Сулу (халық)
| Сулу | |
| таусог, таосуг, таусуг, суг | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
430 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Сулу (таусог, таосуг, таусуг, суг)[1] — Филиппиндегі моро тобының халқы. Олар Сулу архипелагында қоныстанған. Саны 430 мың адам. Сулу Баджао мен самальға жақын, олармен кейде сулу-самал тобын құрайды.[2]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Аустронезиялық отбасының Филиппин тобының сулу (таосуг) тілінде сөйлейді. Самал, бисай, тағал, араб тілдері де жиі кездеседі.
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Діни ұстанымы жағынан сулулар - сүнниттік мұсылмандар.[3]
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Сулулар ежелгі Сулу халқының ұрпақтары. XIV ғасырда олар иммигранттардың – арабтардың, малайлардың және үнділердің күшті ықпалын бастан кешірді. XV ғасырдың ортасында Сулу архипелагында алғашқы сұлтандық пайда болды (астанасы Джоло (Джоло аралы). Сұлтандықта сұлтандар мен көсемдер шыққан жоғарғы ақсүйектер табы басым этникалық топ болып қала береді.[4]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар ежелден жауынгерлер, теңізшілер және саудагерлер ретінде танымал болды, бірақ олар егіншілікке ерте көшті, бұл әсіресе ішкі аймақтардың (таогимба) тұрғындары арасында кең таралған. Олар күріш, абака, жүгері, кофе, көкөністер өсіреді. Карабао бұқалары, жылқылар, құстар өсіріледі. Інжу мен маржандарды өндіру, жүк тасымалдау олардың дәстүрлі қызметі. Зергерлік бұйымдар мен қару-жарақ (зеңбірек пен суық қару жасау), ағаш және інжу-маржан оюы, мата бояу, тоқыма өнері жақсы дамыған. Кейбір сулулар қалаларда тұрады.[5]
Тұрмыс салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Сулулар тұйық қауымдастықтарда тұрады, басшылар (дато) мен дінбасылар (имамдар) билікке ие.[6] Отбасы моногамды болып табылады. Отбасылық байланыстар мен туыстық маңызды рөл атқарады. Неке неолокалдық. Қалыңдықтың құн төлейді. Қазіргі уақытта Минданао аралында аралас неке кең таралған. Сулу барлық мұсылман мерекелерін атап өтеді, ай күнтізбесін пайдаланады. Дегенмен, олар зұлым рухтарға деген кейбір исламға дейінгі нанымдарды сақтайды.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Елді мекендер үлкен және шашыраңқы орналасқан. Ауласы бамбукпен қоршалған, төбесі тік және ұзын беткейлері бар бір бөлмелі қадалы үйлерден тұрады, бамбук пен нипа пальмасынан жасалған сәндік элементтері көп.
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі ерлер киімі әр түрлі — ұзын және тізеге дейінгі шароварлар, саронгтар, күртелер, жейделер, конус тәрізді сабан қалпақтар, орамалдар, турникет немесе сәлде, таңғыштар. Костюмнің міндетті аксессуары — кең белбеу және крис (пышақ).
Әйелдер киімі - саронг, тығыз көкірекшелер, жемпірлер, ұзын және тізеге дейін шароварлар, олардың үстіне белдемше, моншақтардан жасалған кішкентай бас киімдер, кең шарфтар, көптеген зергерлік бұйымдар киіледі.[7]
Дәстүрлі тағамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі тағамдары – күріш, көкөністер, жемістер, теңіз өнімдері, балық. Ет тағамдары мерекелік. Шошқа етін және алкогольдік сусындарды пайдаланбайды.[8]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Сулу сөзінің мағынасы. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ Сулу халқы. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ Сулу. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ Сулу. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ Әлем халықтары/Сулу. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ Сулу. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ Сулу. Тексерілді, 12 қараша 2024.
- ↑ В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 500. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
