ಕಾನ್ಪುರ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಭಾರತದ ಐದು "ಸೆಂಟ್ರಲ್" ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಕಾನ್ಪುರ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಇಂಟರ್ಸಿಟಿ ರೈಲು ಮತ್ತು ಕಮುಟೆರ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಇದು ಹೌರಾ - ದೆಹಲಿ ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಕಾನ್ಪುರ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಭಾರತದ ಮೂರನೇ ಅವಿಶ್ರಾಂತ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಒಳ ಮಾರ್ಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಉತ್ತರ ಕೇಂದ್ರ ರೈಲ್ವೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಬಿಡುವಿಲ್ಲದ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ. 150,000 ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಸಂಚಾರ ಮತ್ತು ದಿನಕ್ಕೆ 280 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ರೈಲುಗಳ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಹೊಂದಿದೆ.
ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಿಗೆ ವಿಶ್ವದರ್ಜೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿ, ಮಾಜಿ ರೈಲ್ವೆ ಸಚಿವೆ ಮಮತಾ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿಯವರು ತಮ್ಮ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕಾನ್ಪುರ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರು. ಅವರು "50 ವಿಶ್ವದರ್ಜೆಯ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳು" ಬಜೆಟ್ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಈ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹಣ ಹೂಡಿದರು. ಎ ಹಂತದ ನವೀಕರಣ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.
ಕಾನ್ಪುರ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಸ್ಟೇಷನ್ ಮರು ಮಾಡೆಲಿಂಗ್ ಬಹಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಪ್ರಾರಂಭವಾದರೂ, ಅದು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಮೇಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ, ಮರು ಮಾಡೆಲಿಂಗ್ ಕೆಲಸ ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಿದೆ, ಆದರೆ ಹಿರಿಯ ಎನ್ಸಿಆರ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾನ್ಪುರ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಗೆ ಒಂದು ಹೊಸ, ಸುಧಾರಿತ ನೋಟ ಒದಗಿಸುವ ವಾಗ್ದಾನ ಭರವಸೆಯನ್ನು ನೀಡಿರುವರು.[೧]
ಈಗಿರುವ ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು 1928 ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು[೨], 1930 ರಲ್ಲಿ ಭವ್ಯವಾದ ಕಟ್ಟಡದ ಮೂಲಕ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಕಟ್ಟಡದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೇ 1914 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ನಿರ್ಮಿಸಿರುವ ಲಕ್ನೋದ ಭವ್ಯವಾದ ಲಕ್ನೋ ಚಾರ್ಬಾಗ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದ ಕಟ್ಟಡ ಸ್ಪೂರ್ತಿಯಾಯಿತು, ಹೇಗಾದರೂ, ಇದನ್ನು ಚಾರ್ಬಾಗ್ ಗೆ ತದ್ರೂಪಿಯಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಬಹಳ ದುಬಾರಿಯಾಗಿದೆ.
ಹೊವ್ರಾ ಸೇತುವೆ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿ ಸೇತುವೆ ಎಂಬ ಎರಡು ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯ ಸೇತುವೆಗಳು ಹಳಿಗಳ ಮೇಲೆ ಇವೆ, ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ರೈಲ್ವೆ ವೇದಿಕೆಯ ಎಲ್ಲಾವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಲು ಒಂದು ಕೆಳರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಎಸ್ಕಲೇಟರ್ಗಳಿಂದ ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯ ಮೇಲ್ ಸೇತುವೆಗಳು ಕಾನ್ಪುರ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸೇವೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿವೆ.
ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿನ ಬೃಹತ್ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಅಧೀನದಲ್ಲಿದೆ. ವಿವಿಧ ವೇದಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಸಬ್ವೇಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳಕನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ, ವಿದ್ಯುತ್ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಬ್ವೇಗಳಲ್ಲಿರುವ ಟ್ಯೂಬ್ ದೀಪಗಳನ್ನು ಇನ್ವೆರ್ಟೆರ್ಗಳಿಗೆ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಸೌಲಭ್ಯ ಕೇಂದ್ರದ ಒಂದು ಕಟ್ಟಡದಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಒದಗಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಅಗತ್ಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಕ್ರೋಢೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: ರೈಲು ಶೋಧಗಳು, ವಿಶ್ರಾಂತಿಕೋಣೆ / ನಿಲಯದ ಬುಕಿಂಗ್, ದೌರ್ಬಲ್ಯ ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಚಕ್ರ ಕುರ್ಚಿ ಬುಕಿಂಗ್, ರೈಲ್ವೆ ಟೈಮ್ ಟೇಬಲ್ ಮಾರಾಟ, ಮತ್ತು ವೇದಿಕೆಯ ಟಿಕೆಟ್.
ನೀರಿನ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಎದುರಿಸಲು, ಒಂದು ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನೇರ ಗಡಿಯಾರ ನೀರು ಉಸ್ತುವಾರಿ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಯಾಂತ್ರಿಕ, ನಾಗರಿಕ, ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಇಲಾಖೆಯ ಹಿರಿಯ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕರು, ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವರು.
ರೈಲ್ವೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿ ಕಾಯುವ ಸಮಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಲು ಟೋಕನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ನಾಲ್ಕು ಹೊಸ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತರಬೇತುದಾರ ಪ್ರವೇಶ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಪ್ಲ್ಯಾಟ್ಫಾರ್ಮ್ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಬೋಗಿಯನ್ನು ರೈಲು ನಿಲುಗಡೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲು ಸುಲಭ. ಕಾನ್ಪುರ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ ಉನ್ನತ ನೂರು ಬುಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.[೩]
• ರಾಜಧಾನಿ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್
• ಗರೀಬ್ ರಥ್ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್
• ಕಾನ್ಪುರ → ಗೋವಿಂದಪುರಿ → ತಂದ್ಲಾ → ಆಗ್ರಾ
• ಕಾನ್ಪುರ-ಪಂಕಿ → ಏತವಃ → ತಂದ್ಲಾ → ಆಲಿಗಢ → ಘಾಜಿಯಾಬಾದ್ → ದಹಲಿ
• ಕಾನ್ಪುರ → ಚಕೇರಿ → ಅಲಹಾಬಾದ್ → ಹೌರಾ
• ಕಾನ್ಪುರ → ಗಂಗಾ ಘಾಟ್ → ಉನ್ನಾವೋ → ಲಕ್ನೋ
• ಕಾನ್ಪುರ → ಉನ್ನಾವೋ → ದಲ್ಮೌ → ರೇಬರೆಲಿಯ → ಉಂಚಾಹಾರ್ → ಅಲಹಾಬಾದ್
• ಕಾನ್ಪುರ → ಗಂಗಾ ಘಾಟ್ → ಉನ್ನಾವೋ → ಬಾಲಮೌ → ಸೀತಾಪುರ್ → ಶಾಜೆನಾಪುರ್
• ಕಾನ್ಪುರ → ಗೋವಿಂದಪುರಿ → ಭೀಮಸೇನ → ಝಾನ್ಸಿ
• ಕಾನ್ಪುರ → ಗೋವಿಂದಪುರಿ → ಭೀಮಸೇನ → ಬಂದಾ
• ಕಾನ್ಪುರ → ಕಾಸ್ ಗಂಜ್→ ಕಾನ್ಪುರ್ ಅನ್ವರ್ ಗಂಜ್ → ಫರೂಕಾಬಾದ್
• ಕಾನ್ಪುರ-ಪಂಕಿ → ಮಂಧಾನಾ (ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ)
14154 ಅಮೃತಸರ - ಕಾನ್ಪುರ[೪]
14152 ದೆಹಲಿ ಆನಂದ್ ವಿಹಾರ್ ಟಿ
14123 ಪ್ರತಾಪ್ಘರ್ ಕಾನ್ಪುರ
14724 ಕಾಳಿಂಡಿ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್
22444 ಬಾಂದ್ರಾ ಟರ್ಮಿನಸ್ - ಕಾನ್ಪುರ
24227 ವರುಣ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್
18203 ಬೇತ್ವಾ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್
15038 ಕಾಸ್ಗಂಜ್ - ಕಾನ್ಪುರ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್
14109 ಚಿತ್ರ ಕೋಟ್ ಧಾಮ್ ಕಾನ್ಪುರ
12034 ದಹಲಿ ಕಾನ್ಪುರ ಶತಬಿಧಿ
12210 ಕಥ್ಗೊಡಮ್ ಕಾನ್ಪುರ ಗರೀಬ್ ರಥ
12452 ಶ್ರಮ್ ಶಕ್ತಿ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್
12470 ಜಮ್ಮು ತಾವಿ - ಕಾನ್ಪುರ
12943 ಉದ್ಯೋಗ್ ಕರ್ಮಿ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್
22441 ಅಲಹಾಬಾದ್ ಕಾನ್ಪುರ ಇಂಟರ್ಸಿಟಿ