - Кхаммуан (Буалапха аймағы) және Саваннакхет (Сепон аймағы) провинцияларында тұрады.^[6]

Бру халқы дәстүрлі түрде қолданатын заттар.

Тарихы

Зерттеушілердің пікірінше Брулардың ата-бабалары шамамен 9-шы және 13-ші ғасырларда Камбоджаның, Лаостың және Таиландтың үлкен бөліктерін басқарған Ангкор Хх патшалығының мүшелері болды деп санайды. Ол сондай-ақ мон-кхмер тілдері мен бру арасындағы қарым-қатынасқа негізделген. Вьетнам соғысы кезінде қақтығыстың салдарынан зардап шегуге мәжбүр болды.

Вьетнам соғысы кезінде және одан кейін Таиландтың бру халқы Тай жергілікті үкіметіне қарсы әрекеттерге белсенді түрде қатысты. Таиландтың орталық үкіметі бұл әрекеттермен күресіп, Таиландтың әскери қатысуын арттырды. Вьетнамда соғыс кезінде бру халқы (Вьетнам тілінде Vin Kia деп аталады) Виет мин қозғалысына және кейінірек Вьетнам Халық Республикасына айтарлықтай қолдау көрсетеді. Кейінірек олар президент Хо Ши Минге алғысын білдіру үшін «Хо» сөзін қабылдады.^[7]

Кәсібі

Негізгі кәсібі – қолмен атқарылатын ауыл шаруашылығы (күріш, жүгері, бұршақ). Дәстүрлі кәсіптері балық аулау, терушілік, аңшылық, қолөнер – тоқымашылық. Брулар сонымен қатар сабан төсеніштерін жасауды қамтитын әртүрлі қолөнер жұмыстарына қатысады. Брулар тұратын аймақтарды дамыту үшін жағдайлар бар, бірақ бұл аймақтарда даму үшін тиісті инфрақұрылым жоқ. Соңғы жобалар, соның ішінде резеңке, кофе, темекі және мақта өсіру, осы жағдайларға байланысты қиындықтарға тап болуда. Таиландта солтүстік-шығыс аймағындағы дамуы бру тұрғындары арасында біршама жақсы экономикалық дамуға әкелді.^[8]

Өмір салты

Әрбір Бру ауылы басқа ауылдардан салыстырмалы түрде тәуелсіз. Басшының жетекшісі (дәстүрлі аймақтарда ол көбінесе ауылдың кеңесшісі болып табылады) қауымдастықты басқарады. Таиландта ауыл басшысын ауылдың (әдетте ер адамдар) мүшелері сайлайды. Лаоста ауыл ақсақалдары мемлекеттік басқаруға біріктірілді.^[9]

Брулар - патриархалды қоғам, онда ерлердің мәртебесі отбасының әйелдеріне қарағанда жоғары, ал егде жастағы мүшелер өздерінің кіші әріптестерінен жоғары мәртебеге ие.

Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары

Брю этникалық тобының көпшілігі төбелерде, өзендердің немесе бұлақтарға жақын тау беткейлерінде тұрады. Ауылдарда үйлер әртүрлі орналасады, сондықтан жоғарыдан эллипс немесе шеңбер сияқты көрінетін ауылдар бар. Әр ауылда бір немесе бірнеше рудың өкілдері тұрады. Үйлері қадаларда орналасқан, төбесі шатырлы, маңдайшасында құс немесе буйвол мүйізі бар.^[10]

Дәстүрлі киімдегі Бру (Кхешани мұражайындағы манекендер)

Дәстүрлі киімдері

Брулардың дәстүрлі киімдері ағаш қабығынан, талшықтарынан жасалған жабынды киімдер, қазіргі заманғы киімдері - матадан жасалған киімдер. Бетке татуировка жасау, тістерді қарайту дәстүрі сақталған.^[11]

Дәстүрлі тағамдары

Негізгі дәстүрлі тағамдары – күріш пен жүгері.^[12]

Фольклоры

Брулар музыка мен биді жақсы көреді. Олар музыкалық және әр түрлі аспаптарды, соның ішінде кастанеттерді, барабандарды, гонгтарды және қарапайым және дәстүрлі аспаптарды жақсы игерген.^[13]

Сілтеме

• Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Бру

Дереккөздер

1. Бру. Тексерілді, 17 шілде 2024.
2. Бру. Тексерілді, 17 шілде 2024.
3. Таиландтағы Брулар. Тексерілді, 18 шілде 2024.
4. Бру. Тексерілді, 17 шілде 2024.
5. Бру сөзінің мағынасы. Тексерілді, 17 шілде 2024.
6. Бру. Тексерілді, 18 шілде 2024.
7. Бру. Тексерілді, 17 шілде 2024.
8. Әлем халықтарының энциклопедиясы. Бру. Тексерілді, 17 шілде 2024.
9. Бру. Тексерілді, 18 шілде 2024.
10. Бру. Тексерілді, 18 шілде 2024.
11. Бру. Тексерілді, 18 шілде 2024.
12. Бру. Тексерілді, 18 шілде 2024.
13. Бру. Тексерілді, 18 шілде 2024.