Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі

Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі (ҚР СІМ, ҚР Сыртқыiсминi)
Жалпы мағлұмат
Мемлекет	Қазақстан
Мекемені басқарады	Қазақстан Республикасының Үкіметі
Жоғарыда тұрған мекеме	Қазақстан үкіметі
Штаб-пәтері	010000, Астана қаласы, Қонаев көшесі, 31[1] 51°07′53″ с. е. 71°25′55″ ш. б. / 51.13161500° с. е. 71.432104000° ш. б. / 51.13161500; 71.432104000 ^(G) ^(O) ^(Я)
Министрі	Мұрат Нұртілеу
Бірінші вице-министрі	Ақан Рахметуллин
Ресми сайты
gov.kz/memleket/entities/mfa

Астанадағы министрліктің ғимараты

Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі — үкімет құрамына енетін Қазақстанның орталық атқарушы органы, Қазақстанның сыртқы саяси қызметін атқаратын және Қазақстанның дипломатиялық қызметінің органдарының ортақ жүйесін басқаратын министрлік.^[2]

Тарихы

Қазақ дипломатиясының тарихы Қазақ хандығы кезінде хандар дипломатиялық қарым-қатынастарды дамытып, сыртқы және ішкі саясатты жүзеге асырған кезеңнен бастауын алды. Хандықтың дипломатиядағы негізгі мақсаты сауда, саяхат жолдарын және халықаралық айырбас үшін сауда орталықтарын құру ниетімен аумақтарды кеңейту туралы келіссөздер жүргізу болды.^[3]

Қазақтардың алғашқы сыртқы істер министрлігі 1920 жылдардың басында Түркістан АКСР-ның дипломатиялық кеңсесі ретінде құрылды.^[4] Министрлікті басқарған адам Түркістан АКСР Сыртқы істер халық комиссары ретінде белгілі болды және ол басқарған мекеме Түркістан АКСР Сыртқы істер комиссариаты болып аталатын.^[5] Сыртқы істер министрі лауазымы тұңғыш рет 1944 жылы, «Одақтық республикаларға сыртқы байланыстар саласындағы өкілеттіктер беру және осыған байланысты Сыртқы істер халық комиссариатын Бүкілодақтықтан Одақтық-республикалық халық комиссариатына айналдыру туралы» заңынын қабылдануымен пайда болды.^[6] Бұл заң көмегімен Одақтас республикалардың шетел елдерімен тікелей дипломатиялық қатынасқа түсуіне мүмкіндік берді, бірақ сонда да сыртқы саясаттын басты функцияларын атқарған КСРО Сыртқы істер министрлігі еді.

Қазақстанның 1991 жылы тәуелсіздік алғанында ғана елдің қазіргі түріндегі Сыртқы істер министрлігі пайда болған еді. Тәуелсіз Қазақстанның тұңғыш Сыртқы істер министрі Төлеутай Сүлейменов болды.

Құрылымы

Министрліктің 2 комитеті бар. Олар:^[7]

• министрліктің реттеу, іске асыру және бақылау функцияларын жүзеге асыруға, сондай-ақ инвестицияларды тарту жөнінде мемлекеттік саясатты іске асыруға жауапты Инвестиция комитеті;
• елдің саяси, экономикалық, әлеуметтік, гуманитарлық, сондай-ақ көрсетілген мақсаттарда өзге де қызмет салаларында оң имиджін нығайтуға және мемлекеттік саясатын іске асыруға жауапты Халықаралық ақпарат комитеті.

Министрліктің қарамағындағы ұйымдар қатарына «Сыртқы саяси зерттеулер институты» АҚ, «ҚР СІМ «Дипломатиялық сервис» ШЖҚ РМК, «KAZAKH INVEST» Ұлттық компаниясы» АҚ және «KazAID» қазақстандық халықаралық даму агенттігі», «Отандастар қоры» коммерциялық емес акционерлік қоғамдары жатады.^[8]

Міндеттері

Сыртқы істер министрлігінің міндеттері қатарына сыртқы саяси қызмет саласын және Қазақстанның дипломатиялық қызмет органдарын басқару және инвестицияларды тарту жатқызылады.^[9]

Министрліктің ресми сайты оның қызмет бағыттары деп сыртқы саясат, визалар және консулдық мәселелер, инвестициялар, Еуразиялық интеграция, протоколдық мәселелер және қоғаммен өзара іс-қимыл атайды.^[9]

Министрлер тізімі

Толық мақаласы: Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлері

№	Суреті	Аты-жөні (Өмір сүрген жылдары)	Басқарған жылдары		Үкімет басшысы
1		Төлеутай Сүлейменов (1941 туған)	желтоқсан 1991	сәуір 1994	Терещенко
2		Қанат Саудабаев (1946 туған)	18 сәуір 1994	12 қазан 1994	Терещенко
3		Қасым-Жомарт Тоқаев (1953 туған)	12 қазан 1994	12 қазан 1999	Қажыгелдин Балғымбаев
4		Ерлан Ыдырысов (1959 туған)	12 қазан 1999	29 қаңтар 2002	Тоқаев
5		Қасым-Жомарт Тоқаев (1953 туған)	29 қаңтар 2002	11 қаңтар 2007	Тасмағамбетов Даниал Ахметов
6		Марат Тәжин (1960 туған)	11 қаңтар 2007	4 қыркүйек 2009	Мәсімов I
7		Қанат Саудабаев (1946 туған)	4 қыркүйек 2009	8 сәуір 2011	Мәсімов I
8		Ержан Қазыханов (1964 туған)	11 сәуір 2011	24 қыркүйек 2012	Мәсімов I
9		Ерлан Ыдырысов (1959 туған)	28 қыркүйек 2012	28 желтоқсан 2016	Серік Ахметов Мәсімов II Сағынтаев
10		Қайрат Әбдірахманов (1964 туған)	28 желтоқсан 2016	26 желтоқсан 2018	Сағынтаев
11		Бейбіт Атамқұлов (1964 туған)	26 желтоқсан 2018	18 қыркүйек 2019	Сағынтаев Мамин
12		Мұхтар Тілеуберді (1968 туған)	18 қыркүйек 2019	29 наурыз 2023	Мамин Смайылов
13		Мұрат Нұртілеу (1976 туған)	3 сәуір 2023		Смайылов Бектенов

Дереккөздер

1. Байланыс  (қаз.). Сыртқы істер министрлігінің ресми сайты. Тексерілді, 25 қазан 2023.
2. Қазақстан Республикасы Сыртқы iстер министрлiгiнiң мәселелерi. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 28 қазандағы N 1118 Қаулысы (8 қазан 2004).
3. Нұрланұлы, Мирас Немного о дипломатии в период Казахского ханства  (орыс.) (22 июня 2015). Тексерілді, 25 қазан 2023.
4. Бекманова, Д.М. Формирование и развитие внешнеполитического аппарата Республики Казахстан  (орыс.) (2010). Тексерілді, 25 қазан 2023.
5. § 2. МЕЖДУНАРОДНО-ПРАВОВЫЕ ОТНОШЕНИЯ ТУРКЕСТАНСКОЙ АССР  (орыс.) (16 апреля 2014). Тексерілді, 25 қазан 2023.
6. Закон СССР февраля 1944: "О предоставлении союзным республикам полномочий в области внешних сношений и о преобразовании в связи с этим Народного комиссариата иностранных дел из общесоюзного в союзно-республиканский народный комиссариат"  (орыс.). Тексерілді, 25 қазан 2023.
7. Құрылым  (қаз.). Сыртқы істер министрлігінің ресми сайты. Тексерілді, 25 қазан 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
8. Құрылым  (қаз.). Сыртқы істер министрлігінің ресми сайты. Тексерілді, 25 қазан 2023.
9. Жалпы ақпарат  (қаз.). Сыртқы істер министрлігінің ресми сайты. Тексерілді, 25 қазан 2023.