ಖಮಾಜ್

   ಖಮಾಜ್ ( IAST ) ಎಂಬುದು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯ ರಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಖಮಾಜ್ ಥಾಟ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ರಾಗ. ಅಂತೆಯೆ ಅದನ್ನು ಖಮಾಜ್ ಎಂದೇ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಅನೇಕ ಗಜಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಠುಮ್ರಿಗಳು ಖಮಾಜ್ ಅನ್ನು ಆಧರಿಸಿವೆ. ಇದು ಆರೋಹಣದಲ್ಲಿ ನಿ ಯ ಶುದ್ಧ (ಶುದ್ಧ) ರೂಪವನ್ನು ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣದಲ್ಲಿ ನಿ ಯ ಕೋಮಲ (ಫ್ಲಾಟ್) ರೂಪವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆಯಾದುದರಿಂದ ಸಂಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿತ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಅಸಮತೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ರಾಗವನ್ನು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಹಗುರವಾದ ರೂಪಗಳಾದ ಠುಮ್ರಿ, ಟಪ್ಪಾ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೂ ಧ್ರುಪದ್ ಮತ್ತು ಖಯಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೂಡಾ ಅನೇಕ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಹರಿಕಾಂಭೋಜಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಸಮಾನವಾದ ರಾಗವಾಗಿದೆ.

ಸಿದ್ಧಾಂತ [ರಾಗ ಶಾಸ್ತ್ರ]

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಆರೋಹಣ : ಸ  ಗ ಮ ಪ ದ ನಿ ಸ [] []

ಅವ್ರೋಹ : ಸ ನಿ ದ ಪ ಮ ಗ ರಿ ಸ [] [] []

ವಾದಿ ಸ್ವರ : ಗ []

ಸಮಾವಾದಿ ಸ್ವರ :ನಿ []

ಸಂಯೋಜನೆಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಧ್ರುಪದ್, ಸದ್ರಾ, ಖಯಾಲ್, ಠುಮ್ರಿ ಮತ್ತು ಟಪ್ಪಾ ಶೈಲಿಗಳಲ್ಲಿ :

  • ಸುಧಿ ಬಿಸರ ಗಯೀ. . . ( ಸದ್ರಾ ರೂಪ - ಜಪ್ತಾಲ್ನ 10 ಬೀಟ್ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ. ಕಿರಾನಾ ಘರಾನಾದ ಅಬ್ದುಲ್ ಕರೀಂ ಖಾನ್ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ)
  • "ಬನ್ ಬನ್ ಧುಂಡ ಲಿಯೋ ಬನ್ವಾರಿ. . . . . ." ( ಆಚಾರ್ಯ ಡಾ. ಪಂಡಿತ್ ಗೋಕುಲೋತ್ಸವಜಿ ಮಹಾರಾಜರಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ತೀನ್ ತಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ) []
  • "ನಂದ್ ಘರ್ ಆಜ್ ಬಜೆ ಬಾಧೈ. . . . . ." ( ಆಚಾರ್ಯ ಡಾ. ಪಂಡಿತ್ ಗೋಕುಲೋತ್ಸವಜಿ ಮಹಾರಾಜರಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ತೀನ್ ತಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ) []
  • ಪಿಯಾ ತೋರಿ ತಿರ್ಚಿ ನಜರ್ ಲಾಗೇ ಪ್ಯಾರಿ ರೇ.. . ( ಬೋಲ್ ಬನವ್ ಕಿ ಠುಮ್ರಿ ರೂಪ. ಆಗ್ರಾ ಘರಾನಾದ ಫಯಾಜ್ ಖಾನ್ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ)
  • ಕೊಯಲಿಯಾನ್ ಕುಹುಕ್/ಕೂಕ್ ಸುನಾವೆ. . . (ಖಯಾಲ್/ಬಂದಿಶಿ ಠುಮ್ರಿ ರೂಪ - ತೀನ್ ತಾಲ್ 16 ಬಡಿತ ಆವರ್ತದಲ್ಲಿ. ರಾಂಪುರ ಘರಾನಾದ ನಿಸಾರ್ ಹುಸೇನ್ ಖಾನ್, ಪಟಿಯಾಲ ಘರಾನಾದ ಅಜೋಯ್ ಚಕ್ರಬರ್ತಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ
  • ಶ್ಯಾಮ್ ರಂಗ್ ದಾರಿ. . . ( ಧ್ರುಪದ ರೂಪ - ಧಮರ್ ತಾಳದ 14 ಬಡಿತ ಆವರ್ತದಲ್ಲಿ. N. ಜಹಿರುದ್ದೀನ್ ದಾಗರ್ ಮತ್ತು F. ವಾಸ್ಫುದ್ದೀನ್ ದಾಗರ್ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ)
  • ಅಬ್ ಮಾನ್ ಜಾವೋ ಸೈಯಾನ್. . . (ದಾದ್ರಾ) ರಾಂಪುರ ಸಹಸ್ವಾನ್ ಘರಾನಾದ ಉಸ್ತಾದ್ ಗುಲಾಮ್ ಅಬ್ಬಾಸ್ ಖಾನ್ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ
  • ಸುಧ್ ನಾ ಲಿನಿ ಜಬ್ಸೆ ಗಯೇ. . . ( ದಾದ್ರಾ ರೂಪ - ಆಗ್ರಾ ಘರಾನಾದ ಫೈಯಾಜ್ ಖಾನ್ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ನಾರಾಯಣ ಭಾತಖಂಡೆ ಅವರ ಕ್ರಮಿಕ ಪುಸ್ತಕ ಮಾಲಿಕಾ ಸಂಪುಟ 2 ರಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ)

ರಾಗ ಖಮಾಜ್ ಆಧಾರಿತ ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಡುಗಳು:

  • ಬಡಾ ನತ್ಖತ್ ಹೈ...ಕಾ ಕರೇ ಯಶೋದಾ ಮೈಯಾ, "ಕುಚ್ ತೋ ಲೋಗ್ ಕಹೆಂಗೆ" ಮತ್ತು ರೈನಾ ಬೀಟ್ ಜಾಯೆ (ಮುಖಾರಾದಲ್ಲಿ ತೋಡಿಯೊಂದಿಗೆ )ಅಮರ್ ಪ್ರೇಮ್ []
  • ಅಯೋ ಕಹಂಸೆ ಘನಶ್ಯಾಮ್ - ಬುದ್ಧ ಮಿಲ್ ಗಯಾ
  • ವೋ ನಾ ಏಂಗೆ ಪಾಲಟ್ಕರ್ - ದೇವದಾಸ್
  • ಎ ದಿಲ್ಸೆ ದಿಲ್ ಮಿಲಾ ಲೆ - ನವರಂಗ್
  • ಧಲ್ ಚುಕಿ ಶೇಮ್ ಗಾಮ್ - ಕೊಹಿನೂರ್
  • ಖತ್ ಲಿಖ ದೇ ಸವಾರಿಗೆ ನಮ್ ಬಾಬು
  • ಗಿರಿಧರಗೋಪಾಲನಿಗೆ ಮೇರೆ – ಮೀರಾ
  • ತೇರೆ ಬಿನಾ ಸಜ್ನಾ ಲಗೇ ನಾ ಜಿಯಾ ಹಮರ್ – ಆರತಿ
  • ತೇರೆ ಮೇರೆ ಮಿಲನ್ ಕಿ ಯೇ ರೈನಾ - ಅಭಿಮಾನ್
  • ಖಮಾಜ್ - ಫುಜಾನ್ ಹಾಡಿದ್ದು ಶಫ್ಕತ್ ಅಮಾನತ್ ಅಲಿ
  • ಮಿತ್ವಾ – ಕಭಿ ಅಲ್ವಿದಾ ನಾ ಕೆಹನಾ

ನರಸಿಂಹ ಭಜನ್ " ವೈಷ್ಣವ್ ಜನ ತೋ " ಕೂಡ ಖಮಾಜ್ ಅನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ.

ಸರಗಂ ಗೀತೆಯು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ: ತೀನ್‌ತಾಲ್‌ಗೆ ಹೊಂದಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅಂದರೆ ಹದಿನಾರು ಆವರ್ತ:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
N _ _
_ _ _ ನಿ ಸ' _ ಸ ' N ರಿ

ಇದು ಸರ್ಗಂ ಗೀತೆಗೆ ಮುನ್ನುಡಿಯಾಗಿದೆ, ಅಂಡರ್‌ಸ್ಕೋರ್ ಅವಗ್ರಹವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ತಕ್ಷಣದ ಹಿಂದಿನ ಟಿಪ್ಪಣಿಯನ್ನು ಒಂದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಬೀಟ್‌ನಿಂದ ವಿಸ್ತರಿಸುವುದು _ ಮತ್ತು</br> ___ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬೀಟ್‌ಗಳು

ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಡುಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
Song Movie Composer Singer
Gnayiru Enbathu Kaakum Karangal K. V. Mahadevan ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್, ಪಿ. ಸುಶೀಲ
Kalviya Selvama Veerama Saraswati Sabatham ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್
Ennirandhu 16 Vayathu Annai Illam
Anbulla Maanvizhiye Kuzhandaiyum Deivamum M. S. Viswanathan
Ore Padal Unnai Azhaikkum Engirundho Vandhaal
Sumaithaangi Saaindhaal Thanga Pathakkam
Mellapo Mellapo Kaavalkaaran ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್, ಪಿ. ಸುಶೀಲ
Kungamapottin Mangalam Kudiyirundha Koyil
Vizhiye Vizhiye Puthiya Bhoomi
Acham Enbadhu Madamaiyada Mannadhi Mannan Viswanathan–Ramamoorthy ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್
Malargalai Pol Thangai Pasamalar
Kelvi Piranthathu Pachai Vilakku
Silar Siripaar Silar Azhuvaar Paava Mannippu
Kalangalil Aval Vasantham ಪಿ.ಬಿ.ಶ್ರೀನಿವಾಸ್
Anbumanam Kanindhapinne Aalukkoru Veedu ಪಿ.ಬಿ.ಶ್ರೀನಿವಾಸ್, ಪಿ. ಸುಶೀಲ
Unnai Ondru Ketpen Puthiya Paravai ಪಿ. ಸುಶೀಲ
Athaimadi Methaiyadi Karpagam
Muthana Muthallavo Nenjil Or Aalayam
Kavalaigal Kidakattum Bandha Pasam ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್, ಪಿ.ಬಿ.ಶ್ರೀನಿವಾಸ್
Odam Nadhiyinile Kathiruntha Kangal Sirkazhi Govindarajan
Devankoyil Maniyosai Mani Osai
Thookam Un Kangalai Aalayamani ಎಸ್. ಜಾನಕಿ
Ammavuku Manasukulle Manapanthal S.C.Krishnan
Amaithiyaana Nathiyinile Aandavan Kattalai ಟಿ.ಎಮ್.ಸೌಂದರ್‍ರಾಜನ್, ಪಿ. ಸುಶೀಲ
Naan Malarodu Thaniyaga Iru Vallavargal Vedha
Naane Naana Azhage Unnai Aarathikkiren ಇಳಯರಾಜಾ Vani Jairam
Manasukkulle Nayana Mallu Vetti Minor Arunmozhi, ಎಸ್. ಜಾನಕಿ
Megam Karukayilae Vaidehi Kathirunthal ಇಳಯರಾಜಾ, Uma Ramanan
Adukku Malli Yeduthu Aavarampoo ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, ಎಸ್. ಜಾನಕಿ
Mandhiram Idhu K. J. Yesudas
Kanavu Kaanum Neengal Kettavai
Pottu Vaitha Oru Vatta Nila Idhayam
Pazhamuthir Cholai Varusham Padhinaaru
Adi Kaana Karunkuyile Poonthotta Kaavalkaaran
Vaana Malai Idhu Namma Bhoomi
Eduthu Vecha Ninaive Oru Sangeetham ಎಸ್. ಜಾನಕಿ, ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ(Pathos)
Sandhu Pottu Thevar Magan ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, Kamal Haasan
Enna Paada Sollathey Aan Paavam ಎಸ್. ಜಾನಕಿ
Nadhi Odum Karaiyoram Aavarampoo
Chinna Kuyil Paadum Pattu Poove Poochooda Vaa ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ
Thenmadurai Seemaiyile Thangamana Raasa
Oru Naal Oru Kanavu Kannukkul Nilavu K. J. Yesudas, Anuradha Sriram
Thendral Varum Friends Hariharan, Bhavatharini
Diana Diana Kaadhal Kavithai Hariharan
Ennavendru Solvathamma Rajakumaran ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ
En Kadhale Duet A. R. Rahman
Chinna Chinna Aasai(Shankarabaranam traces too) Roja Minmini
Uyire Uyire(charanam in Charukesi) Bombay Hariharan, ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ
Kannukku Mai Azhagu Pudhiya Mugam Unni Menon, ಪಿ. ಸುಶೀಲ
Maya Machindra Indian ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, Swarnalatha
Nenje Nenje Ratchagan K. J. Yesudas, Sadhana Sargam
Aathangara Marame Kizhakku Cheemayile Mano, Sujatha Mohan
Adi Nenthikkitten Star Karthik, Chitra Sivaraman
Sandakkozhi Aaytha Ezhuthu Madhushree,A.R.Rahman
Kummi Adi Sillunu Oru Kaadhal Sirkazhi G. Sivachidambaram, Swarnalatha, Naresh Iyer, Theni Kunjarammal, Vignesh, Chorus
Maduraikku Pogathadee Azhagiya Tamil Magan Benny Dayal, Archith, Darshana KT
Putham Puthu Olai Vedham Pudhithu Devendran ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ
Pullankuzhal Mozhi Tamil Oorum Uravum Shankar–Ganesh ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, Vani Jairam
Kambangade Kambangade Vaaname Ellai Maragadha Mani Maragadha Mani, ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ
Vannathi Poochi Paatti Sollai Thattathe Chandrabose ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ
Aathu Mettu Thopukulle Manasukketha Maharasa Deva ಎಸ್.ಪಿ.ಬಾಲಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಂ, P. Susheela
Vayakkaadu Parambarai Mano, ಕೆ. ಎಸ್. ಚಿತ್ರಾ
Kannukulle Dhill Vidyasagar Manikka Vinayagam
Lesa Lesa Lesa Lesa Harris Jayaraj Anuradha Sriram

ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಗಮನಾರ್ಹ ಹಾಡುಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  1. ಕುಚ್ ತೊ ಲೋಗ್ ಕಹೆಂಗೆ
  2. ತೇರೆ ಮೇರೆ ಮಿಲನ್ ಕಿ ಯೇ ರೈನಾ
  3. ಮೋರ ಸೈಯ್ಯನ ಮೋಸೆ ಬೋಲೆ
  4. ವೈಷ್ಣವ ಜನ ತೋ (ಮಿಶ್ರಾ ಖಮಾಜ್‌ನಲ್ಲಿ)

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  1. ೧.೦ ೧.೧ Bor & Rao 1999.
  2. ೨.೦ ೨.೧ ೨.೨ ೨.೩ OEMI:KR.
  3. SWAAI SANGEET (Part 1) Theory of Indian Classical Music by Prem Jialal Vasant
  4. Māthura, Nītā. (2011). Śāstrīya saṅgīta ke sūrya : Ācārya (Paṃ.) Gokulotsava Jī Mahārāja : saṅgīta sevā, śāstra cintana evaṃ bandiśoṃ kā saṅkalana (1. saṃskaraṇa ed.). Naī Dillī: Rādhā Pablikeśansa. ISBN 978-81-7487-765-9. OCLC 769743702.
  5. Māthura, Nītā. (2011). Śāstrīya saṅgīta ke sūrya : Ācārya (Paṃ.) Gokulotsava Jī Mahārāja : saṅgīta sevā, śāstra cintana evaṃ bandiśoṃ kā saṅkalana (1. saṃskaraṇa ed.). Naī Dillī: Rādhā Pablikeśansa. ISBN 978-81-7487-765-9. OCLC 769743702.
  6. Anirudha Bhattacharjee; Balaji Vittal (2012). R. D. Burman: The Man, The Music. Harper Collins India. p. 96. ISBN 978-93-5029-236-5.

ಮೂಲಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]