ಚೀನಾ ಟಿಬೆಟಿಯನ್ ಭಾಷೆಯಾಗಿದ್ದು ಭಾರತದ ಮಣಿಪುರದ ಐಮೋಲ್ ಜನರು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ ಇದು ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮಣಿಪುರದ ಚಂದೇಲ್, ಕಂಗ್ಪೋಕ್ಪಿ, ಚುರಚಂದ್ಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಭಾಷೆ ಇದಾಗಿದೆ ಮಣಿಪುರ ರಾಜ್ಯದ (ಎಥ್ನೋಲೊಗ್) ಕೆಳಗಿನ ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಐಮೋಲ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ ಅಸ್ಸಾಂನಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಬಳಕೆದಾರರು ಇದ್ದಾರೆ ಐಮೋಲ್ ಭಾಷೆಯು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರಿಂದ ಬಂದಿದೆ.[೧]
ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿಪರಿಶೀಲನೆಗಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಲ್ಲೇಖಗಳ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. |
ಐಮೋಲ್ ಹಳೆಯ ಕುಕಿ ಭಾಷೆ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಸೇರಿದಂತೆ ಇತರ ಹಳೆಯ ಕುಕಿ ರೀತಿಯ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಉದಾಹರಣೆ ಕೋಮ್, ಹ್ಮಾರ್ ಮತ್ತು ಚಿರು (chorus). ಆದಾಗ್ಯೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕುಕಿ ಭಾಷೆಗಳು ಐಮೋಲ್ ನೊಂದಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಅರ್ಥವಾಗುವುದಿಲ್ಲ.ಹೆಚುವರಿಯಾಗಿ ಇತರೆ ನೆರೆಯ ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಮಣಿಪುರ ರಾಜ್ಯದ ಭಾಷೆಯಾದ ಮೈಟೈಯಿಂದ ಐಮೋಲ್ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ.
ಲ್ಯಾಂಗ್ರಾಂಗ್ ವೈವಿಧ್ಯತೆ[೨]ಯು ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಕೆಲವರು ಇದನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಭಾಷೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಐಮೋಲ್ ಗೆ ಸರಿಯಾದ ಎರಡು ಉಪ ಭಾಷೆಗಳಿವೆ, ಸತ್ ಪಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಖರೈ ಇವು ಬಹುಶಹ ವಿಭಿನ್ನ ವಲಸೆ ಮಾದರಿಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು ಇವೆರಡರ ನಡುವೆ ಸಣ್ಣ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ ಆದರೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪರಸ್ಪರ ಬುದ್ಧಿವಂತವಾಗಿವೆ.
ಐಮೋಲ್ ಭಾಷೆಯ ಲಿಖಿತ ದಾಖಲೆಗಳು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಇದೆ. ದಾಖಲಾದ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಗ್ರಿಯರ್ ಸನ್ ನ ಮಾದರಿಗಳಾಗಿವೆ. ಯುವ ಪೀಳಿಗೆಗಳು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದರೆ ಹಳೆಯ ತಲೆಮಾರಿನವರು ಬಂಗಾಳಿ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆದು ಮಣಿಪುರಿ ಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಬೈಬಲ್ನ ಒಂದು ಆವೃತ್ತಿ ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ ಆದರೆ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದೆ[೩]