ಭಾರತಿ ಶಿವಾಜಿ | |
|---|---|
| ಜನನ | ೧೯೪೮ |
| ವೃತ್ತಿ | ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ |
| ಗಮನಾರ್ಹ ಕೆಲಸಗಳು | ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ |
| ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು | ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಲಾಸ್ಯ ಲಕ್ಶ್ಮಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕಲಾ ಪರಿಷತ್ತು ಸಮ್ಮಾನ್ ನೃತ್ಯ ಚೂಡಮಣಿ |
ಭಾರತಿ ಶಿವಾಜಿಯವರು ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂನ ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ, [೧] ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜಕಿ ಮತ್ತು ಲೇಖಕಿ. ಇವರು ಪ್ರದರ್ಶನ, ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಚಾರದ ಮೂಲಕ ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. [೨] ಇವರು ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ [೩] ಅನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ನೃತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯಾದ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂನ ಸಂಸ್ಥಾಪಕಿ ಮತ್ತು ಆರ್ಟ್ ಆಫ್ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ [೪] ಮತ್ತು ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ಎಂಬ ಎರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳ ಸಹ ಲೇಖಕಿಯಗಿದ್ದಾರೆ. [೫] ಅವರು ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ [೬] ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕಲಾ ಪರಿಷತ್ ಸಮ್ಮಾನ್‌ಗೆ ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. [೭] ಭಾರತಿ ಶಿವಾಜಿಯವರು ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಗೌರವವಾದ ಪದ್ಮಶ್ರೀಯನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತು. [೮]
ಭಾರತಿ ಶಿವಾಜಿಯವರು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ತಂಜಾವೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕುಂಭಕೋಣಂನ ದೇವಾಲಯ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.[೯] ಲಲಿತಾ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರಲ್ಲಿ ಭರತನಾಟ್ಯದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು [೧೦] ಮತ್ತು ಕೇಲುಚರಣ್ ಮೊಹಾಪಾತ್ರ ಅವರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಡಿಸ್ಸಿ ಕಲಿತರು . [೧೧] ನಂತರ, ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕಿ ಕಮಲಾದೇವಿ ಚಟ್ಟೋಪಾಧ್ಯಾಯ ಅವರ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ, ಅವರು ಕೇರಳದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವಾದ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ಕುರಿತು ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. [೭] ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯಿಂದ ಸಂಶೋಧನಾ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ಪಡೆದ ನಂತರ, ಅವರು ಕೇರಳಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸಿದರು. ಕೇರಳದ ಟೆಂಪಲ್ ಆರ್ಟ್ಸ್‌ನ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಮಾಜಿ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಕಾವಲಂ ನಾರಾಯಣ ಪಣಿಕ್ಕರ್ ಅವರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಿದರು. [೧೨] ಭರತನಾಟ್ಯಂ ಮತ್ತು ಒಡಿಸ್ಸಿಯಿಂದ ತಮ್ಮ ಗಮನವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತಾ, [೧೦] ಅವರು ರಾಧಾ ಮಾರಾರ್ ಅವರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ತದ ನಂತರ ಕಲಾಮಂಡಲಂ ಸತ್ಯಭಾಮಾ ಅವರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಲಾಮಂಡಲಂ ಕಲ್ಯಾಣಿಕುಟ್ಟಿ ಅಮ್ಮ ಅವರಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. [೩] ಅನೇಕರು ಭಾರತಿ ಶಿವಾಜಿಯವರನ್ನು ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂನ ತಾಯಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. [೧೩]
ನವದೆಹಲಿಗೆ ತೆರಳಿದ ಭಾರತಿ ಶಿವಾಜಿಯವರು ನೃತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ, ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇದು ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಮೀಸಲಾದ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. [೭] [೧೦] ಅವರು ಬ್ಯಾಲೆಯಂತಹ ಇತರ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ನೃತ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಭಾರತಿ ಶಿವಾಜಿಯವರ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ಅಳವಡಿಕೆಯ ಸ್ವಾನ್ ಲೇಕ್ ಆಫ್ ಟ್ಚೈಕೋವ್ಸ್ಕಿ, ಅವರ ಮಗಳಾದ ವಿಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿ ಜೊತೆಗಿನ ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ.[೧೪] ಅವರ ನಿರ್ಮಾಣಗಳಲ್ಲಿ ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟ್ಯಾಗೋರರ ಭಾನುಸಿಂಗರ್ ಪಡಾವಳಿ, [೧೫] ಮಣಿಪ್ರವಾಳದ ಚಂದ್ರೋತ್ಸವ, ಋಗ್ವೇದದಿಂದ ಸೋಮಸ್ತುತಿ ಮತ್ತು ಅಷ್ಟಪದಿಯಿಂದ ದೇವಗೀತದ ರೂಪಾಂತರಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [೩] ಅವರು ಕೇರಳದ ಇತರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳಾದ ಒಟ್ಟಂತುಲ್ಲಾಲ್, ಕೈಕೊಟ್ಟಿಕಲಿ, ತಾಯಂಬಕ ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣನಟ್ಟಂಗಳಿಂದ ಭಂಗಿಗಳು, ಚಲನೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತವನ್ನು ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂನಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಇದು ಕಾವಳಂ ನಾರಾಯಣ ಪಣಿಕ್ಕರ್ ಅವರ ಶಿಕ್ಷಣದಿಂದ ಬಂದ ಪರಂಪರೆಯಾಗಿದೆ. [೧೬]
೧೯೮೬ ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತಿ ಶಿವಾಜಿಯವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪುಸ್ತಕ, ಆರ್ಟ್ ಆಫ್ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಅವಿನಾಶ್ ಪಾಸ್ರಿಚಾ ಇದರ ಸಹ-ಲೇಖಕ. [೪] ಪುಸ್ತಕವು ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ನಂತರದ ಹಿರಿಯ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ಅನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಒಂದು ಉಲ್ಲೇಖ ಪುಸ್ತಕವಾಗಿದೆ. [೭] ಅವರು ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು ಸ್ವತಃ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ಕಲಾವಿದೆ, ಭಾರತಿ ಶಿವಾಜಿಯವರ ಮಗಳು ವಿಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿ ಸಹ-ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. [೫] ಪುಸ್ತಕವು ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರದ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ವಿಕಸನದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಶೈಲಿಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳು, ಸಂಗ್ರಹ, ಸಂಗೀತ, ವೇಷಭೂಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಆಭರಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. [೨] ಶಿವಾಜಿಯವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [೧೭] [೧೮] ಮತ್ತು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ [೧೯] ಹಲವಾರು ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅದರೊಂದಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ನೃತ್ಯ ಕಲೆಯನ್ನು ಕಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. [೨೦] ಭಾರತಿ ಶಿವಾಜಿಯವರು ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾರೆ. ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರದ ಕುರಿತು ಉಪನ್ಯಾಸ-ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. [೧೫]
ಶಿವಾಜಿ ಅವರಿಗೆ ೧೯೯೯-೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. [೬] ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಪದ್ಮಶ್ರೀಯ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಾಗಿ ೨೦೦೪ ರ ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವದ ಗೌರವಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಸೇರಿಸಿತು. [೮] ಶಿವಾಜಿಯವರು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕಲಾ ಪರಿಷತ್ತಿನ ಸಮ್ಮಾನ್, ಕೇರಳದ ಕುಂಚನ್ ನಂಬಿಯಾರ್ ಸ್ಮಾರಕ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ನಿಂದ ಲಾಸ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಬಿರುದು ಮತ್ತು ಚೆನ್ನೈನ ಕೃಷ್ಣ ಗಾನ ಸಭಾದಿಂದ ನೃತ್ಯ ಚೂಡಾಮಣಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಮುಡಿಗೇರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. [೨೧] ಅವರು ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರದ ನಿಶಾಗಂಧಿ ಪುರಸ್ಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಗೌರವಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. [೨೨]
ಸಾರಾ ಮತ್ತು ಉರ್ಸ್ ಬೌರ್, ಇಬ್ಬರು ಅಮೇರಿಕನ್ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕರು, ಮೋಹಿನಿಯಾಟ್ಟಂ ಮತ್ತು ಶಿವಾಜಿ ಕಲೆಯ ಮೇಲೆ ಬಿಯಾಂಡ್ ಗ್ರೇಸ್ ಎಂಬ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮಗಳು ವಿಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿ ಕೂಡ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. [೨೩]ಇದು ತಾಯಿ-ಮಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ೭೮ ನಿಮಿಷಗಳ ಚಲನಚಿತ್ರ. [೨೪] ೯ ಜುಲೈ ೨೦೧೧ ರಂದು ಹಾಲಿವುಡ್, ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌ನ ರಾಲಿ ಥಿಯೇಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈ ಚಿತ್ರ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಂಡಿತು. [೨೩]
