Юан (халық)

Юан
Бүкіл халықтың саны
3 млн.
Ең көп таралған аймақтар
Тайланд  Лаос
Тілдері
юан тілі, сиам тілі
Діні
буддизм

Юан — таи тобының халқы, Тайландтың солтүстік аумақтарында және Лаостың солтүстік-батысында тұрады.^[1] Жалпы саны 3 миллионнан астам адам.^[2]

Тілі

Юан тілі (кам мыанг) таи тілдерінің оңтүстік-батыс кіші тобының, сиам тілінің солтүстік диалектісі болып саналады. Солтүстік Лаос халықтарының қарым-қатынас тілі ретінде қызмет етті. Юан мемлекеті Сиамға қосылғаннан кейінгі жазуы – сиам. XIII ғасырдан бастап олардың 1940 жылы тыйым салынған және қазір ұмытыла бастаған өзіндік жазба тілі болды. Сиам тілі кеңінен таралған.

Діні

Дінге сенушілер - буддистер (хинаяна).

Тарихы

Юанның ата-бабалары XIII ғасырда Ланна (Чиенгмай) мемлекетін құрды, ол 1870-80 жылдары Сиамға қосылды.

Кәсібі

Негізгі кәсібі – күріш өсіру. Тау бөктерінде егіншілік кең тараған. Олар буйволдарды өсіреді. Тоқу, иіру, тоқымашылық дамыған, кейбір ауылдар қағаз, қолшатыр, тоқылған қалпақ, жабынқыш, керамика өндірісіне маманданған. Чиенгмайда қола барабандар мен лактан жасалған бұйымдар жасалды.

Өмір салты

Туыстық есебі – аналық және әкелік тегі бойынша. Неке матрилокалдық немесе неоликалдық болып табылады. Мүлікті күйеуімен бірге кенже қызы мұраға алады. Ер адамдарда - қарын мен жамбасқа татуировкасы салу дәстүрі кең тараған.

Елді мекендері сызықты орналасқан, 100 немесе одан да көп үй шаруашылықтары бар. Үйлері қадаларда орналасқан (негізінен бамбуктан), төбесі шөппен жабылған.

Ерлер киімі – дхоти типті мата кесіндісі (панунг), әйелдер киімі – көлденең жолақтары бар тігілмеген белдемше (пасин), алдыңғы жағында бекіткіштері бар күрте (20 ғ. басынан), иыққа ораған орамал, көптеген зергерлік бұйымдар.

Негізгі тағамдары - көкөністер мен дәмдеуіштер қосылған жабысқақ күріш, қышқыл шай (миенг).^[3]

Дереккөздер

1. Юан https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/381765
2. Значение слова юан https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%8E%D0%B0%D0%BD
3. народы мира / Юан http://www.etnolog.ru/people.php?id=UANT