ಚಂದ್ರಯಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ

ಚಂದ್ರಯಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಇದನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಚಂದ್ರ ಪರಿಶೋಧನೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (ಇಸ್ರೋ) ಚಂದ್ರನ ಪರಿಶೋಧನೆಗಾಗಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ.^[೧][೨] ಈ ಯೋಜನೆಯು ಚಂದ್ರನ ಕಕ್ಷೆ ಸುತ್ತುವ, ಅಪ್ಪಳಿಕೆ, ಇಳಿಯುವ ನೌಕೆ ಮತ್ತು ಅಲೆದಾಡುವ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಇದುವರೆಗೆ ಮೂರು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಒಟ್ಟು ಎರಡು ಕಕ್ಷೆಯಾನ, ಇಳಿಯುವ ಯಾನ ಮತ್ತು ಅಲೆದಾಡುವ ಯಾನಗಳ ಉಡಾವಣೆಯು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ. ಎರಡು ಕಕ್ಷಾಗಾಮಿಗಳು ಯಶಸ್ವಿಯಾದಾಗ, ಚಂದ್ರಯಾನ-2 ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಮೊದಲ ಇಳಿಯುವ ಯಾನ ಮತ್ತು ಅಲೆದಾಡುವ ಯಾನ ಮೇಲ್ಮೈಯಲ್ಲಿ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು. ಎರಡನೇ ಇಳಿಯುವ ನೌಕೆ ಮತ್ತು ಅಲೆದಾಡುವ ನೌಕೆ ಮಿಷನ್ ಚಂದ್ರಯಾನ-3 ೨೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೩ ರಂದು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಇಳಿಯಿತು, ಇದು ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಯನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಇಳಿಸಿದ ಭಾರತ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸೋವಿಯತ್ ಯೂನಿಯನ್, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ನಂತರ ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಮೃದುವಾದ ಇಳಿಯುವ ನಾಲ್ಕನೇ ದೇಶವಾಗಿದೆ.

ಹಿನ್ನೆಲೆ

ಆರಂಭಿಕ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಹಾರಾಟ ಮತ್ತು ಭೂಮ್ಯತೀತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಂತಹ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶವಿಲ್ಲದೆ ಭಾರತೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಉಪಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ ಕಕ್ಷೀಯ ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಇಸ್ರೋ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ನಂತರವೇ, ೨೦೦೦ದ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನತ್ತ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಭೂಮ್ಯತೀತ ಪರಿಶೋಧನೆ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಲಾಯಿತು. ಚಂದ್ರನ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ೨೯೯೯ ರಲ್ಲಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್ (ಐಎಎಸ್) ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ನಂತರ ಇದನ್ನು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೋನಾಟಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಎಎಸ್ಐ) ಮುಂದುವರಿಸಿತು.^[೩] ಯಂತ್ರದ ಪರಿಶೋಧನೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಗಗನಯಾತ್ರಿಗಳು ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಇಳಿಯುವವರೆಗೆ ಪೂರ್ವಭಾವಿಯಾಗಿ ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ, ಯಂತ್ರದ ಪರಿಶೋಧನೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಇಳಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಮೀರಿ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೪]

ಸಾರಾಂಶ

ನಿಯೋಗಗಳ ಪಟ್ಟಿ

ಇಳಿದಾಣ

ಚಿತ್ರ:File:Chandrayaan landing sites.svg

ಚಂದ್ರಯಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಇಳಿಯುವ ಸ್ಥಳಗಳ ನಕ್ಷೆ

ನಿಯೋಗ	ಪ್ರಾರಂಭದ ದಿನಾಂಕ	ಉಡಾವಣಾ ವಾಹನ	ಕಕ್ಷೀಯ ಸೇರ್ಪಡೆ ದಿನಾಂಕ	ಇಳಿಯುವ ದಿನಾಂಕ	ಹಿಂದಿರುಗಿಸುವ ದಿನಾಂಕ	ಸ್ಥಿತಿಗತಿ
						ಮುಖ್ಯ ನಿಯೋಗ	ವಿಸ್ತರಿತ ನಿಯೋಗ	ನಿರೀಕ್ಷಿತ ನಿಯೋಗ ಅವಧಿ	ಒಟ್ಟು ನಿಯೋಗ ಅವಧಿ	ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
ಪರಿಭ್ರಮಣ ಯಾನ ಮತ್ತು ಅಪ್ಪಳಿಸುವ ಯಾನ
ಚಂದ್ರಯಾನ-೧	೨೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೮	ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ-ಎಕ್ಸ್ಎಲ್	೮ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೮	14 November 2008	-	ಸಫಲ	–	೨ ವರ್ಷಗಳು	೩೧೦ ದಿನಗಳು	ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಚಂದ್ರಯಾನ. ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ನೀರನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ.
ಮೃದು ಇಳಿಯುವ ಮತ್ತು ಅಲೆದಾಡುವ ನೌಕೆಗಳು
ಚಂದ್ರಯಾನ-೨	೨೨ ಜುಲೈ ೨೦೧೯	ಎಲ್. ವಿ. ಎಂ. ೩	೨೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯	6 September 2019		ಭಾಗಶಃ ಸಫಲ	ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ	೭ ವರೆ ವರ್ಷಗಳು	5 years, 1 month, 25 days elapsed	ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಚಂದ್ರನ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಇಳಿಯುವ ಮತ್ತು ಅಲೆದಾಡುವ ನೌಕೆ ನಿಯೋಗ. ಇಳಿಯುವ ನೌಕೆ ಅಪಘಾತಕ್ಕೀಡಾಗಿದೆ.
ಚಂದ್ರಯಾನ-೩	೧೪ ಜುಲೈ ೨೦೨೩		೫ ಆಗಸ್ಟ್ ೩೦೨೩	23 August 2023		ಸಫಲ	–	೧೨ ದಿನಗಳು	12 days[lower-alpha ೧]	ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ ಬಳಿ ಮಾನವಕುಲದ ಮೊದಲ ಮೃದುವಾದ ಲಇಳಿದಾಣ
ಸ್ಥಳದಲ್ಲೇ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ
ಲೂಪೆಕ್ಸ್	೨೦೨೮-೨೮	ಎಚ್೩	ಮುಂದೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ	ಮುಂದೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ		ಮುಂದೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ	ಮುಂದೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ	೬ ತಿಂಗಳುಗಳು	ಮುಂದೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ	ಜಾಕ್ಸಾ ಸಹಯೋಗದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಚಂದ್ರಯಾನ-೪ಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವಗಾಮಿ [೬]
ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ಹಿಂದಿರುಗಾಮೆ
ಚಂದ್ರಯಾನ-೪	೨೦೨೮	ಎಲ್. ವಿ. ಎಂ. ೩ ಪಿಎಸ್ಎಲ್ವಿ	ಮುಂದೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ	ಮುಂದೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ		ಮುಂದೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ	ಮುಂದೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ	೧೪ ದಿನಗಳು	ಮುಂದೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ	ಚಂದ್ರನ ಮೇಲ್ಮೈಯಿಂದ ಯೋಜಿತ ಮಾದರಿ ಸಂಗ್ರಹ ಹಿಂದಿರುಗಾಮೆ ನಿಯೋಗ. .[೭]

ಹೆಸರಿಸಲಾದ ತಾಣಗಳು

ನಿಯೋಗ	ನೌಕೆ	ಇಳಿಯುವ ದಿನಾಂಕ	ಹೆಸರು	ಪ್ರದೇಶ	ಸಮನ್ವಯಗಳು
ಚಂದ್ರಯಾನ-೧	ಚಂದ್ರನ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುವ ನೌಕೆ	14 November 2008	ಜವಾಹರ ಸ್ಥಳ	ಚಂದ್ರನ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ ಪ್ರದೇಶ	89°46′S 39°24′W / 89.76°S 39.40°W / -89.76; -39.40
ಚಂದ್ರಯಾನ-೨	ವಿಕ್ರಮ	6 September 2019	ತಿರಂಗ ಪಾಯಿಂಟ್		70°52′52″S 22°47′02″E / 70.8810°S 22.7840°E / -70.8810; 22.7840
ಚಂದ್ರಯಾನ-೩	ವಿಕ್ರಮ	೨೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೩	ಶಿವ ಶಕ್ತಿ ಪ್ರತಿಮೆ		69°22′03″S 32°20′53″E / 69.3676°S 32.3481°E / -69.3676; 32.3481
	ಪ್ರಜ್ಞಾನ

ಉಲೇಖನೆ

1. "Chandrayaan-2 FAQ". Archived from the original on 29 June 2019. Retrieved 24 August 2019. The name Chandrayaan means "Chandra-Moon, Yaan-Vehicle", – in Indian languages (Sanskrit and Hindi), – the lunar spacecraft
2. Monier Monier-Williams, A Sanskrit-English Dictionary (1899): Candra: "[...] m. the moon (also personified as a deity Mn. &c)" Yāna: "[...] n. a vehicle of any kind , carriage , wagon , vessel , ship , [...]"
3. Datta, Jayati; Chakravarty, S.C. (May 2004). "Chandrayaan-1: India's first scientific mission to the Moon" (PDF). ISRO. Archived from the original (PDF) on 2 August 2014. Retrieved 1 September 2023.
4. "ISRO to continue lunar mission until an Indian lands on Moon: S Somanath". The Indian Express. PTI. 17 April 2024. Archived from the original on 20 April 2024. Retrieved 20 April 2024.
5. "Chandrayaan-3: Vikram & Pragyan both asleep, Isro waits for September 22". The Times of India. 2023-09-04. ISSN 0971-8257. Archived from the original on 4 September 2023. Retrieved 2023-09-04.
6. Krishnakumar, R. "'LUPEX will set tone for lunar sample return missions'". Deccan Herald (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Archived from the original on 1 February 2024. Retrieved 2024-02-01.
7. "ISRO working on ambitious lunar missions LUPEX, Chandrayaan-4: Official". The Economic Times. 2023-11-17. ISSN 0013-0389. Archived from the original on 20 November 2023. Retrieved 2023-12-15.

ಉಲ್ಲೇಖ ದೋಷ: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found