ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ

ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ

ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗವು ಭಾರತದ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಅನಂತಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ ಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ ಕಂದಾಯ ವಿಭಾಗಕ್ಕೆದ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯಾಗಿದೆ.^{[೧] [೨]} ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಜ್ರ-ಹೊಂದಿರುವ ಕಿಂಬರ್ಲೈಟ್‌ಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಪತ್ತೆಯಾದ ಸಮೂಹಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.^[೩]

ಇತಿಹಾಸ

ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗವು ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹಿ ಗೆಜೆಟಿಯರ್ ಪ್ರಕಾರ, ರಾಯದುರ್ಗ, ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗವು ಬೋಯ ಪಾಳೇಗಾರರು ಆಳಿದ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಕೋಟೆಗಳಾಗಿವೆ. ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ ಎಂಬ ಹೆಸರು ೧೬ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬೋಯ ಕಲ್ಯಾಣಪ್ಪ ಎಂಬ ಪಾಳೇಗಾರರಿಂದ ಬಂದಿತು. ವಿಜಯನಗರದ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗವು ತುಂಬಾ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿತ್ತು.

ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ ತಾಲೂಕನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೮೯೩ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಧರ್ಮಾವರಂ ಮತ್ತು ಬಳ್ಳಾರಿಯ ರಾಯದುರ್ಗ ತಾಲೂಕಿನ ಭಾಗಗಳಿಂದ ರಚಿಸಿದರು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ ಪುರಸಭೆಯಾಯಿತು. ಇದು ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಅನಂತಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲ್ಲೂಕಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಮೊದಲು ಧರ್ಮಾವರಂನ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ೧೮೯೩ರಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಯಿತು.^[೪]

ಶ್ರೀ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಈ ಪಟ್ಟಣದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸುಮಾರು ೧೬ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅನಂತಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಬೃಹತ್ ಶಿಲಾಯುಗದ ಅವಶೇಷಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದೆ.^[೫] ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗದ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿ, ಅಕ್ಕಮ್ಮ ವರಿ ಬೆಟ್ಟಗಳ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇಳಿಜಾರುಗಳಲ್ಲಿ ಡೊಲೆಮ್ನಾಯ್ಡ್ ಸಿಸ್ಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಕಲ್ಲುಗುಡ್ಡೆಗಳಂತಹ ನೂರಾರು ದೊಡ್ಡಕಲ್ಲುಗಳ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ನೆಲೆಗೊಂಡಿವೆ. ಕೇರ್ನ್ ವೃತ್ತಗಳ ಮತ್ತೊಂದು ದೊಡ್ಡ ಗುಂಪು ಅಕ್ಕಮ್ಮ ಗರಿ ಕೊಂಡದಿಂದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ೨ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗದಿಂದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ೫ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಮುಡಿಗಲ್ಲು ಗ್ರಾಮ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಈಶಾನ್ಯಕ್ಕೆ ೨ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಮುತ್ತಲಬಂಡಾ ಗ್ರಾಮ ಮತ್ತು ರಾಯದುರ್ಗಂ ಕಡೆಗೆ ಇರುವ ಗಲ್ಲಪಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಅವಶೇಷಗಳಿವೆ.^[೬]

ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ

ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗವು 14°33′00″N 77°06′00″E / 14.5500°N 77.1000°E / 14.5500; 77.1000 ನಲ್ಲಿದೆ.^[೭] ಇದು ಸರಾಸರಿ ೫೯೧ ಮೀಟರ್ (೧೯೪೨ ಅಡಿ)ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ.^[೮]

ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ

೨೦೧೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗವು ೩೨,೩೨೮ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಈ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ೧೬,೦೩೬ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ೧೬,೨೯೨ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಲಿಂಗ ಅನುಪಾತವು ೧೦೦೦ ಪುರುಷರಿಗೆ ೧೦೧೬ ಮಹಿಳೆಯರು. ೩,೪೦೪ ಮಕ್ಕಳು ೦-೬ ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ೧,೭೬೦ ಹುಡುಗರು ಮತ್ತು ೧,೬೪೪ ಹುಡುಗಿಯರಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಇದರ ಅನುಪಾತವು ೧೦೦೦ ಕ್ಕೆ ೯೭೯ ಆಗಿದೆ. ಸರಾಸರಿ ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣವು ೨೧,೪೪೩ ಸಾಕ್ಷರರೊಂದಿಗೆ ೭೪.೧೪% ರಷ್ಟಿದೆ. ಇದು ರಾಜ್ಯದ ಸರಾಸರಿ ೬೭.೪೧% ಕ್ಕಿಂತ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.

ಆಡಳಿತ

ನಾಗರಿಕ ಆಡಳಿತ

ಪುರಸಭೆಯು ೧೫.೮೯೫ ಚದರ ಕಿಮೀ (೬.೧೩೭ ಚದರ ಮೈಲಿ) ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹರಡಿದೆ. ಇದು ₹ ೨೨೯.೨೯ ಕೋಟಿ (ಯುಎಸ್ $ ೨೯ ಮಿಲಿಯನ್) ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ವಾರ್ಷಿಕ ಆದಾಯ ₹ ೨೨೨.೮೭ ಕೋಟಿ (ಯುಎಸ್ $ ೨೮ ಮಿಲಿಯನ್)ಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.^[೯] ಪುರಸಭೆಯು ೪೫೩ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಲ್ಲಿಗಳು ಮತ್ತು ೬೬ ಕೊಳವೆಬಾವಿಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದಿನಕ್ಕೆ ತಲಾ ೭೦ ಲೀಟರ್ ನೀರು ಸರಬರಾಜಿನ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಇತರ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಮುದಾಯ ಭವನಗಳು, ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಗಳು, ೧೩.೪೫ ಕಿಮೀ ೨ (೫.೧೯ ಚದರ ಮೈಲಿ) ರಸ್ತೆಗಳು, ಸರ್ಕಾರಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆ, ಆರ್‌ಡಿಟಿ(RDT) ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಹೆರಿಗೆ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಆರೋಗ್ಯ ಕೇಂದ್ರಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಸೇರಿವೆ.^{[೧೦][೧೧]}

ರಾಜಕೀಯ

ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ (ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರ) ಅನಂತಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ೧೪ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ ವಿಧಾನಸಭೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ವೈಎಸ್ಆರ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ಕೆ.ವಿ. ಉಷಾಶ್ರೀ ಚರಣ್ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ (ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರ) ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.^{[೧೨][೧೩]}

ಶಿಕ್ಷಣ

ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರೌಢಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ರಾಜ್ಯದ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಿ, ಅನುದಾನಿತ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಶಾಲೆಗಳು ನೀಡುತ್ತವೆ.^{[೧೪] [೧೫]} ವಿವಿಧ ಶಾಲೆಗಳು ಅನುಸರಿಸುವ ಬೋಧನಾ ಮಾಧ್ಯಮವು ಆಂಗ್ಲ ಮತ್ತು ತೆಲುಗು ಆಗಿದೆ.

ಸಾರಿಗೆ

ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವು ನೈಋತ್ಯ ರೈಲ್ವೆ ವಲಯದ ಬೆಂಗಳೂರು ರೈಲ್ವೆ ವಿಭಾಗದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ.^[೧೬]

ಛಾಯಾಂಕಣ

• 
  ದೊಡ್ಡಗಟ್ಟಾ ರಸ್ತೆ
• 
  ಮಜ್ಜಿದ್ ಬಳಿಯ ಟಿ-ಸರ್ಕಲ್
• 
  ತಿಮ್ಮಪ್ಪಸ್ವಾಮಿ ಕೊಂಡ, ಮುಳಕನೂರು
• 
  ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ.
• 
  ಕೆಎಲ್ಡಿ ತಾಲೂಕಿನ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು.
• 
  ಕಾಡಿನ ಒಳಗಿನ ದೇವಾಲಯ/ಕೀರೇವು.
• 
  ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣಿನ ಮೇಲೆ ಜಾನುವಾರುಗಳು.
• 
  ಕಲ್ಯಾಣದುರ್ಗ ತಾಲೂಕಿನ ಕೈರೇವು ಮೀಸಲು ಅರಣ್ಯದ ಬದಿಯಲ್ಲಿದೆ.

ಸಹ ನೋಡಿ

• ಅನಂತಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

1. "Anantapur District Mandals" (PDF). Census of India. p. 386. Retrieved 6 June 2017.
2. "Anantapur gets two more revenue divisions". The Hindu. Anantapur. 27 June 2013. Retrieved 10 June 2015.
3. "Discovery of diamond-bearing kimberlites in Kalyandurg area, Anantapur district, Andhra Pradesh". Indian Institute of Science, Bangalore. Retrieved 11 September 2014.
4. Prem Loganathan. "Boyar mudiraja". The Great Boyar Valmiki Nayaka Emperors. bedar.nayaka.in. Archived from the original on 12 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2014. Retrieved 12 September 2014.
5. "Archeological Survey of India". asihyd.ap.nic.in. Archived from the original on 2016-06-14. Retrieved 2022-02-23.
6. Murty, M. L. K. (6 June 2017). Comprehensive History and Culture of Andhra Pradesh: Pre- and protohistoric Andhra Pradesh up to 500 BC. Orient Blackswan. ISBN 9788125024750 – via Google Books.
7. "Maps, Weather, and Airports for Kalyandrug, India". www.fallingrain.com.
8. "Region geography" (PDF). shodhganga. p. 48. Retrieved 12 September 2014.
9. "Basic Information of Municipality". Commissioner & Director of Municipal Administration. Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh. Retrieved 11 September 2014.
10. "Public services/amenities". Commissioner & Director of Municipal Administration. Municipal Administration & Urban Development Department, Govt. of Andhra Pradesh. Retrieved 11 September 2014.
11. https://www.rdthospitals.org/
12. DelhiMay 23, India Today Web Desk New; May 24, 2019UPDATED; Ist, 2019 18:15. "Andhra Pradesh Assembly Election 2019 Results: Full Winners List". India Today. {{cite web}}: |first3= has numeric name (help)
13. "MLA's". Official portal of Andhra Pradesh Government. Archived from the original on 25 ಜುಲೈ 2014. Retrieved 11 September 2014.
14. "School Education Department" (PDF). School Education Department, Government of Andhra Pradesh. Archived from the original (PDF) on 27 December 2015. Retrieved 7 November 2016.
15. "The Department of School Education – Official AP State Government Portal | AP State Portal". www.ap.gov.in. Archived from the original on 7 November 2016. Retrieved 7 November 2016.
16. Jayashree. "Trains to KYND/Kalyandurga Station - 2 Arrivals SWR/South Western Zone - Railway Enquiry". indiarailinfo.com.