ចៅពញាញោម
 | អទ្ថបទនេះ អាចទាមទារការកែប្រែ ឬពិនិត្យមើលពីបញ្ហាវេយ្យាករណ៍ រចនាប័ទ្ម សម្លេង ឬអក្ខរាវិរុទ្ធ។ |
ចៅពញាញោម ឬ កែវហ្វ៊ាទី១ ជាព្រះមហាក្សត្រអាណាចក្រខ្មែរ
| ចៅពញាញោម កែវហ្វ៊ាទី១ | |
|---|---|
| ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា | |
| រជ្ជកាល | ១៦០០–១៦០៣ |
| អង្គមុន | ព្រះបរមរាជាទី៧ចៅពញាអន |
| អង្គក្រោយ | ព្រះបាទស្រីសុរិយោពណ៌ |
| ប្រសូត | 1580 |
| សុគត | 1611 ស្ទោង, កម្ពុជា |
| បិតា | សត្ថាទី១ |
| មាតា | Anak Munang Puspari Bangsiri |
ចៅពញាញេមជាបុត្រពៅរបស់ព្រះបាទសត្ថាទី១។ រាជពង្សាវតាខ្មែរថា ព្រះអង្គឡើងសោយរាជ្យសម្បត្តិស្នងព្រះបិតុច្ឆានៅពេលព្រះជន្ម ២១ព្រះវស្សា។ ព្រះអង្គមានព្រះនាមសម្រាប់រាជថា សម្តេចកែវហ្វ៊ា គង់នៅរាជវាំងស្រីសន្ធារ។ ព្រះអង្គទ្រង់បានលើករាជធានីមកតាំងនៅរាជធានីភ្នំពេញវិញ ក្នុងឆ្នាំ១៦០១។ ព្រះអង្គបានបន្តនយោបាយរបស់ព្រះមហាក្សត្ររាជមុនៗគឺយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងណាស់ជាមួយជនជាតិអឺរ៉ុប។ ព្រះអង្គជាព្រះមហាក្សត្រមិនរវល់កិច្ចការផែនដី ចូលចិត្តបរបាញ់សត្វ បៀតបៀនប្រពន្ធអ្នកដទែ ជិះជាន់គាប់សង្កាត់រាស្រ្ត។ ហេតុនេះទើបអយ្យការ(ទេវីក្សត្រី)របស់ទ្រង់ ជុំនំជាមួយមន្ត្រីសុំយាងព្រះបាទស្រីសុរិយោពណ៌មករៀបចំប្រទេសឡើងវិញ[១]។
ប្រវត្តិ
[កែប្រែ]ក្រោយពីព្រះបរមរាមាធិបតីពញ្ញាអនទ្រង់សោយទីវង្គត់ដោយការលបធ្វើគត់ដោយព្រះរាមកែវព្រះភ្លើងនិងបក្សពួករបស់ខ្លួន។ព្រះរាជវង្សានុវង្សនិងមន្ត្រីផងទាំងពួងពិសេសគឺព្រះទេវីក្សត្រីដែលជាព្រះរាជ្យបុត្រីរបស់ព្រះចន្ទរាជាហើយត្រូវជាជីដូនបានយាងព្រះពញ្ញាញោមដែលជាព្រះរាជបុត្រពៅរបស់ព្រះមហិធរាជាព្រះសត្ថាមានព្រះជន្ម២១ព្រះវស្សាឲ្យឡើងសោយរាជ្យស្នងព្រះបិតុលានៅរាជ្យវាំងស្រីសន្ធរក្នុងឆ្នាំ១៦០០ដោយមានព្រះនាមក្នុងរាជ្យថា’’ព្រះសម្តេចកែវហ៊្វាពញ្ញាញោម’’។ក្នុងឆ្នាំ១៦០១ព្រះអង្គទ្រង់បានប្តូររាជធានីពីស្រីសន្ធរមកចតុមុខវិញ។ព្រះកែវហ៊្វាពញ្ញាញោមនេះមិនខុសអ្វីពីព្រះបរមរាមាធិបតីពញ្ញាអនដែលជាព្រះបិតុលារបស់ព្រះអង្គឡើយ។ព្រះអង្គមិនសូវខ្វល់ខ្វាយពីកិច្ចការប្រទេសជាតិនិងសុខទុក្ខរបស់ប្រជារាស្ត្ររបស់ព្រះអង្គនោះទេគឺព្រះអង្គជក់ព្រះឧទ័យតែនឹងបណ្តើរឆ្កែ គង់សេះ ដេញសត្វ ចាក់ជុងបង្កាត់ ទាក់ក្រួច ទរទា មាន់ព្រៃ និងរលកជាធម្មតា។ជាពិសេសនោះព្រះអង្គជក់ព្រះទ័យនឹងការប្រពៀតព្រៃនិងនាំបណ្តាជាខ្ញុំបំរើបៀតបៀនកូនប្រពន្ធមន្ត្រីរាស្ត្រជានិច្ចជាកាល។ដោយសារតែអំពើមិនល្អនេះហើយទើបមានសេចក្តីក្តៅក្រហាយកើតមានពាសពេញព្រះនគរជាខ្លាំងទើបកើតមានចោរលួចចោរប្លន់និងមនុស្សចាប់គ្នាលក់ដូចសត្វតិរច្ឆាន។ដោយអស់អង្ឈឹមនឹងការរកព្រះរាជាដែលមានទសពិតរាជ្យធម៌និងគិតគូរដល់សុខទុក្ខរបស់ប្រជារាស្ត្រនោះព្រះទេវីក្សត្រីដែលជាព្រះរាជ្យបុត្រីរបស់ព្រះចន្ទរាជាទ្រង់បានផ្ញើព្រះរាជ្យសារទូលព្រះចៅនររេសួនស្តេចសៀមសុំយាងព្រះស្រីសុរិយោពណ៌ជាក្មួយដែលសៀមចាប់យកទៅកាលសៀមវាយបែកបន្ទាយលង្វែកនៅក្នុងឆ្នាំ១៥៩៣នោះឲ្យវិលមកឡើងសោយរាជ្យនៅនគរកម្ពុជាដើម្បីឲ្យប្រទេសជាតិបានចំរុងចំរើនឡើងវិញ។ចំនែកឯព្រះចៅនររេសួនស្តេចសៀមក៏ទ្រង់យល់ព្រមតាមសំនើរក៏ប៉ុន្តែព្រះអង្គមិនអនុញ្ញាតឲ្យព្រះជ័យជេដ្ធាទី២ជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌យាងមកនគរខ្មែរនោះទេ។ដោយមានការឧបត្ថម្ភគាំទ្រពីសំណាក់ទ័ពរបស់ព្រះចៅនររេសួនផងព្រះស្រីសុរិយោពណ៌ទ្រង់បានយាងមកដល់នគរកម្ពុជាវិញក្នុងឆ្នាំ១៦០១ឬ១៦០៣។ចំនែកឯព្រះកែវហ្វ៊ាពញ្ញាញោមដែលត្រូវបានដកចេញពីរាជ្យបល័ង្គដោយមិនពេញព្រះទ័យព្រះអង្គទ្រង់ក៏ទ្រង់នាំពួកមន្ត្រីឡែឡរបស់ខ្លួនទៅបំបះបក្សពួកបានមួយចំនួនមកច្បាំងដណ្តើមរាជ្យពីព្រះស្រីសុរិយោពណ៌ជាព្រះបិតុលា។ទីបំផុតព្រះកែវហ្វ៊ាពញ្ញាញោមក៏ត្រូវទ័ពរបស់ព្រះស្រីសុរិយោពណ៌ចាប់បានហើយធ្វើគត់ព្រះអង្គក្នុងឆ្នាំ១៦០៣ទៅ។
ឯកសារយោង
[កែប្រែ]- ↑ សៀវភៅ ប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរ ត្រឹង ងា ឆ្នាំ១៩៧៣ បោះពុម្ពឆ្នាំ២០០៣ ទំព័រទី១៦៣។