ವೃಷ್ಣಿ

ವೃಷ್ಣಿಗಳು ೫ ನೇ ಶತಮಾನ ಬಿಸಿ‌ಇ - ೪ ಶತಮಾನ ಸಿ‌ಇ
೫ ನೇ ಶತಮಾನ ಬಿಸಿ‌ಇ–೪ ನೇ ಶತಮಾನ ಸಿ‌ಇ
"ರಾಜ ವೃಷ್ಣಿ"ಯ ಬೆಳ್ಳಿ ನಾಣ್ಯವಾದ (ಕನ್ನಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಪ್ರಕಾರ ಔದುಂಬರ ಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ) [೧][೨] ದಂಡಿಪಾದ, ಒಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಪ್ರಾಣಿ, ಅರ್ಧ ಸಿಂಹ ಮತ್ತು ಅರ್ಧ ಆನೆ ಮತ್ತು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ದಂತಕಥೆ ವೃಷ್ಣಿರಾಜ ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ತ್ರತರಸ್ಯ ರನ್ನು ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸಿದ ಖರೋಷ್ಠಿ ದಂತಕಥೆ ವ್ರಿಷ್ಣಿರಾಜಣ್ಣ (ಗಣಸ ತ್ರ (ತಾರಸ) ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡು ಕಡ್ಡಿಗಳ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಚಕ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [೧]
ಇತರ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ವೃಷ್ಣಿಯ ಸ್ಥಳ: ಔದುಂಬರ, ಕುಣಿಂದಗಳು, ವೇಮಕಗಳು, ಯೌಧೇಯಗಳು, ಪೌರವಗಳು ಮತ್ತು ಅರ್ಜುನಾಯನಗಳು.
Capital	ಪ್ರಕೃತನಾಕ್ ನಗರ
Government	ಗಣರಾಜ್ಯ
History
• Established	೫ ನೇ ಶತಮಾನ ಬಿಸಿ‌ಇ
• Disestablished	೪ ನೇ ಶತಮಾನ ಸಿ‌ಇ
Succeeded by ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ

ವೃಷ್ಣಿ ಎಂಬುದು ಪ್ರಾಚೀನ ವೈದಿಕ ಭಾರತೀಯ ಕುಲ. ಈ ಕುಲದ ಜನರು ವೃಷ್ಣಿಯ ವಂಶಸ್ಥರು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಯಯಾತಿಯ ಮಗನಾದ ಯದುವಿನ ವಂಶದವನಾದ ಸಾತ್ವತನ ಮಗ ವೃಷ್ಣಿ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಅವನಿಗೆ ಗಾಂಧಾರಿ ಮತ್ತು ಮಾದ್ರಿ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಪತ್ನಿಯರಿದ್ದರು ( ಇವರು ಮಹಾಭಾರತದ ಗಾಂಧಾರಿ ಮತ್ತು ಮಾದ್ರಿಯರಲ್ಲ). ಅವನ ಹೆಂಡತಿ ಮಾದ್ರಿಯಿಂದ ಅವನಿಗೆ ದೇವಮಿಧುಷ ಎಂಬ ಮಗನಿದ್ದಾನೆ. ಕೃಷ್ಣನ ತಂದೆ ವಾಸುದೇವ ದೇವಮಿಧುಷನ ಮೊಮ್ಮಗ. ^[೪] ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ವೃಷ್ಣಿಗಳು ದ್ವಾರಕಾದ ನಿವಾಸಿಗಳು.

ವೃಷಣಿಗಳ ದ್ವಾರಕಾ ವಲಸೆ

ಕಂಸನ ಮಾವ ಜರಾಸಂಧ ವಿಶಾಲವಾದ ಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಮಥುರಾ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದನು ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣನು ತನ್ನ ರಾಕ್ಷಸರ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದರೂ, ಮತ್ತೊಂದು ಅಸುರ ಕಲಾಯವನ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನವನು ಮೂವತ್ತು ದಶಲಕ್ಷ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಸೈನಿಕರೊಂದಿಗೆ ಮಥುರಾವನ್ನು ಸುತ್ತುವರಿದನು. ಆಗ ಕೃಷ್ಣನು ದ್ವಾರಕೆಗೆ ಹೋಗುವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದನು.

ವೃಷ್ಣಿಗಳ ಅಂತ್ಯ

ಮಹಾಭಾರತ ದುರ್ಯೋಧನ ಮರಣದ ನಂತರ, ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಗಾಂಧಾರಿಯ ಶಾಪವು ತಗುಲಿತು. ಆಕೆ ತನ್ನ ಮಗ, ಸ್ನೇಹಿತ ಮತ್ತು ಯದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದವರ ಸಾವಿನ ಬಗ್ಗೆ ದುಃಖಿಸುತ್ತಾ, ನಂತರ ಎಲ್ಲರ ಹಿಂದೆ ಇರುವವನು ಕೃಷ್ಣನೇ ಎಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾ, ಅಂತಹ ಘಟನೆಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಶಪಿಸಿದಳು. ೩೬ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಕೃಷ್ಣನು ಒಬ್ಬನೇ ದುಃಖಕರವಾಗಿ ನಾಶವಾಗಬೇಕು ಮತ್ತು ಅವನ ಜನರಾದ ವೃಷ್ಣಿಗಳು ನಾಶವಾಗಬೇಕು ಎಂಬುದು ಆಕೆಯ ಶಾಪವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಸಂಗತಿಗಳು ಸರಿಯಾದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೆರವೇರಿದವು. ಒಂದು ಹುಚ್ಚುತನವು ದ್ವಾರಕಾದ ಜನರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ, ಅವರು ಪರಸ್ಪರರ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಕೃಷ್ಣನ ಎಲ್ಲಾ ಪುತ್ರರು ಮತ್ತು ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು. ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಬಲರಾಮ ಮಾತ್ರ ಬದುಕುಳಿದರು. ನಂತರ ಬಲರಾಮನು ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋದನು. ಕೃಷ್ಣನು ಮೊದಲು ಕುರು ನಗರಕ್ಕೆ ದೂತನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿ, ನಗರವನ್ನು ಮತ್ತು ದ್ವಾರಕಾದ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಪಾಂಡವರ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಿದನು. ನಂತರ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಅನುಮತಿ ಪಡೆದು ಅವನು ಸ್ವತಃ ಅರಣ್ಯವನ್ನು ಹುಡುಕಿದನು. ಅಲ್ಲಿ ಬಲರಾಮನು ಅವನಿಗಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದನು. ಕಾಡಿನ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ಕುಳಿತಿದ್ದ ತನ್ನ ಸಹೋದರನನ್ನು ಕೃಷ್ಣನು ಕಂಡನು ಅವನು ಯೋಗಿಯಂತೆ ಕುಳಿತಿದ್ದನು. ಬಲರಾಮನ ಬಾಯಿಯಿಂದ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಹಾವು ಹೊರಬಂದಿತು, ಸಾವಿರ ತಲೆಯ ನಾಗ, ಅನಂತ, ಮತ್ತು ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಹಾರಿಹೋಯಿತು. ಸ್ವತಃ ಸಾಗರ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರ ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ದೈವಿಕ ನಾಗಗಳು ಆತನನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಲು ಬಂದವು. ಹೀಗೆ ಕೃಷ್ಣನು ತನ್ನ ಸಹೋದರನು ಮಾನವ ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ದೂರವಾಗುವುದನ್ನು ನೋಡಿದನು ಮತ್ತು ಅವನು ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿ ಅಲೆದಾಡಿದನು. ಗಾಂಧಾರಿಯ ಶಾಪ ಮತ್ತು ಆಗಬೇಕಾಗಿದ್ದ ಎಲ್ಲದರ ಬಗ್ಗೆ ಆತ ಯೋಚಿಸಿದನು ಮತ್ತು ತನ್ನದೇ ನಿರ್ಗಮನದ ಸಮಯ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಆತನಿಗೆ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಆತನು ಯೋಗದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಿಕೊಂಡು ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ತ್ಯಜಿಸಿಕೊಂಡನು. ನಂತರ ಆ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಬೇಟೆಗಾರನು ಬಂದು ಅವನನ್ನು ಜಿಂಕೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ, ಅವನ ಪಾದಕ್ಕೆ ಬಾಣ ಬಿಟ್ಟನು. ಆದರೆ ಅವನು ಹತ್ತಿರ ಬಂದಾಗ ಬೇಟೆಗಾರ ಹಳದಿ ನಿಲುವಂಗಿಗಳನ್ನು ಸುತ್ತಿ ಯೋಗ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ನೋಡಿದನು. ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಅಪರಾಧಿ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿಕೊಂಡು ಆತನ ಪಾದಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದನು. ಆಗ ಕೃಷ್ಣನು ಎದ್ದು ಅವನಿಗೆ ಸಾಂತ್ವನ ನೀಡಿದನು ಮತ್ತು ಸ್ವತಃ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದನು. ಬೇಟೆಗಾರನು ರಾಮಾಯಣದ ವಾಲಿಯ ಪುನರ್ಜನ್ಮ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಲಿಗೆ ರಾಮನು ಮರದ ಹಿಂದೆ ಅಡಗಿ ಬಾಣ ಬಿಟ್ಟು ಸಾಯಿಸಿದ್ದನು ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ವಾಲಿ ಜರನಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿ ಅವನು ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಂಡನು.

ಪ್ರಾಚೀನ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ವೃಷ್ಣಿಗಳು

ಪಾಣಿನಿ ತನ್ನ ಅಷ್ಟಧ್ಯಾಯೀ ನಲ್ಲಿ ಅಂಧಕರೊಂದಿಗೆ ವೃಷ್ಣಿಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಕೌಟಿಲ್ಯನ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ವೃಷ್ಣಿಗಳನ್ನು ಸಂಘ (ಬುಡಕಟ್ಟು ಒಕ್ಕೂಟ) ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದೆ. ಮಹಾಭಾರತ (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೧೪೧.೧೫) ವೃಷ್ಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಧಕರನ್ನು ವ್ರಾತ್ಯರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.^[೫]

ವೃಷ್ಣಿ ನಾಣ್ಯಗಳು

ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಕನ್ನಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅವರು ಪಂಜಾಬ್ನ ಹೋಶಿಯಾರ್ಪುರದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ರಾಜ ವೃಷ್ಣಿಯ (ರಾಜ ವೃಷ್ನಿ) ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಬೆಳ್ಳಿಯ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಇದನ್ನು ಅವರು ಆಡುಂಬರ ಬುಡಕಟ್ಟಿನವರದ್ದೆಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ನಾಣ್ಯವು ಲಂಡನ್ನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂನಲ್ಲಿದೆ. ಈ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ನಾಣ್ಯವು ಒಂದು ರೀತಿಯ ದಂಡಿಪಾದ, ಒಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಪ್ರಾಣಿ, ಅರ್ಧ ಸಿಂಹ ಮತ್ತು ಅರ್ಧ ಆನೆ ಮತ್ತು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಬ್ರಾಹ್ಮಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವೃಷ್ಣಿರಾಜ ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ತ್ರತರಸ್ಯ ರನ್ನು ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಖರೋಷ್ಠಿ ಲಿಪಿ ಇದೆ. ವ್ರಿಷ್ಣಿರಾಜಣ್ಣ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡು ಕಡ್ಡಿಗಳ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಚಕ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.^[೬] ನಂತರ ಪಂಜಾಬಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ವೃಷ್ಣಿ ತಾಮ್ರದ ನಾಣ್ಯಗಳು ಪತ್ತೆಯಾದವು.  ^{[ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರ ಬೇಕಾಗಿದೆ][}

"ವೃಷ್ಣಿ ನಾಯಕರು"

• 
  ಸುಮಾರು ೧೯೦-೧೮೦ ಬಿಸಿ‌ಇ ಯ ಬ್ಯಾಕ್ಟ್ರಿಯಾದ ಅಗಾಥೋಕ್ಲಿಸ್‌ನ ನಾಣ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ "ವೃಷ್ಣಿ ವೀರರು": ಬಲರಾಮ, ಗದಾ ಗದೆ ಮತ್ತು ನೇಗಿಲು, ಮತ್ತು ವಾಸುದೇವ-ಕೃಷ್ಣ, ಶಂಖ (ಒಂದು ಪೇರಳೆ-ಆಕಾರದ ಪ್ರಕರಣ ಅಥವಾ ಶಂಖ) ಮತ್ತು ಚಕ್ರದೊಂದಿಗೆ. ಇದು ಎರಡು ದೇವತೆಗಳ "ಪ್ರಾಚೀನ ನಿಸ್ಸಂದಿಗ್ಧ ಚಿತ್ರ".
• 
  ೩ ನೇ-೨ ನೇ ಶತಮಾನ ಬಿಸಿ‌ಇ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಟಿಕ್ಲಾದಲ್ಲಿ ರಾಕ್ ಪೇಂಟಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ವೃಷ್ಣಿ ತ್ರಿಕೋನವನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರೆಂದರೆ ಸಂಕರ್ಷಣ (ನೇಗಿಲು ಮತ್ತು ಗದೆಯೊಂದಿಗೆ), ವಾಸುದೇವ (ಗದೆ ಮತ್ತು ಚಕ್ರದೊಂದಿಗೆ) ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀ ದೇವತೆ.

ವೃಷ್ಣಿ ನಾಯಕರು ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಐದು ಪೌರಾಣಿಕ, ದೈವೀಕರಿಸಿದ ವೀರರ ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ^{[೭] [೮]} ೪ ನೇ ಶತಮಾನದ ಬಿಸಿ‌ಇಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮಥುರಾ ಬಳಿಯ ವೃಷ್ಣಿಗಳ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ^{[೭] [೯] [೧೦]} ದಂತಕಥೆಗಳು ಈ ದೈವೀಕರಿಸಿದ ವೀರರೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವೃಷ್ಣಿ ಕುಲದ ನೈಜ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ವೀರರನ್ನು ಆಧರಿಸಿರಬಹುದು. ^{[೧೧] [೧೨]} ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಆರಂಭಿಕ ಭಾಗವತ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಯಕ್ಷಗಳ ಆರಾಧನೆಯಂತೆಯೇ ಅಡ್ಡ-ಪಂಥೀಯ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ^[೧೩] ಅವರು ಮತ್ತು ಅವರ ದಂತಕಥೆಗಳು - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಬಲರಾಮ - ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ^{[೭] [೧೪] [೮]}

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

1. Alexander Cunningham's Coins of Ancient India: From the Earliest Times Down to the Seventh Century (1891) p.70 [೧]
2. Ph.D, Lavanya Vemsani (2016). Krishna in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). ABC-CLIO. p. 296. ISBN 978-1-61069-211-3.
3. Schwartzberg, Joseph E. (1978). A Historical atlas of South Asia. Chicago: University of Chicago Press. p. 145, map XIV.1 (d). ISBN 0226742210.
4. Pargiter F.E. (1922, reprint 1972).
5. Raychaudhury, H.C. (1972).
6. Lahiri, Bela (1974).
7. Doris Srinivasan (1997). Many Heads, Arms, and Eyes: Origin, Meaning, and Form of Multiplicity in Indian Art. BRILL Academic. pp. 211–220, 236. ISBN 90-04-10758-4.
8. R Champakalakshmi (1990). H. V. Sreenivasa Murthy (ed.). Essays on Indian History and Culture. Mittal Publications. pp. 52–60. ISBN 978-81-7099-211-0.
9. Gavin D. Flood (1996). An Introduction to Hinduism. Cambridge University Press. pp. 119–120. ISBN 978-0-521-43878-0.
10. Christopher Austin (2018). Diana Dimitrova and Tatiana Oranskaia (ed.). Divinizing in South Asian Traditions. Taylor & Francis. pp. 30–35. ISBN 978-1-351-12360-0.
11. Singh, Upinder (2008). A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Pearson Education India. pp. 436–438. ISBN 978-81-317-1120-0.
12. Srinivasan, Doris (1979). "Early Vaiṣṇava Imagery: Caturvyūha and Variant Forms". Archives of Asian Art. 32: 49–50. ISSN 0066-6637. JSTOR 20111096.
13. Quintanilla, Sonya Rhie (2007). History of Early Stone Sculpture at Mathura: Ca. 150 BCE - 100 CE (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). BRILL. pp. 211–213. ISBN 978-90-04-15537-4.
14. Lavanya Vemsani (2016). Krishna in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names. ABC-CLIO. pp. 23–25, 239. ISBN 978-1-61069-211-3.

ವೃಷ್ಣಿ^♂

ಸಂಗಾತಿ^♀#

ಯುಧಾಜಿತ್^♂

ಸಂಗಾತಿ^♀#

ಅನಾಮಿತ್ರಾ^♂

ಸಂಗಾತಿ^♀#

ವೃಷ್ಣಿ^♂

ಸಂಗಾತಿ^♀#

ಚಿತ್ರರಥ^♂

ಸಂಗಾತಿ^♀#

ವಿಧುರಥ^♂

ಸಂಗಾತಿ^♀#

೪ ಪೀಳಿಗೆ

ಹೃದಿಕಾ^♂

ಸಂಗಾತಿ^♀#

ದೇವಮಿದಾ^♂

ಮಂದಿಶಾ^♀# ವೈಷ್ಯವರ್ಣಾ^♀#

ಶೂರಸೇನ^♂

ಭೋಜ್ರಾಜ್‌ಕುಮಾರಿ^♀#

ದೇವಕಿ^♀#

ವಾಸುದೇವಾ^♂

ರೋಹಿಣಿ^♀#

ಕುಂತಿ^♀

೯ ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು^♂

೪ ಇತರ ಮಕ್ಕಳು^♀

ಕೃಷ್ಣ^♂

ಇತರ ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು^♂

ಬಲರಾಮ^♂

ಸುಭದ್ರಾ^♀

ರುಕ್ಮಿಣಿ^♀#

ಸತ್ಯಭಾಮೆ^♀#

ಜಾಂಬವತಿ^♀#

ನಗ್ನಜಿತಿ^♀#

ಕಳಿಂದಿ^♀#

ಮಾದ್ರಾ^♀#

ಮಿತ್ರವಿಂದಾ^♀#

ಭದ್ರೆ^♀#

ರೋಹಿಣಿ^♀#

೧೬,೧೦೦ ಇತರೆ ಹೆಂಡತಿಯರು^♀#

ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನ, ಚಾರುದೇಷ್ಣ, ಸುದೇಷ್ಣ, ಚಾರುದೇಹ, ಸುಚಾರು, ಚಾರುಗುಪ್ತ, ಭದ್ರಚಾರು, ಚಾರುಚಂದ್ರ, ವಿಚಾರರು ಮತ್ತು ಚಾರು

ಭಾನು, ಸುಭಾನು, ಸ್ವರ್ಭಾನು, ಪ್ರಭಾನು, ಭಾನುಮಾನ್, ಚಂದ್ರಭಾನು, ಬೃಹದ್ಭಾನು, ಅತಿಭಾನು, ಶ್ರೀಭಾನು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಭಾನು

ಸಾಂಬ, ಸುಮಿತ್ರಾ, ಪುರುಜಿತ್, ಸತಾಜಿತ್, ಸಹಸ್ರಜಿತ್, ವಿಜಯ, ಸಿತ್ರಕೇತು, ವಸುಮಾನ್, ದ್ರಾವಿಡ ಮತ್ತು ಕ್ರತು

ವೀರ, ಚಂದ್ರ, ಅಶ್ವಸೇನ, ಸಿಟ್ರಗು, ವೇಗವನ್, ವೃಷ, ಅಮ, ಸಂಕು, ವಸು ಮತ್ತು ಕುಂತಿ

ಋತ, ಕವಿ, ವೃಷ, ವೀರ, ಸುಬಾಹು, ಭದ್ರ, ಸಂತಿ, ದರ್ಶ, ಪೂರ್ಣಮಾಸ ಮತ್ತು ಸೋಮಕ

ಪ್ರಘೋಷ, ಗಾತ್ರವನ, ಸಿಂಹ, ಬಲ, ಪ್ರಬಲ, ಊರ್ಧಗ, ಮಹಾಶಕ್ತಿ, ಸಹಾ, ಓಜ ಮತ್ತು ಅಪರಾಜಿತಾ

ವೃಕ, ಹರ್ಷ, ಅನಿಲ, ಗೃಧ್ರ, ವರ್ಧನ, ಉನ್ನತ, ಮಹಾಂಸ, ಪಾವನ, ವಹ್ನಿ ಮತ್ತು ಕ್ಷುಧಿ

ಸಂಗ್ರಾಮಜಿತ್, ಬೃಹತ್ಸೇನ, ಸುರ, ಪ್ರಹರಣ, ಅರಿಜಿತ್, ಜಯ ಮತ್ತು ಸುಭದ್ರ, ವಾಮ, ಆಯುರ್ ಮತ್ತು ಸತ್ಯಕ

ದೀಪ್ತಿಮಾನ್, ತಾಮ್ರತಪ್ತ ಮತ್ತು ೮ ಇತರರು

ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಹೆಂಡತಿಗೆ ೧೦ ಗಂಡು ಮತ್ತು ೧ ಮಗಳು