ಕಂಗೊಂದಿ ಬಳ್ಳಿ

ಸಿಲ್ಯಾಸ್ಟ್ರಸ್ ಪ್ಯಾನಿಕ್ಯುಲೇಟಸ್

ಸಿಲ್ಯಾಸ್ಟ್ರೇಸಿ ಕುಟುಂಬದ ಒಂದು ಪ್ರಭೇದ (ಸಿಲ್ಯಾಸ್ಟ್ರಸ್ ಪ್ಯಾನಿಕ್ಯುಲೇಟಸ್).

ಪ್ರಭೇದ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣ

ಜ್ಯೋತಿಷ್ಮತಿ ಭಾರತ, ಶ್ರೀಲಂಕಾ, ಮಲಯ ಹಾಗೂ ಫಿಲಿಪೀನ್ಸ್‌ ದ್ವೀಪಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತಗೊಂಡಿದ್ದು ಸು. 4000, ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಬಳ್ಳಿಯಂತೆ ಹಬ್ಬಿ ಬೆಳೆಯುವ ಪೊದೆಸಸ್ಯವಿದು. ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಕವಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಮಸೂರದ ಆಕಾರದ (ಲೆನ್ಸ್‌ ಆಕಾರದ) ಗಂಟುಗಳಿವೆ. ಮುಳ್ಳುಗಳಿಲ್ಲ. ಪರ್ಯಾಯ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಡಣೆಗೊಂಡಿರುವ ಎಲೆಗಳಿವೆ. ಅವು ಅಂಡಾಕಾರ ಅಥವಾ ದೀರ್ಘವೃತ್ತಾಕಾರದವು. ಅಲಗಿನ ತುದಿ ಮೊನಚು. ಅಂಚು ಗರಗಸದ ಹಲ್ಲಿನಂತೆ. ಮೈನುಣುಪು. ಹೂಗೊಂಚಲು ಸಂಕೀರ್ಣ ಪುಷ್ಪಗುಚ್ಛ ಮಾದರಿಯದು. 2"-6" ಉದ್ದ. ಹೂಗೊಂಚಲಿನ ತೊಟ್ಟಿನ ಮೇಲೆ ಮೃದು ತುಪ್ಪಳದ ಹೊದಿಕೆಯಿದೆ. ಹೂಗಳು ಏಕಲಿಂಗಗಳು. ಬಣ್ಣ ಹಳದಿ ಅಥವಾ ಹಸಿರುಮಿಶ್ರಿತ ಬಿಳಿ. ಹೂಗಳಲ್ಲಿ ಬೇಗ ಉದುರುಹೋಗುವಂಥ ಅನೇಕ ಚಿಕ್ಕ ಚಿಕ್ಕ ಉಪಪತ್ರಗಳು (ಬ್ರಾಕ್ಟ್ಸ್‌‍) ಇರುವುದು ಈ ಬಳ್ಳಿಯ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ. ಪುಷ್ಪಪತ್ರ (ಸೆಪಲ್ಸ್‌) ಮತ್ತು ಪುಷ್ಪದಳಗಳ (ಪೆಟಲ್ಸ್‌) ಸಂಖ್ಯೆ ತಲಾ ಐದು. ಗಂಡು ಹೂವಲ್ಲಿ ದಳಗಳಿಂದ ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಂತೆ ಒಂದು ತಟ್ಟೆಯಿದೆ (ಡಿಸ್ಕ್‌). ಇದರ ಬುಡಕ್ಕೆ ಐದು ಕೇಸರಗಳು ಅಂಟಿಕೊಂಡಿವೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಗಂಡುಹೂವಿನಲ್ಲಿ ಬಂಜೆ ಅಂಡಾಶಯ (ಪಿಸ್ಟಿಲೋಡ್) ಇರುವುದೂ ಉಂಟು. ಹೆಣ್ಣುಹೂವಿನಲ್ಲಿ ಗಂಡು ಹೂವಿನಲ್ಲಿರುವಷ್ಟೇ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪುಷ್ಪಪತ್ರ ಮತ್ತು ದಳಗಳೂ ಮೂರು ಕಾರ್ಪೆಲುಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಉಚ್ಚಸ್ಥಾನದ ಅಂಡಾಶಯವೂ ಇವೆ. ಶಲಾಕೆ ಚಿಕ್ಕದು. ಶಲಾಕಾಗ್ರ ಮೂರು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ಒಡೆದಿದೆ. ಕಾಯಿ ಸಂಪುಟ ಮಾದರಿಯದು. ಬಣ್ಣ ಹಚ್ಚಹಳದಿ. ಒಳಗೆ 1-6 ಅಂಡಾಕಾರದ ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಬೀಜಗಳಿವೆ. ಬೀಜದ ಸುತ್ತ ಕಂದುಗೆಂಪು ಬಣ್ಣದ, ಮೃದುವಾದ, ತಿರುಳಿನಂಥ ಹೊರಹೊದಿಕೆಯಿದೆ (ಏರಿಲ್).

ಸಿಲ್ಯಾಸ್ಟ್ರಸ್ ಪ್ಯಾನಿಕ್ಯುಲೇಟಸ್‍ನ ಬೀಜಗಳು

^[೧]

ಔಷಧೀಯ ಉಪಯೋಗಗಳು

ತೊಗಟೆಯಲ್ಲಿ ಗರ್ಭಸ್ರಾವಕಗಳಿವೆ. ಬೀಜಕ್ಕೆ ಕಾಮೋದ್ದೀಪಕ ಹಾಗೂ ಸ್ವೇದಕಾರಿ ಗುಣಗಳಿವೆ. ಕಹಿಯಾದ್ದರಿಂದ ತಿಂದರೆ ವಾಂತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹಸಿ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಜಜ್ಜಿ ತೆಗೆದು ಕೆಂಪು ಮಿಶ್ರಿತ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು, ಕುಷ್ಠರೋಗ ಮತ್ತು ಸಂಧಿವಾತ ರೋಗಗಳಿಗೆ ಸಿದ್ಧೌಷಧವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬೀಜಗಳನ್ನು ಜಜ್ಜಿ ಬಟ್ಟಿಯಿಳಿಸುವುರಿಂದ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಎಣ್ಣೆ ಬರುವುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಓಲಿಯಮ್ ನೈಗ್ರಮ್ ಎಂದು ಔಷಧಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಹೆಸರಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸ್ವೇದಕಾರಿಯಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬೀಜಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಬಗೆಯ ಸ್ನಿಗ್ದ ಆಮ್ಲಗಳೂ ಅದರ ಹೊರಹೊದಿಕೆಯಲ್ಲಿ (ಏರಿಲ್) ಸಿಲ್ಯಾಸ್ಟ್ರಿನ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾನಿಕುಲೇಟಿನ್ ಎಂಬ ಸಸ್ಯಕ್ಷಾರಗಳೂ ಇವೆ.^[೨]

ಉಪಯೋಗಗಳು

ಯಾಂತ್ರಿಕ, ಉಷ್ಣ, ಅಥವಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಪ್ರಚೋದಕಗಳು ಅಂಗಾಂಶವನ್ನು ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಈ ಸಸ್ಯ ಹೊಂದಿವೆ, ಬಾಹ್ಯ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರೀಯ ನರಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಸಂಬಂಧದ ನೊಸೆಸೆಪ್ಟರ್ಗಳನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿ. ಉತ್ತೇಜನದ ನಂತರ, ನೊಸೆಸೆಪ್ಟರ್ ಬೆನ್ನುಮೂಳೆಯ ಮೂಲಕ ಮೆದುಳಿಗೆ ಒಂದು ಸಂಕೇತವನ್ನುರವಾನಿಸುತ್ತದೆ, ಅದು ನೋವಿನ ಗ್ರಹಿಕೆಗೆಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಬಾಹ್ಯ ಮತ್ತುಕೇಂದ್ರೀಯ ನರಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿಉರಿಯೂತದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಅನೇಕ ರೋಗಾಣು ನೋವುಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ನಿರಂತರತೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತವೆ. ತೀವ್ರವಾದ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಹಂತದಲ್ಲಿಉರಿಯೂತದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ. ಮುಂಚಿನತೀವ್ರ ಹಂತವು ಲ್ಯುಕೋಸೈಟ್ಗಳು ಮತ್ತು ಫ್ಯಾಗೊಸೈಟಿಕ್ ಜೀವಕೋಶಗಳ ವಲಸೆಯಿಂದಅಂತರ್ಜಾಲ ಸೈಟೊಕಿನ್ಗಳು, ಚೆಮೊಕಿನ್ಗಳು, ಕೋಶ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಣುಗಳು ಮತ್ತುಉರಿಯೂತದ ಪ್ರಚೋದಕಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣದಡಿಯಲ್ಲಿಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಹಂತವನ್ನು ಲ್ಯುಕೋಸೈಟ್ಗಳು ಮತ್ತು ಫ್ಯಾಗೊಸಿಟಿಕ್ ಜೀವಕೋಶಗಳ ಒಳನುಸುಳುವಿಕೆ ಉರಿಯೂತದ ಮತ್ತು ನರರೋಗ ನೋವಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರೋಗನಿರೋಧಕ ಸೈಟೋಕಿನ್ಗಳು ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿವೆ.ನೋವು ಮತ್ತುಉರಿಯೂತದ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಒಪಿಯಾಯ್ಡ್ಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಟಿರಾಯ್ಡ್ ಉರಿಯೂತದ ಔಷಧಿಗಳು (ಎನ್‍ಎಸ್‍ಎಐಡಿಎಸ್) ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಔಷಧಗಳು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಅವುಗಳ ಅಡ್ಡಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಸ್ಟಿರಾಯ್ಡ್ ಅಲ್ಲದಉರಿಯೂತದ ಔಷಧಗಳು ಗ್ಯಾಸ್ಟ್ರಿಕ್ ಮ್ಯೂಕೋಸಲ್ ಹಾನಿ ಮತ್ತು ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ ಹಾನಿಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಒಪಿಯಾಡ್ಗಳು ಸಹಿಷ್ಣುತೆ, ಅವಲಂಬನೆ ಮತ್ತು ಉಸಿರಾಟದ ಖಿನ್ನತೆ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ.ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ, ಮೂಲಿಕೆ ಔಷಧಿಗಳ ವಿವಿಧ ನೋವು ಮತ್ತುಉರಿಯೂತದ ಪರಿಹಾರ ಪಡೆಯಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಗಿಡಮೂಲಿಕೆ ಔಷಧಿಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಊರ್ಜಿತಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯು ಫೈಟೊಮೆಡಿಸಿನ್ ಅನ್ನುಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ನೋವು ಮತ್ತುಉರಿಯೂತದ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ಅಥವಾ ಅಡ್ಡಪರಿಣಾಮಗಳಿಲ್ಲದೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಕರ್ಕ್ಯುಮಿನ್, ರೆಸ್ವೆರಾಟ್ರೊಲ್, ಕ್ಯಾಮ್ಪೆರ್ಫಾಲ್, ಕ್ವೆರ್ಸೆಟಿನ್, ಕ್ಯಾಟ್ಚಿನ್ ಮತ್ತು ಸೆಸ್ಕ್ ಕ್ಯೂಟರ್ಪೆನ್ಗಳಂತಹ ಫೈಟೋ-ಘಟಕಗಳು ಹೊಂದಿರುವ ಮೂಲಿಕೆ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ಆಂಟಿನೋಸೈಪ್ಟಿವ್ ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿಉರಿಯೂತದಚಟುವಟಿಕೆಯಿದೆಎಂದು ಸಾಹಿತ್ಯವುತೋರಿಸುತ್ತದೆ.^[೩]

ರಾಸಾಯನಿಕ ವಸ್ತುಗಳು

ಸೆಲಸ್ಟ್ರಸ್ ಪ್ಯಾನಿಕ್ಯುಲಾಟಸ್ನಲ್ಲಿರುವ ಫೈಟೊಕೆಮಿಕಲ್ಸ್ ಗಳು ಸೆಸ್ಕ್‍ಕ್ಯೂಟರ್ಪೆನ್ಸ್, ಅಲ್ಕಲಾಯ್ಡ್ಸ್ ಸೆಲಾಸ್ಟ್ರಿನ್, ಸೆಲಾಪೈನ್, ಸೆಲಪಾಜಿನೈನ್, ಸೆಲಾಪಾಜಿನ್, ಪಾಲಿಯಾಲೋಕ್ಲೋಲ್ (ಮಲಾಂಗುನಿನ್, ಮಲ್ಕಾಂಗಿನೋಲ್, ಮಲ್ಕಾಂಗೂನಿಯಲ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾನಿಕ್ಯುಲಾಟಿಯಸ್ಯೋಲ್). ಇದುಟ್ರೈಟರ್ಪೆನಾಯ್ಡ್ ಪ್ರಿಸ್ಟಿಮರಿನ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟೆರಾಲ್ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆಅಮೈರಿನ್ ಮತ್ತು -ಸಿಟೊಸ್ಟೆರಾಲ್), ಸೆಸ್ಕ್ವಿಟರ್ಪೆನಿಯೋಡ್ಎಸ್ಟರ್ಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೆಲಾಸ್ಟ್ರಸ್ ಪ್ಯಾನಿಕ್ಯುಲಾಟಸ್ನಿಂದಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಿ ಪ್ಯಾನಿಕ್ಯುಲಾಟಸ್ನ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ಔಷಧೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.ಸಸ್ಯದ ಎಲೆಗಳು ಗಾಯದ ಗುಣಪಡಿಸುವ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿವೆ. ಸಿ ಪ್ಯಾನಿಕ್ಯುಲಾಟಸ್ ಬೀಜಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತುಉತ್ಕರ್ಷಣ ನಿರೋಧಕ ಚಟುವಟಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಸಸ್ಯದ ಬೀಜದತೈಲ ನ್ಯಾವಿಗೇಷನಲ್ ಮೆಮೊರಿ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯಿಂದ ಸ್ಕೋಪೆಲಮೈನ್ ಪ್ರೇರಿತ ಕೊರತೆಗಳನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿತು.ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ, ವಿವಿಧ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲಿ ಬೀಜದಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಆಂತರಿಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಸ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಹುಡುಕಾಟವು ಗರಿಷ್ಠ ಔಷಧೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಮೆಥನಾಲ್ ಮತ್ತುಎಥೆನಾಲ್ ಮುಂತಾದ ಧ್ರುವೀಯ ದ್ರಾವಕಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಸಾರಗಳ ಮೇಲೆ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಿದೆ. ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್‍ಗಾಗಿ ಬೀಜದ ಹೊರತೆಗೆಯುವ ಮೌಲ್ಯವು ಸುಮಾರು 52% ತಿ / ತಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.^[೪]

ಉಲ್ಲೇಖ

1. http://www.flowersofindia.net/catalog/slides/Black%20Oil%20Plant.html
2. Medical use
3. "ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು". Archived from the original on 2020-10-20. Retrieved 2018-09-30.
4. https://examine.com/supplements/celastrus-paniculatus/