ស្តូអ៊ីក

ស្តូអ៊ីក (អង់គ្លេស: Stoic) ជាក្រុមទស្សនវិទូក្រិកសម័យបុរាណ ដែលជឿថាមនុស្សមានប្រាជ្ញាមិនគួរបណ្ដោយឲ្យបទពិសោធឈឺចាប់ ឬបទពិសោធសប្បាយ មានឥទ្ធីពលលើខ្លួនឡើយ។

រូបទស្សនវិទូ Zeno of Citium ដែលគេប្រមូលបាននៅ ភូមិ Farnese ក្នុងរដ្ឋធានី Naples។ ថតដោយ Paolo Monti ឆ្នាំ ១៩៦៩។

លទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយម គឺជាក្រុមទស្សវិជ្ជារបស់ពួកហេលិនីស ដែលរីកដុះដាលទូទាំងរ៉ូម និងក្រិក រហូតដល់សតវត្សទី៣។ លទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយមជាទស្សនវិជ្ជាមួយដែលមានឥទ្ធីពលយ៉ាងលើសលប់លើក្រមសីលធម៌របស់បុគ្គលម្នាក់ៗ តាមរយៈប្រព័ន្ធឡូស៊ីក និងតាមរយៈការយល់ឃើញរបស់ទស្សននេះចំពោះពិភពធម្មជាតិ។ យោងតាមសេចក្ដីបង្រៀនរបស់ទស្សនវិជ្ជានេះ បានបង្រៀនថាផ្លូវទៅកាន់សុភមង្គលគឺត្រូវតែទទួលយកតែអ្វីដែលមានក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះប៉ុណ្ណោះ គឺមិនបាច់ខ្វល់ពីអ្វីដែលនឹងមាននៅពេលខាងមុខនោះទេ ហើយមនុស្សមិនគួរបណ្ដោយឲ្យខ្លួនត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយចំណង់របស់ខ្លួន ឬសេចក្ដីភ័យខ្លាចចំពោះការឈឺចាប់នោះទេ។ មនុស្សគួរតែប្រើគំនិតរបស់ខ្លួនដើម្បីយល់ដឹងពិភពដែលនៅជុំវិញខ្លួន ហើយធ្វើផ្នែករបស់ខ្លួននៅក្នុងធម្មជាតិ ព្រមទាំងធ្វើការជាមួយអ្នកដទៃ ហើយចាត់ទុកអ្នកដទៃក្នុងរបៀបមួយត្រឹមត្រូវ។

លទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយមត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅអាថែន ដោយទស្សវិទូ Zeno of Citium នៅដើមសតវត្សទី៣ មុនគ.ស។ ពួកស្តូអ៊ីកបានបង្រៀនថាអារម្មណ៍កើតចេញពីការវិនិច្ឆយខុសដែលនាំឲ្យមានសេចក្ដីវិនាស ផ្អែកទៅលើទំនាក់ទំនងយ៉ាងសកម្មរវាងបច្ច័យនិយមពិភពលោក និងសេរីភាពរបស់មនុស្ស ហើយបានបង្រៀនអំពីជំនឿដែលមានគុណធម៌ដើម្បីរក្សាបំណងមួយដែលស្របនឹងធម្មជាតិ។ ដោយសារតែកត្តានេះ ពួកស្តូអ៊ីកបានបង្ហាញថាទស្សនវិជ្ជារបស់ពួកគេជាផ្លូវនៃជីវិត ហើយពួកគេបានគិតថាការបង្ហាញដ៏ល្អបំផុតនៃទស្សវិជ្ជារបស់បុគ្គលម្នាក់ៗមិនមែនស្ថិតនៅលើអ្វីដែលបុគ្គលនោះនិយាយទេ គឺស្ថិតនៅលើអ្វីដែលបុគ្គលនោះប្រព្រឹត្តវិញ។[១] ដើម្បីរស់នៅក្នុងជីវិតដ៏ល្អមួយ មនុស្សម្នាក់ត្រូវតែយល់នូវច្បាប់នៃសណ្ដាប់ធ្នាប់ធម្មជាតិ ដោយព្រោះពួកគេបានបង្រៀនថាអ្វីទាំងអស់មានឫសគល់ក្នុងធម្មជាតិ។[២][៣]

គោលលទ្ធិរបស់ស្តូអ៊ីកល្បីល្បាញក្នុងអំឡុងសម័យចក្រភពរ៉ូម។ ក្រោយមកគោលលទ្ធិនេះបានធ្លាក់ចុះ បន្ទាប់ពីសាសនាគ្រីស្ទបានក្លាយសាសនារបស់រដ្ឋ ក្នុងសតវត្សទី៤។ អស់រយៈពេលជាច្រើនសតវត្ស គោលលទ្ធិនេះមានការផុសផលឡើងវិញ ហើយសម័យកាលដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ គឺនៅសម័យ Renaissance (Neostoicism) និងសម័យទំនើប (modern Stoicism)។[៤][៥][៦]

គោលសំខាន់នៃលទ្ធិស្តូអ៊ីក

[កែប្រែ]

ពួកស្តូអ៊ីកបានផ្ដល់ការពន្យល់រួមមួយអំពីពិភពលោក ដោយថាវាមានធាតុផ្សំ៣គឺ មានប្រព័ន្ធច្បាស់លាស់ មានរូបដែលផ្សំឡើងពីអង្គធាតុតែមួយ និងមានប្រព័ន្ធច្បាប់ធម្មជាតិផ្នែកលើសីលធម៌។ ចេញពីកត្តាទាំង៣នេះ ពួកគេបានសង្កត់ធ្ងន់លើប្រព័ន្ធច្បាប់ផ្នែកសីលធម៌ជាការផ្ដោតដ៍សំខាន់នៃចំណេះដឹងរបស់មនុស្ស ទោះបីជាទ្រឹស្ដីឡូស៊ីករបស់ពួកគេត្រូវបានពួកទស្សនវិទូសម័យក្រោយចាប់អារម្មណ៍ច្រើនជាងក៏ដោយ។

លទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយមបង្រៀនថាការអភិវឌ្ឍនូវការគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង និងចិត្តអត់ធ្មត់គឺជាមធ្យោបាយយកឈ្នះអារម្មណ៍ដែលនាំមកនូវសេចក្ដីវិនាស; ទស្សនវិជ្ជានេះបានចាត់ទុកថា ការក្លាយជាអ្នកគិតពិចារណាច្បាស់លាស់ និងមិនលំអៀង អនុញ្ញាតឱ្យមនុស្សម្នាក់យល់អំពីហេតុផលសាកល (Logos)។ ទិដ្ឋភាពដ៏សំខាន់នៃលទ្ធិស្តូកនិយម គឺទាក់ទងនឹងការលើកកម្ពស់ក្រមសីលធម៌បុគ្គល និងសុខុមាលភាពសីលធម៌: "គុណធម៌មាននៅក្នុងឆន្ទៈមួយដែលស្របនឹងធម្មជាតិ។"[៧] គោលការណ៍នេះក៏មានទំនាក់ទំនងនឹងទំនាក់ទំនងរវាងបុគ្គលនឹងបុគ្គលដែរ "ដើម្បីឲ្យរួចផុតពីកំហឹង ការឈ្នានីស និងការច្រណែន"[៨] ហើយដើម្បីទទួលស្គាល់ថាសូម្បីតែទាសករ "ក៏មានភាពស្មើគ្នានឹងមនុស្សផ្សេងទៀតដែរ ពីព្រោះមនុស្សទាំងអស់សុទ្ធតែកើតមកពីធម្មជាតិដូចគ្នា។"[៩][១០]

ប្រវត្តិ

[កែប្រែ]
Marcus AureliusEpictetusMusonius RufusSeneca the YoungerPosidoniusPanaetiusAntipater of TarsusDiogenes of BabylonChrysippusCleanthesZeno of Citium

[១១][១២][១៣][១៤][១៥][១៦][១៧]

រូបសាស្ត្រ និងលោកធាតុវិទ្យា

[កែប្រែ]

យោងតាមស្តូអ៊ីក សាកលលោកនេះគឺជាអង្គធាតុ ជាធាតុដែលមានហេតុផល ហើយត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាព្រះ ឬធម្មជាតិ ដែលពួកស្តូអ៊ីកបានបែងចែកជាពីរថ្នាក់ គឺថ្នាក់សកម្ម និងអសកម្ម។ ធាតុអសកម្មគឺជាធាតុដែលមិនសូវមានសកម្មភាព ជាធាតុមួយដែលស្រេចបាច់សម្រាប់ប្រើប្រាស់ ប៉ុន្តែច្បាស់ថាវាគ្មានចលនាអ្វីទេ ប្រសិនបើគ្មានអ្នកណាកំណត់ចលនាឲ្យវា។[១៨] ធាតុសកម្មដែលអាចត្រូវបានហៅថាវាសនា (Fate) ឬហេតុផលសាកល (Universal Reason) គឺជាអាកាសឆ្លាត (intelligent aether) ឬជាភ្លើងដើម (primordial fire) ដែលធ្វើសកម្មភាពលើធាតុអសកម្ម។

អ្វីៗទាំងអស់ស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់នៃវាសនា ដ្បិតសាកលលោកនេះមានសកម្មភាពទៅតាមធម្មជាតិរបស់វា ហើយលក្ខណៈរបស់ធាតុអសកម្មជាអ្នកគ្រប់គ្រង។ ព្រលឹងរបស់មនុស្សគឺជាអ្វីដែលភាយចេញពីភ្លើងដើម ហើយស្ថិតនៅក្រោមអំណាចវាសនា។

តាមធម្មជាតិ ព្រលឹងនីមួយៗអាចខូច ហើយអាច "ផ្លាស់ប្ដូររូបរាង និងអាចសាយឡើង ក្លាយជាភ្លើងធម្មជាតិ ដោយត្រូវបានទទួលទៅក្នុងហេតុផលមួយដ៏មានឥទ្ធីពលក្នុងសាកលលោក។"[១៩] ដោយព្រោះហេតុផលត្រឹមត្រូវគឺជាគ្រឹះនៃមនុស្សជាតិ និងសាកលលោក ដូច្នេះគោលដៅនៃជីវិតគឹត្រូវរស់នៅទៅតាមហេតុផល គឺមានន័យថារស់នៅក្នុងជីវិតមួយដែលស្របតាមធម្មជាតិ។

ក្រមសីលធម៌ និងគុណធម៌

[កែប្រែ]

ពួកស្តូអ៊ីកសម័យបុរាណតែងតែត្រូវបានមនុស្សជាច្រើនយល់ខុស ដោយសារតែពាក្យដែលពួកគេបានប្រើ ទាក់ទងទៅនឹងគំនិតជាច្រើន ដែលខុសពីគំនិតរបស់មនុស្សបច្ចុប្បន្ន។ ពាក្យ "ស្តូអ៊ីក" បានក្លាយជាពាក្យមួយដែលមានន័យថា "គ្មានអារម្មណ៍" ឬ មិនអើពើនឹងកាឈឺចាប់ ព្រោះក្រមសីលធម៌ស្តូអ៊ីកបានបង្រៀនឲ្យរួចផុតពី "តណ្ហា" ដោយធ្វើតាម "ហេតុផល"។ ពួកស្តូអ៊ីមិនបានព្យាយាមពន្លត់អារម្មណ៍នោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេព្យាយាមបំលែងអារម្មណ៍ទាំងនោះ ដោយតាំងចិត្តដាក់វិន័យខ្លួនឯង ដើម្បីជំរុញឲ្យមានការវិនិច្ឆយច្បាស់លាស និងមានសេចក្ដីស្ងប់នៅក្នុងចិត្ត។[២០] ឡូស៊ីក ការត្រិះរិះ និងការផ្ចង់អារម្មណ៍ គឺជាវិធីសាស្ត្រនៃការដាក់វិន័យខ្លួនឯង។

គ្រឹះនៃក្រមសីលធម៌ស្តូអ៊ីកគឺថាសេចក្ដីល្អស្ថិតនៅក្នុងសភាពនៃព្រលឹង នៅក្នុងប្រាជ្ញា និងការគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង ។ ក្រមសីលធម៌ស្តូអ៊ីកសង្កត់ធ្ងន់លើច្បាប់: "ធ្វើតាមហេតុផល"។ ដូច្នេះមនុស្សម្នាក់ត្រូវខំប្រឹងធ្វើយ៉ាងណាឲ្យរួចផុតពីតណ្ហា ដោយចាំថាអត្ថន័យកាលពីបុរាណនៃពាក្យ "តណ្ហា" គឺ "សេចក្ដីតានតឹងក្នុងចិត្ត" ឬ "សេចក្ដីឈឺចាប់"[២១] ដែលសេចក្ដីនេះមានប្រតិកម្មស្ងៀមៗ ទៅលើព្រឹត្តិការណ៍ខាងក្រៅ។ ដូច្នេះពាក្យ "តណ្ហា" នេះ មានន័យខុសពីការប្រើប្រាស់សម័យបច្ចុប្បន្ន។ [២២]

ចំពោះពួកស្តូអ៊ីក ហេតុផលមានន័យថាមិនគ្រាន់តែប្រើឡូស៊ីកប៉ុណ្ណោះទេ គឺជាការយល់ពីដំណើរនៃធម្មជាតិផងដែរ។ ការរស់នៅស្របតាមហេតុផល និងគុណធម៌ គឺត្រូវរស់នៅឲ្យស្របទៅនឹងសណ្ដាប់ធ្នាប់ខាងព្រះនៃសាកលលោក។ ពួកស្តូអ៊ីកប្រកាន់យកគោលគំនិតដូច្នេះ ដោយទទួលស្គាល់ហេតុផលសាមញ្ញ និងតម្លៃសំខាន់ៗរបស់មនុស្សទាំងអស់។

គុណធម៌សំខាន់របស់ទស្សវិជ្ជាស្តូអ៊ីកគឺជាការចាត់ថ្នាក់មួយ ដែលមានប្រភពមកពីសេចក្ដីបង្រៀនរបស់ផ្លាតូ (Plato):

  • ប្រាជ្ញា
  • សេចក្ដីក្លាហាន
  • យុត្តិធម៌
  • ការចេះទប់ចិត្ត

ដោយយកតាមទស្សនវិទូសូក្រាត ពួកស្តូអ៊ីកយល់ថាអពមង្គល និងសេចក្ដីអាក្រក់គឺជាលទ្ធផលនៃភាពអវិជ្ជារបស់មនុស្ស អំពីហេតុផលក្នុងធម្មជាតិ។ ប្រសិនបើអ្នកណាគ្មានចិត្តសប្បុរស នោះគឺដោយព្រោះតែគេមិនដឹងពីហេតុផលសាកលរបស់ខ្លួន ដែលហេតុទាំងនោះនាំទៅរកសេចក្ដីសប្បុរស។ ដំណោះស្រាយចំពោះសេចក្ដីអាក្រក់ និងអពមង្គល គឺជាការអនុវត្តនៃទស្សវិជ្ជាស្តូអ៊ីក: ដើម្បីពិនិត្យការវិនិច្ឆយរបស់បុគ្គលណាម្នាក់ និងឥរិយាបទ ហើយកំណត់កន្លែងដែលសេចក្ដីទាំងនោះបានឃ្លាតចេញពីហេតុផលសាកលនៃធម្មជាតិ។

ពួកស្តូអ៊ីបានទទួលស្គាល់ថា មនុស្សមានប្រាជ្ញាអាចធ្វើអត្តឃាសខ្លួនឯងបាន ក្នុងកាលៈទេសៈទាំងឡាយណាដែលធ្វើឲ្យគេមិនអាចរស់នៅក្នុងជីវិតមួយដ៏ត្រឹមត្រូវ។[២៣][២៤] ការធ្វើអត្តឃាតខ្លួនឯងអាចជារឿងត្រឹមត្រូវ ប្រសិនបើអ្នកណាម្នាក់មានអារម្មណ៍ថាខ្លួនជាជនរងគ្រោះចំពោះការឈឺចាប់ ឬជំងឺដ៏ធ្ងន់ធ្ងរណាមួយ[២៣] ប៉ុន្តែការធ្វើអត្តឃាតខ្លួនឯង ជាធម្មតាត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាការបដិសេធមួយនៃករណិកិច្ចសង្គម របស់បុគ្គលនោះ។[២៥]

ការអនុវត្តខាងព្រលឹងវិញ្ញាណ

[កែប្រែ]
Marcus Aurelius, អធិរាជដែលជឿលើលទ្ធិស្តូអ៊ីក។

ទស្សនវិជ្ជាសម្រាប់ពួកស្តូអ៊ី មិនមែនជាបណ្ដុំនៃជំនឿ ឬការអះអាងនៃក្រមសីលធម៌ឡើយ គឺវាគ្រាន់តែជាផ្លូវនៃជីវិត ដែលទាក់ទងនឹងការអនុវត្តជាប្រចាំ និងការហាត់រៀនតែប៉ុណ្ណោះ។ ការអនុវត្តខាងទស្សវិជ្ជា និងខាងព្រលឹងវិញ្ញាណ របស់ពួកស្តូអ៊ីករួមមាន ឡូស៊ីក វីធីសូក្រាទីក និយាយនឹងខ្លួនឯង ការត្រិះរិះអំពីសេចក្ដីស្លាប់ ហាត់ផ្ដោតអារម្មណ៍តែលើពេលវេលាដែលខ្លួនកំពុងតែស្ថិតនៅ និងត្រិះរិះពិចារណាអំពីបញ្ហាប្រចាំថ្ងៃ ព្រមទាំងដំណោះស្រាយដែលអាចទៅរួច។ ទស្សនវិជ្ជាស្តូអ៊ីកគឺជាដំណើរការដ៏សកម្មមួយនៃការអនុវត្តជាប្រចាំ និងជាគ្រឿងសម្រាប់រំលឹកដាស់តឿនខ្លួនឯង។

នៅក្នុងការតាំងសម្មាធិ​ អធិរាជ Marcus Aurelius កំណត់ការអនុវត្តមួយចំនួន។ ឧទាហរណ៍:

ពេលព្រឹកព្រលឹម ចូរនិយាយនឹងខ្លួនឯងថា: ថ្ងៃនេះខ្ញុំនឹងជួបមនុស្សអកត្តញ្ញូ មនុស្សហិង្សា មនុស្សក្បត់ មនុស្សឈ្នានីស និងមនុស្សគ្មានចិត្តសប្បុរស។ អស់ទាំងភាពល្ងង់ខ្លៅអំពីសេចក្ដីល្អពិតប្រាកដ និងសេចក្ដីអាក្រក់... ខ្ញុំមិនអាចរងការឈឺចាប់ដោយសារពួកវាណាមួយឡើយ ដ្បិតគ្មានមនុស្សណាម្នាក់នឹងពាក់ព័ន្ធជាមួយខ្ញុំក្នុងការធ្វើខុស ហើយខ្ញុំក៏មិនអាចខឹង ឬស្អប់អ្នកនោះបានឡើយ ពីព្រោះយើងមកក្នុងពិភពលោកនេះ ដើម្បីធ្វើការជាមួយគ្នា...

[២៦][២៧][២៨][២៩] [៣០]

ទស្សនសង្គម

[កែប្រែ]

លក្ខណៈពិសេសនៃលទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយម គឺគោលលទ្ធិនេះយល់ថាមនុស្សទាំងអស់គឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់សហគមន៍មួយ (cosmopolitanism) ដោយផ្អែកលើសីលធម៌រួមមួយ: មនុស្សទាំងអស់គឺជាអ្វីដែលស្ដែងអំពីវិញ្ញាណសាកលមួយ ហើយយោងតាមពួកស្តូអ៊ីក មនុស្សទាំងអស់គួរតែរស់នៅក្នុងសេចក្ដីស្រឡាញ់ជាបងប្អូន និងត្រូវត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។[៣១][៣២]

ពួកស្តូអ៊ីកយល់ថាភាពខុសប្លែកគ្នាខាងក្រៅ ដូចជាឋានៈ និងទ្រព្យសម្បត្តិ គ្មានសំខាន់អ្វីនៅក្នុងទំានាក់ទំនងសង្គមទេ។ ផ្ទុយទៅវិញពួកគេបានគាំទ្រភាពជាបងប្អូនរបស់មនុស្សជាតិ និងភាពស្មើគ្នាពីធម្មជាតិរបស់មនុស្សជាតិគ្រប់រូប។[៣៣]

សាសនាគ្រីស្ទ

[កែប្រែ]

បូជាចារ្យអង់គ្លីខេន ឈ្មោះ Maxwell Staniforth បានពិភាក្សាអំពីឥទ្ធីពលដ៏ជ្រាលជ្រៅរបស់លទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយមទៅលើសាសនាគ្រីស្ទ។ គាត់បានអះអាងថាអ្នកនិពន្ធនៃដំណឹងល្អទាំង៤ បានប្រកាសថាព្រះគ្រីស្ទគឺជាហេតុផលសាកល (Logos) ដែលជាពាក្យដ៏សំខាន់មួយក្នុងចំណោមពាក្យជាច្រើនទៀត នៅក្នុងលទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយម ហើយពាក្យត្រូវបានជ្រើសរើសយកមកប្រើប្រាស់ក្នុងគោលបំណងដើម្បីពន្យល់ពីរបៀបដែលព្រះមានទំនាក់ទំនងនឹងសាកលលោក។"[៣៤][៣៥][៣៦] ទាក់ទងទៅនឹងអ្វីដែលលទ្ធិស្តូអ៊ីកហៅថា "វិញ្ញាណខាងព្រះ", លោកStanisforth បានសរសេរថា:

ទស្សនវិទូ Cleanthes ដែលចង់ពន្យល់ឲ្យកាន់តែច្បាស់អំពីអត្ថន័យនៃពាក្យ "ភ្លើងដែលមានសមត្ថភាពបង្កើត (creative fire) របស់ទស្សវិទូ Zeno គឺជាមនុស្សដំបូងដែលគិតអំពីពាក្យ pneuma ដែលមានន័យថា 'វិញ្ញាណ' ដែលទស្សវិទូ Zeno បានប្រើ ដើម្បីពិពណ៌នាពាក្យ "ភ្លើងដែលមានសមត្ថភាពបង្កើត"។ វិញ្ញាណដ៏ឆ្លាតនេះមានលក្ខណៈដូចជាភ្លើង ហើយវាត្រូវបានគេស្រមៃឃើញថាជាធាតុដ៏តូចល្អិតមួយ ស្រដៀងនឹងចរន្តខ្យល់ ឬដង្ហើម ប៉ុន្តែវាមានកម្ដៅពិសេស។ វាមាននៅក្នុងសាកលលោក ដូចជាព្រះ ហើយនៅក្នុងមនុស្សវាជាព្រលឹង និងជាគោលការណ៍ដែលផ្ដល់ជីវិត។ តាមរយៈសេចក្ដីពន្យល់នេះ បូជាចារ្យ Stanisforth មើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា​ វិញ្ញាណដែលCleanthes បានកំពុងពន្យល់នេះ គឺជាព្រះវិញ្ញាណដ៌វិសុទ្ធ ដែលមាននិយាយនៅក្នុងទេវកថាគ្រីស្ទានស្ដីពី 'ព្រះអម្ចាស់ និងអ្នកផ្ដល់ជីវិត' គឹត្រង់កន្លែងដែលភ្លើងនៃព្រះវិញ្ញាណត្រូវបានបើកសម្ដែងនៅបុណ្យថ្ងៃទី៥០។ នៅក្នុងគ្រីស្ទាន ដូចនៅក្នុងគំនិតពួកស្តូអ៊ីក។[៣៧]

ទាក់ទងនឹងព្រះត្រីឯក បូជាចារ្យ Staniforth បានសរសេរថា:

នៅក្នុងគោលលទ្ធិស្ដីអំពីព្រះត្រីឯក គំនិតស្តីអំពីព្រះបិតា ព្រះបន្ទូល និងព្រះវិញ្ញាណ គឺដូចគ្នានឹងឈ្មោះព្រះបីរួមតែមួយ (Divine Unity) របស់ពួកស្តូអ៊ីក។[៣៧]

សាវ័កប៉ូលបានជួបជាមួយពួកស្តូអ៊ីក ក្នុងអំឡុងពេលដែលគាត់ស្នាក់នៅអាថែន យោងតាមព្រះគម្ពីរកិច្ចការ ១៧:១៦-១៨។ នៅក្នុងសំបុត្ររបស់លោកប៉ូល យើងឃើញថាលោកប៉ូលបានប្រើចំណេះដឹងខាងទស្សវិជ្ជាស្តូអ៊ីករបស់គាត់ គឺគាត់ប្រើពាក្យស្តូអ៊ីក និងពាក្យប្រៀបធៀមជាច្រើន ដើម្បីធ្វើឲ្យពួកសាសន៍ដទៃកែប្រែចិត្ត ហើយត្រឡប់មកជាគ្រីស្ទាន។[៣៨][៣៩]

នៅក្នុងលទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយមស្ដីអំពីជំនឿលើព្រះ គឺគេយល់ព្រះមិនមានភាពអស្ចារ្យអ្វីទេ ប៉ុន្តែព្រះអង្គគង់នៅជានិច្ច។ ព្រះដែលជាអ្នកបង្កើតពិភពលោកនោះ គឺជាបុគ្គលមួយរូប នៅក្នុងគំនិតគ្រីស្ទាន ប៉ុន្តែនៅក្នុងលទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយម ព្រះ និងពិភពលោក គឺជាបុគ្គលតែមួយ ដែលគំនិតនេះផ្ទុយគ្នាទាំងស្រុងទៅនឹងគំនិតគ្រីស្ទាន។[៤០]

លទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយម ក្រោយមកត្រូវបានពួកក្រុមជំនុំមុនដំបូងបង្អស់ (Fathers of the Church) ចាត់ទុកថាជា "ទស្សវិជ្ជានៃពួកមិនជឿគ្រីស្ទសាសនា";[៤១][៤២] ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ គំនិតសំខាន់ៗមួយចំនួនរបស់លទ្ធិស្តូអ៊ីកនិយម ត្រូវបានអ្នកនិពន្ធគ្រីស្ទានសម័យមុនយមមកប្រើដែរ។ ឧទាហរណ៍ ពាក្យមួយចំនួនដែលពួកគេបានយកមកប្រើមានដូចជា "ហេតុផលសាកល (logos)", "គុណធម៌ (virtue)", "វិញ្ញាណ (Spirit)", និង "សតិសម្បជញ្ញៈ (conscience)"។[៤០][៤៣]

ការប្រើប្រាស់សម័យបច្ចុប្បន្ន

[កែប្រែ]

ពាក្យ "ស្តូអ៊ីក" ជាធម្មតាសំដៅទៅលើអ្នកណាម្នាក់ដែលមិនអើពើរនឹងការឈឺចាប់ ការសប្បាយ ទុក្ខព្រួយ ឬអំណរ ជាដើម។[៤៤] ការប្រើប្រាស់សម័យបច្ចុប្បន្ន ពាក្យនេះសំដៅទៅលើ "មនុស្សដែលចេះទប់អារម្មណ៍ ឬជាមនុស្សដែលចេះស៊ូទ្រាំដោយអត់ធ្មត់"។[៤៥][៤៦]

ឯកសារយោង

[កែប្រែ]
  1. ↑ John Sellars. Stoicism, p. 32.
  2. ↑ Pollard, Elizabeth (2015). Worlds Together, Worlds Apart concise edition vol.1. New York: W.W. Norton & Company, Inc.. p. 204. ល.ស.ប.អ. 9780393250930. 
  3. ↑ Stoicism, Stanford Encyclopedia of Philosophy.
  4. ↑ Becker, Lawrence C. (2001). A New Stoicism. Princeton: Princeton University Press. ល.ស.ប.អ. 9781400822447. https://books.google.com/books?id=NbqFt3RPsuQC. 
  5. ↑ https://www.merriam-webster.com/dictionary/stoic
  6. ↑ Williamson, D. (1 April 2015). Kant's Theory of Emotion: Emotional Universalism. Palgrave Macmillan US. p. 17. ល.ស.ប.អ. 978-1-137-49810-6. https://books.google.com/books?id=62WCDAAAQBAJ&pg=PA17. 
  7. ↑ Russell, Bertrand. A History of Western Philosophy, p. 254
  8. ↑ Russell, Bertrand. A History of Western Philosophy, p. 264
  9. ↑ Russell, Bertrand. A History of Western Philosophy, p. 253.
  10. ↑ Charles Hartshorne and William Reese, "Philosophers Speak of God," Humanity Books, 1953 ch 4
  11. ↑ Amos, H. (1982). These Were the Greeks. Chester Springs: Dufour Editions. ល.ស.ប.អ. 978-0-8023-1275-4. ម.ប.គ.ល. 9048254. 
  12. ↑ Gilbert Murray, The Stoic Philosophy (1915), p. 25. In Bertrand Russell, A History of Western Philosophy (1946).
  13. ↑ Becker, Lawrence (2003). A History of Western Ethics. New York: Routledge. p. 27. ល.ស.ប.អ. 978-0-415-96825-6. 
  14. ↑ A.A.Long, Hellenistic Philosophy, p. 115.
  15. ↑ [១] Stanford Encyclopedia of Philosophy: Susanne Bobzien, Ancient Logic
  16. ↑ [២] Stanford Encyclopedia of Philosophy: Susanne Bobzien, Ancient Logic
  17. ↑ Diogenes Laërtius (2000). Lives of eminent philosophers. Cambridge, MA: Harvard University Press.  VII.49
  18. ↑ Seneca, Epistles, lxv. 2.
  19. ↑ Marcus Aurelius, Meditations, iv. 21.
  20. ↑ Graver, Margaret (2009). Stoicism and Emotion. Chicago: University of Chicago Press. ល.ស.ប.អ. 978-0-226-30558-5. ម.ប.គ.ល. 430497127. 
  21. ↑ "Passion". Merriam-Webster. Encyclopædia Britannica. Retrieved January 29, 2011.
  22. ↑ Seddon, Keith (2005). Epictetus' Handbook and the Tablet of Cebes. New York: Routledge. p. 217. ល.ស.ប.អ. 978-0-415-32451-9. ម.ប.គ.ល. 469313282. 
  23. ↑ ២៣,០ ២៣,១ Don E. Marietta, (1998), Introduction to ancient philosophy, pp. 153–54. Sharpe
  24. ↑ (2007). "Cato's suicide in Plutarch AV Zadorojnyi".
  25. ↑ William Braxton Irvine, (2009), A guide to the good life: the ancient art of Stoic joy, p. 200. Oxford University Press
  26. ↑ Davidson, A.I. (1995) Pierre Hadot and the Spiritual Phenomenon of Ancient Philosophy, in Philosophy as a Way of Life, Hadot, P. Oxford Blackwells pp. 9–10
  27. ↑ Hadot, P. (1992) La Citadelle intérieure. Introduction aux Pensées de Marc Aurèle. Paris, Fayard, pp. 106–15
  28. ↑ Hadot, P. (1987) Exercices spirituels et philosophie antique. Paris, 2nd edn, p. 135.
  29. ↑ Mac Suibhne, S. (2009). "'Wrestle to be the man philosophy wished to make you': Marcus Aurelius, reflective practitioner". Reflective Practice 10 (4): 429–36. DOI:10.1080/14623940903138266.
  30. ↑ Robertson, D (2010). The Philosophy of Cognitive-Behavioral Therapy: Stoicism as Rational and Cognitive Psychotherapy. London: Karnac. ល.ស.ប.អ. 978-1-85575-756-1. https://books.google.com/books?id=XsOFyJaR5vEC&lpg. 
  31. ↑ Epictetus, Discourses, ii. 5. 26
  32. ↑ Epictetus, Discourses, i. 9. 1
  33. ↑ Seneca, Moral letters to Lucilius, Letter 47: On master and slave, 10, circa AD 65.
  34. ↑ Marcus Aurelius (1964). Meditations. London: Penguin Books. p. 24. ល.ស.ប.អ. 978-0-140-44140-6. https://books.google.com/books?id=WV7Teosv0bIC. 
  35. ↑ "On the Duties of the Clergy". www.newadvent.org. Retrieved 2017-03-01.
  36. ↑ Aurelius, Marcus (1964). Meditations. London: Penguin Books. p. 26. ល.ស.ប.អ. 978-0-140-44140-6. https://books.google.com/books?id=WV7Teosv0bIC. 
  37. ↑ ៣៧,០ ៣៧,១ Marcus Aurelius (1964). Meditations. London: Penguin Books. p. 25. ល.ស.ប.អ. 978-0-140-44140-6. https://books.google.com/books?id=WV7Teosv0bIC. 
  38. ↑ Kee, Howard and Franklin W. Young, Understanding The New Testament, Englewood Cliffs, New Jersey, Prentice Hall, Inc. 1958, p. 208.ISBN 978-0139365911
  39. ↑ Encyclopædia Britannica. Stoicism. §Stoic elements in Pauline and patristic thought
  40. ↑ ៤០,០ ៤០,១ Ferguson, Everett. Backgrounds of Early Christianity. 2003, p. 368.
  41. ↑ Agathias. Histories, 2.31.
  42. ↑ David, Sedley. "Ancient philosophy". In E. Craig (ed.). Routledge Encyclopedia of Philosophy. Retrieved 2008-10-18.
  43. ↑ ទំព័រគំរូ:CCC
  44. ↑ "Modern Stoicism | Build The Fire". Build The Fire (in American English). 2016-02-09. Archived from the original on 2016-05-01. Retrieved 2016-06-22.
  45. ↑ Harper, Douglas (November 2001). "Online Etymology Dictionary – Stoic". Retrieved 2006-09-02.
  46. ↑ Baltzly, Dirk (2004-12-13). "Stanford Encyclopedia of Philosophy – Stoicism". Retrieved 2006-09-02.