Қазақстан Республикасы әуе қорғаныс күштері

Қазақстан Республикасы әуе қорғанысы күштері
Жалпы ақпарат
Күндер	1 маусым 1998 жыл[1]
Елі	Қазақстан
Бағынышты	Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі
Құрамында	Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері
Түрі	Әскери-әуе күштері
Рөлі	Мемлекетті қорғау
Көлемі	12 000 ұшқыш[2], 261 ұшақ
Реңкі
Басшылығы
Қазіргі басшысы	Дәурен Қосанов[3]
Айырықшалау белгісі
Танымбелгі
Байрақ |Байрақ
Ұшақтары
Шабуылдаушы	Су-24, Су-25
Жойғыш	МиГ-29, Су-27, Су-30
Тікұшақ	Ми-8, Ми-17, Ми-26, Bell UH-1, Eurocopter EC145
Ұрыс тікұшағы	Ми-24, Ми-35
Тосқауылшы	МиГ-31
Барлаушы	CAIG Wing Loong, Aeronautics Defense Orbiter, Elbit Hermes 90, Elbit Hermes 450, Elbit Skylark
Машықтаушы	Aero L-39, Zlín Z 42
Тасымалдаушы	Ан-12, Ан-24, Ан-26, Ан-72, Ан-74, EADS CASA C-295, Boeing 757, Shaanxi Y-8
Бұл үлгіні: көру • талқылау • өңдеу

ҚР ҚК Әуе қорғанысы күштерінің жеңдік белгісі
(салтанатты нысан үшін)

Әуе қорғанысы күштері — Қазақстан Республикасының Қарулы күштерінің бір түрі. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін реформалау жөніндегі бұдан былайғы шаралар туралы» 1997 жылғы 17 қарашадағы № 3761 Жарлығын және Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 1998 жылғы 1 сәуірдегі директивасын орындау үшін, Қазақстан Республикасының қорғаныс қабілетін нығайту мақсатымен 1998 жылғы 1 маусымда құрылды. Негізгі мақсатттары:

• Қазақстан Республикасы әуе шебінің қорғанысын қамтамасыз ету
• мемлекеттік, әскери және әкімшілік нысандарды әуе шабуылынан қорғау
• ҚР ҚК басқа да түрлері мен тектерін авиациялық қолдау жөніндегі әскери міндеттерді орындау.

Құрылымы

Әуе қорғанысы күштерінің құрамы:

• әскери әуе күштері (авиация)
• әуе шабуылына қарсы қорғаныс әскерлері
• әуе қозғалысын басқару органдары

Әскери әуе күштер

Түрі	Бейнесі	Өндіруші	Мақсаты	Саны	Қосымша мағлұмат
Жауынгерлік ұшақтар
Су-30СМ		Ресей	Көп мақсатты истребитель	23[4]	2022 жылы Қазақстан Қарулы Күштердің қажеттіліктері үшін төрт көп мақсатты Су-30СМ истребителін сатып алғаны белгілі болды, сонымен қатар тағы 10 көп мақсатты Су-30СМ истребителін сатып алмақшы[5]
Су-27 Су-27УБ		КСРО  Ресей  Беларусь	Көп мақсатты истребитель	20[4] 4[4]	10 Су - 27 2007 жылдан 2010 жылға дейін "558-ші авиациялық жөндеу зауыты" ААҚ-да (Барановичи, Беларусь) Су-27бм2 және Су-27 УБМ2 модификациясына жаңартылды.
Су-25/Су-25СМ Су-25УБ/Су-25УБМ		КСРО  Беларусь	соққы беретін ұшақ	12[6] 2[6]	"558-ші авиациялық жөндеу зауыты" ААҚ-да (Барановичи, Беларусь) Су-25СМ/Су-25убм модификациясында жаңғырту жүріп жатыр.
МиГ-29 МиГ-29УБ		КСРО	Көп мақсатты истребитель оқу-жауынгерлік истребитель	12[7] 2[7]	Барлығы сақтауда, 2023 жылы «жою шартымен» сатылымға шығарылды[8][4]
МиГ-31 МиГ-31БМ		КСРО	истребитель-перехватчик	31[7]	Барлығы сақтауда, 2023 жылы «жою шартымен» сатылымға шығарылды[8][4]
МиГ-27		КСРО	истребитель-бомбалаушы	12[7]	Барлығы сақтауда, 2023 жылы «жою шартымен» сатылымға шығарылды[8][4]
МиГ-23УБ		КСРО	оқу-жауынгерлік ұшақ	2[7]	Барлығы сақтауда, 2023 жылы «жою шартымен» сатылымға шығарылды[8][4]
Оқу-жаттығу ұшағы
Aero L-39 Albatros		Чехия	оқу-жауынгерлік ұшақ	19[9]	L-39 ng модификациясына дейін біртіндеп жаңғыртылуда
Z-242L		Чехия	оқу ұшақ	2[10]
Транспортты ұшақтар
Airbus A400M		Еуропа одағы	әскери-транспортты ұшақ	2[11][12]	Екі а400м ұшағын сатып алу туралы келісімшартқа ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрі Бейбіт Атамқұлов пен Airbus концернінің вице-президенті Альберто Гутиеррес қол қойды
CASA C-295		Испания	әскери-транспортты ұшақ	8[4]
Let L-410 Turbolet		Чехия	Көп мақсатты транспортты ұшақ	2 [13]	Әуе қорғаныс күштері Әскери институтының авиациялық паркіне 2 жаңа L-410 жеңіл траснспортты ұшағы келді.
Ан-12		КСРО	әскери-транспортты ұшақ	2[7]	2011 жылы "авиациялық жөндеу зауыты 325" ААҚ–да (Таганрог, Ресей) жаңартылған Борттық нөмірі 18 Ан-12ППС бір ғана ұшақ ұшуға жарамды. Борт қосымша жанармай бактары бар амфибиялық ұшаққа айналды.[14][15]
Ан-72		КСРО	транспортты ұшақ	2[7]
Ан-26 Ан-26Б		КСРО	әскери-транспортты ұшақ	6[7]
Ан-30		КСРО	аэрофотосъёмка ұшағы	1[7]
Ту-134		КСРО	әкімшілік ұшақ	2[7]
Ту-154M		КСРО	әкімшілік ұшақ	1[7]
Тікұшақтар
Ми-35М		Ресей	соққы тікұшағы	12[7]
Ми-24В		КСРО	транспортты-соққы тікұшағы	20[7]
Ми-17В-5 Ми-171Ш		КСРО  Ресей	транспортты тікұшақ	20[10] 6[10]	Қазақстанда сериялық өндіріс/Ми-8, Ми-17 және Ми-171 түрлі модификацияларды құрастыру жүзеге асырылады
Ми-26		КСРО	ауыр транспортты тікұшағы	4[7]	1992 жылы 157 тікұшақ полкінен (612-ші авиабаза) Қазақстан 24 тікұшақ алды, оның ішінде 20 көлік ұшпайтын күйде және қарудан шығарылды. Ресейлік авиациялық жөндеу зауыттарында 4 машина қалпына келтірілді. Оның ішінде ҚР ІҚК бөліктерінде-2 бірлік (№91 және №92 борттық нөмірлер)[16][17]. Тағы 2 бірлік КазАвиаСпас отрядқа берілді ҚР ТЖМ[18].
Bell-205 UH-1 Iroquois		АҚШ	көп мақсатты тікұшақ	4[7]
Eurocopter EC145		Франция	көп мақсатты тікұшақ	8[7]	Қазақстанда жиналады[19]
Ұшқышсыз ұшу аппараттары
TAI Anka		Түркия	Ұшқышсыз ұшу аппараттары	3[4]	Жасалған келісімшартқа сәйкес Қазақстан 2023 жылға дейін Anka ҰҰА-ның 3 бірлігін, 2 жерүсті станциясын, сондай-ақ логистикалық қолдау пакетін (техникалық құжаттама, оқыту және қосалқы бөлшектер)алады[20][21]. К 25 июля 2023 года поставки завершены[22]
Wing Loong (GJ-1)		Қытай	барлау-соққы Ұшқышсыз ұшу аппараттары	2[7]
Elbit Skylark-1LEX		Израиль	Ұшқышсыз ұшу аппараттары		2013-2014 жылдан бері қолданыста.2021 жылдың 7 мамырынан бастап, Қазақстан Авиация Индустриясы кәсіпорынында,Израильдік Elbit systems компаниясының рұқсатымен құрастырыла бастады.

Зениттік-зымыран кешені

Түрі	Бейнесі	Өндіруші	Мақсаты	Саны	Қосымша мағлұмат
Зениттік-зымыран кешені
Ground Master 400		Франция	зениттік-зымыран кешені	0	Франция Қазақстан егемендігін нығайту мақсатында Ground Master 400 жүйесін орнатуды жоспарлап отыр[23][24]
С-300ПС[25]		КСРО  Ресей	зениттік-зымыран кешені	40+ ПУ (5 дивизион)[26]	20 дивизион С-300ПС және кейбір с-300п 2016 жылға арналған. 2009 жылдың ақпанында Ресей Федерациясы Қарулы Күштерінің резервінен 10 С-300пму-1 дивизионын жеткізуге келісімшартқа қол қойылды. 2014 жылдың қаңтарында Ресей Федерациясы Қарулы Күштерінің құрамынан 5 С-300ПС дивизионын жеткізу туралы келісімшартқа қол қойылды[27] Дивизионның стандартты құрамы. С-300 ҚРЗ 12 мобильді іске қосқышты қамтиды.
С-200		КСРО	зениттік-зымыран кешені	3 ПУ (1 дивизион)
С-125-1Т С-125МК С-125 «Печора-2Т»[25]		КСРО  Беларусь	зениттік-зымыран кешені	3[28] 24[28]	18-24 ҚРЗ"Печора-2т" дейін жаңғыртылды[28]. 3 С-125-1Т[28]
Стрела-10[6]		КСРО	зениттік-зымыран кешені	?[26]
Бук-М2Э		Ресей	зениттік-зымыран кешені	3	2019-2020 жылдары Қазақстан армиясының қарулануына "Бук-М2Э" зениттік зымыран кешендері, "Роса-РБ" радиолокациялық станциялары, сондай-ақ елдің әуе шептерін қорғауда тұрған "Нұр" Отандық РЛС келіп түсті.
Тор-М2К		Ресей	зениттік-зымыран кешені	12 ПУ	Қазақстан Ресейден бір "Тор-М2К"дивизионын сатып алды
С-75 «Двина»[29]		КСРО	зениттік-зымыран кешені	12 ПУ
КУБ ЗРК		КСРО	зениттік-зымыран кешені

Дереккөздер

1. Силы воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан. Басты дереккөзінен мұрағатталған 5 мамыр 2009.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 24 қазан 2008.
2. International Institute for Strategic Studies (13 February 2024). The Military Balance 2024 (1st ed.). Routledge. p. 187. ISBN 978-1032780047.
3. Даурен Қосанов қорғаныс министрінің орынбасары – әуе қорғанысы күштерінің бас қолбасшысы болып тағайындалды. Тексерілді, 30 қыркүйек 2024.
4. The Military Balance 2024, p.187
5. Почему Казахстан закупит истребители российского производства, а не французского?  (орыс.) (4 декабря 2023).
6. Үлгі қатесі: қара {{Кітап}}
7. Дереккөз қатесі: Жарамсыз <ref> тегі; no text was provided for refs named :4
8. Серикпаев, Дамир В Казахстане выставили на торги советские истребители (26 қазан 2023).
9. World Air Forces 2024, p.22
10. The Military Balance 2022, p.189
11. Два самолёта Airbus получит Минобороны Казахстана (2 қыркүйек 2021).(қолжетпейтін сілтеме)
12. The Republic of Kazakhstan orders two Airbus A400Ms  (ағыл.).(қолжетпейтін сілтеме)
13. Что известно о новом самолете L-410, поступившим на вооружение СВО
14. ИА «Новости-Казахстан» Самолет Ан-12 Минобороны Казахстана модернизирован на заводе в РФ  (орыс.) (31 октября 2011). Тексерілді, 28 желтоқсан 2020.
15. Транспортные и специальные самолеты  (орыс.).(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 желтоқсан 2020.
16. Казахстан получил из Новосибирска отремонтированный и модернизированный вертолет Ми-26  (орыс.) (2 апреля 2012). Тексерілді, 28 желтоқсан 2020.
17. Zakon.kz Авиационная составляющая Боевого парада  (орыс.) (29 апреля 2013). Тексерілді, 28 желтоқсан 2020.
18. В Казахстане впервые вводится в эксплуатацию вертолет Ми-26Т  (орыс.) (24 октября 2013). Басты дереккөзінен мұрағатталған 9 қараша 2013.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 желтоқсан 2020.
19. Алдияр Косенов ФОТО: Первый казахстанский вертолет поднялся в небо  (орыс.) (1 декабря 2011). Тексерілді, 28 желтоқсан 2020.
20. Александр Хроленко Для чего Казахстану турецкие беспилотники Anka  (орыс.) (20220201T2141+0600).(қолжетпейтін сілтеме)
21. https://www.trtrussian.com/novosti/tureckaya-tusas-gotovit-partiyu-udarnyh-bpla-anka-dlya-kazahstana-7797587 Турецкая TUSAŞ готовит партию ударных БПЛА Anka для Казахстана (ru-RU).(қолжетпейтін сілтеме)
22. Эксклюзивное видео с тестовых полетов турецкого беспилотника Anka в Жамбылской области (ru-RU) (17 шілде 2023).(қолжетпейтін сілтеме)
23. Франция поставит Казахстану системы ПВО для «укрепления суверенитета» страны | Новости Таджикистана ASIA-Plus.(қолжетпейтін сілтеме)
24. Forbes.kz Франция поставит в Казахстан системы ПВО (2 қараша 2023).
25. Существующая структура СВО ВС РК уже доказала на практике свою дееспособность и эффективность…  (орыс.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 30 желтоқсан 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 желтоқсан 2020.
26. The Military Balance 2023, p.180
27. Үлгі қатесі: қара {{Мақала}}
28. Центр анализа мировой торговли оружием KАDЕХ-2014 Третья Международная выставка вооружений и военно-технического имущества. Астана Казахстан 22-25 мая  (орыс.).(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 желтоқсан 2020.
29. The Military Balance 2020, p.191

Сілтемелер

• http://military-kz.ucoz.org - Қазақстандық әскери сайт
• Қазақстан Республика Қорғаныс Министрлігінің ресми сайты