ಬಿಲಹರಿ
| ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ | |
|---|---|
| ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು | |
| ಸಂಗೀತ ರಚನೆಗಳು | |
| ಸಂಗೀತೋಪಕರಣಗಳು | |
|
ಮಾಧುರ್ಯ: ಸರಸ್ವತಿ ವೀಣೆ • ವೇಣು • ಪಿಟೀಲು • ಚಿತ್ರ ವೀಣ • ನಾದಸ್ವರ • ಮ್ಯಾಂಡೊಲಿನ್ ತಾಳ: ಮೃದಂಗ • ಘಟಂ • ಮೋರ್ಸಿಂಗ್ • ಕಂಜೀರ • ತವಿಲ್ ಝೇಂಕಾರ: ತಂಬೂರ • ಶ್ರುತಿ ಪಟ್ಟಿಗೆ | |
| ಸಂಗೀತಕಾರರು | |
ಬಿಲಹರಿಯು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು 29 ನೇ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗ ಶಂಕರಾಭರಣಂ ನ ಜನ್ಯ ರಾಗ. ಇದು ಜನ್ಯ ರಾಗವಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದರ ಆರೋಹಣದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಏಳು ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಇದು ಪೆಂಟಾಟೋನಿಕ್ ಸ್ಕೇಲ್ ಮೋಹನಂ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗವಾದ ಶಂಕರಾಭರಣಂಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. [೧]
ರಚನೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಬಿಲಹರಿಯು ಅಸಮಪಾರ್ಶ್ವದ ರಾಗವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಆರೋಹಣದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಮ ಅಥವಾ ನಿಷಾದವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಔಡವ-ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗಂ (ಅಥವಾ ಓಡವ ರಾಗಂ, ಅಂದರೆ ಪೆಂಟಾಟೋನಿಕ್ ಆರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣ). [೧] [೨] ಇದರ ಆರೋಹಣ-ಅವರೋಹಣ ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ:
- ಆರೋಹಣ :ಸ ರಿ₂ ಗ₃ ಪ ದ₂ ಸ ಅವುಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ
- ಅವರೋಹಣ: ಸ ನಿ₃ ದ₂ ಪ ಮ₁ ಗ₃ ರಿ₂ ಸ
ಈ ಸ್ವರಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾದ ಸ್ವರಗಳೆಂದರೆ ಷಡ್ಜ, ಚತುಶ್ರುತಿ ರಿಷಭ, ಅಂತರ ಗಾಂಧಾರ, ಪಂಚಮ ಮತ್ತು ಚತುಶ್ರುತಿ ಧೈವತ ಆರೋಹಣದಲ್ಲಿ, ಕಾಕಲಿ ನಿಷಾದ ಮತ್ತು ಶುದ್ಧ ಮಧ್ಯಮವನ್ನು ಅವರೋಹಣ ದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಂಕೇತಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ <i id="mwTQ">ಸ್ವರಗಳನ್ನು</i> ನೋಡಿ.
ಈ ರಾಗಂ ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕೈಶಿಕಿ ನಿಷಾದಮ್ (N2) ಅನ್ನು ಬಾಹ್ಯ ಟಿಪ್ಪಣಿಯಾಗಿ ( ಅನ್ಯಾ ಸ್ವರ ) ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಭಾಷಾಂಗ ರಾಗಂ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಪೋಷಕ ಮಾಪಕದಿಂದ ಹೊರಗಿರುವ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾಪಕವಾಗಿದೆ. [೧] [೨]
ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಬಿಲಹರಿ ರಾಗಕ್ಕೆ ಹಲವು ಸಂಯೋಜನೆಗಳಿವೆ. ಬಿಲಹರಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದ ಕೆಲವು ಜನಪ್ರಿಯ ಕೃತಿಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ.
- ಪುರಂದರ ದಾಸರಿಂದ ಶರಣು ಜನಕನ
- ವಾದಿರಾಜ ತೀರ್ಥರಿಂದ ಬೆಳಗು ಜಾವದಿ ಬಾರೋ
- ವಾದಿರಾಜ ತೀರ್ಥರಿಂದ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಶೋಭಾನೆ . ಇದು 112 ಚರಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಾದಿರಾಜ ತೀರ್ಥರ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಯೋಜಕರಿಂದ ತಿಳಿದಿರುವ ಸುದೀರ್ಘ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ.
- ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಪ್ರಸನ್ನ ತೀರ್ಥರಿಂದ ಹನುಮಾನ ಮನೆಯವರು
- ತ್ಯಾಗರಾಜರು ರಚಿಸಿದ ನಾ ಜೀವಧಾರ, ದೊರಕುನ ಇದುವಂತಿ ಮತ್ತು ಕಾನುಕೊಂತಿನಿ
- ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರಿಂದ ಶ್ರೀ ಬಾಲಸುಬ್ರಮಣ್ಯ, ಕಾಮಾಕ್ಷಿ ಶ್ರೀ ವರಲಕ್ಷ್ಮಿ
- ಮಹಾರಾಜ ಸ್ವಾತಿ ತಿರುನಾಳ್ ರಾಮ ವರ್ಮ ಅವರಿಂದ ಸ್ಮರ ಸದಾ, ಆರಾಧಯಾಮಿ, ಗೋಪಾಲಂ ಸೇವಾಹಂ, ಪಾಹಿ ಪದ್ಮನಾಭ, ಜಯ ಸುಗನಾಲಯ, ಪಾಹಿ ಸರಸನಾಭ, ಸಂತತಂ ಭಜಾಮಿ ಮತ್ತು ವಿಮುಖವ ತವ .
- ಪಟ್ನಂ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರಿಂದ ಪರಿತಾನ ಮಿಚಿತೆ
- ಮೈಸೂರು ವಾಸುದೇವಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಶ್ರೀ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ
- ಅನಾಮಿಲೋ ಮಹಬೂಬ್ ಮಹಾರಾಜ ಸ್ವಾತಿ ತಿರುನಾಳ್ ರಾಮ ವರ್ಮಾ ಅವರಿಂದ ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಖಯಾಲ್ ಆಗಿದೆ
- ಪುರಯ ಮಮ ಕಾಮಂ ನಾರಾಯಣ ತೀರ್ಥರ ತರಂಗ
- ಬಿಲಹರಿಯಲ್ಲಿ "ರಾ ರಾ ವೇಣು ಗೋಪಾಲ" ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸ್ವರಜತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ
- ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟ್ಯಾಗೋರ್ ಅವರು ರಾಗ ಬಿಲಹರಿಯಲ್ಲಿ 'ಅಮಿ ಮಾರೆರ್ ಸಾಗೋರ್ ಪರಿ ದೇಬೋ' ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.
- "ಇಂಥ ಚೌಕ" ವೀಣೈ ಕುಪ್ಪಯ್ಯರ್ ರಚಿಸಿದ ವರ್ಣಂ
ಮಜವೈ ಚಿದಂಬರ ಭಾರತಿ ರಚಿಸಿದ ಮಾ ಮಯೂರ ತಮಿಳು ಕೃತಿ
ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಡುಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]| Song | Movie | Composer | Singer |
|---|---|---|---|
| Orumaiyudan Ninathu Thirumalaradi | Konjum Salangai | S. M. Subbaiah Naidu | Soolamangalam Rajalakshmi |
| Unnaikkandu Naanada | Kalyana Parisu | A. M. Rajah | P. Susheela |
| Aval Melai Sirithaal | Pachhai Vilakku | Viswanathan–Ramamoorthy | |
| Alayamani Kathave Thalthiravai | Thiruvarutchelvar | K. V. Mahadevan | T. M. Soundararajan, Master Maharajan |
| Kondaliley Megam | Bala Nagamma | Illayaraja | K.J. Yesudas |
| Nee ondruthan | Unnal Mudiyum Thambi | ||
| Maaman Veedu | Ellam Inba Mayyam | Malaysia Vasudevan | |
| Ullasa Poongatre | Kolangal | K.S. Chitra | |
| Thendrale | Kadhal Desam | A. R. Rahman | Mano, Unni Krishnan |
| Omana Penne | Vinnaithaandi Varuvaayaa | Benny Dayal, Kalyani Menon | |
| Poo Pookum Osai | Minsara Kanavu | Sujatha Mohan | |
| Pookkale Satru Oyevidungal | I | Haricharan, Shreya Ghoshal | |
| Kummi Adi | Sillunu Oru Kaadhal | Sirkazhi G. Sivachidambaram, Swarnalatha, Naresh Iyer, Theni Kunjarammal, Vignesh, Chorus | |
| Kadhal Anukkal | Enthiran | Vijay Prakash, Shreya Ghoshal | |
| Vaanga Makka Vaanga | Kaaviya Thalaivan | Haricharan,Dr. Narayanan | |
| Azhagiye | Kaatru Veliyidai | Arjun Chandy, Haricharan, Jonita Gandhi | |
| Vaan Engum Nee Minna | Endrendrum Punnagai | Harris Jeyaraj | Aalap Raju, Harini, Devan, Praveen |
| Then Kathu | Gethu | Haricharan, Shashaa Tirupati | |
| Mun Andhi | 7aum Arivu | Karthik, Megha | |
| Kanna Nee Thoongadaa | Baahubali 2: The Conclusion | M. M. Keeravani | Nayana Nair |
| Siru Thoduthalile | Laadam | Dharan Kumar | Bombay Jayashree, Haricharan |
| Pularaadha | Dear Comrade | Justin Prabhakaran | Sid Sriram, Aishwarya Ravichandran |
| Rasavachiye | Aranmanai 3 | C. Sathya | Sid Sriram |
| Kaami Kaami | Tughlaq Durbar | Govind Vasantha | Govind Vasantha, Swastika Swaminathan |
ಸಂಬಂಧಿತ ರಾಗಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ವಿಭಾಗವು ಈ ರಾಗದ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಂಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಸ್ಕೇಲ್ ಹೋಲಿಕೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಮೋಹನಂ ಸಮ್ಮಿತೀಯ ಪೆಂಟಾಟೋನಿಕ್ ಮಾಪಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಬಿಲಹರಿಯ ಆರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಂತೆಯೇ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದರ ಆರೋಹಣ-ಅವರೋಹಣ ರಚನೆಯು ಸ ರಿ2 ಗ3 ಪ ದ2 ಸ ಆಗಿದೆ : ಸ ದ2 ಪ ಗ3 ರಿ2 ಸ
- ಮೋಹನಕಲ್ಯಾಣಿ ಎಂಬುದು ಶುದ್ಧ ಮಧ್ಯಮದ ಬದಲಿಗೆ ಅವರೋಹಣ ದಲ್ಲಿ ( ಕಲ್ಯಾಣಿಯ ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣ) ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಮವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಆರೋಹಣ-ಅವರೋಹಣ ರಚನೆಯು ಸ ರಿ2 ಗ3 ಪ ದ2 ಸ ಆಗಿದೆ :ಸ ನಿ3 ದ2 ಪ ಮ2 ಗ3 ರಿ2 ದ
- ಗರುಡಧ್ವನಿ ಬಿಲಹರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣ ಮಾಪಕಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಬದಲಾಯಿಸುವ ರಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಆರೋಹಣ-ಅವರೋಹಣವು ಸ ರಿ2 ಗ3 ಮ1 ಪ ದ2 ನಿ3 ಸ : ಸ ದ2 ಪ ಗ3 ರಿ2 ಸ
ದೇಶಾಕ್ಷಿಯು ಬಿಲಹರಿಯನ್ನು ಹೋಲುವ ರಾಗವಾಗಿದೆ. ಆರೋಹಣವು ಒಂದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅವರೋಹಣವು ಕಾಕಲಿ ನಿಷಾದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕೈಶಿಕಿ ನಿಷಾದವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.