ಕ್ಷೇತ್ರಿಮಯುಮ್ ಒಂಗ್ಬಿ ತೌರಾನಿಸಾಬಿ ದೇವಿ | |
|---|---|
| ಜನನ | ೩ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೪೬ ಸಿಂಗ್ಜಮೇಯ್ ಸಪಮ್ ಲೈಕೈ, ಮಣಿಪುರ, ಭಾರತ |
| ಶಿಕ್ಷಣ | ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ |
| Spouse | ಚಿಂಗಮಠಾಕ್ ತೊಕ್ಚೊಂ ಲೇಕಾಯ್ |
| Parent(s) | ಲೀಶಾಂಗ್ತೆಂ ತಾಂಫಾ ಸಿಂಗ್ ಲೀಶಾಂಗ್ತೆಂ ಒಂಗ್ಬಿ ಇಬೆತೋಂಬಿಮಾಚಾ ದೇವಿ |
| ಗೌರವ | ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮಣಿಪುರ ರಾಜ್ಯ ಕಲಾ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೃತ್ಯ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ |
ಕ್ಷೇತ್ರಿಮಯುಮ್ ಒಂಗ್ಬಿ ತೌರಾನಿಸಾಬಿ ದೇವಿ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಲೇಖಕಿ. ಇವರು ಮಣಿಪುರಿಯ ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. [೧] [೨] ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಇವರಿಗೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಭಾರತೀಯ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ ಪದ್ಮಶ್ರೀ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತು. [೩] [೪]
ಕ್ಷೇತ್ರಿಮಯುಮ್ ಒಂಗ್ಬಿ ತೌರಾನಿಸಾಬಿ ದೇವಿ ಅವರು೩ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೪೬ ರಂದು ಭಾರತದ ಮಣಿಪುರ ರಾಜ್ಯದ ಸಿಂಗ್ಜಮೇಯ್ ಸಪಮ್ ಲೈಕೈ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಕುಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಪೋಲೊ ಆಟಗಾರ ಲೀಶಾಂಗ್ಥೆಮ್ ತಂಫಾ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಲೀಶಾಂಗ್ಥೆಮ್ ಒಂಗ್ಬಿ ಇಬೆತೊಂಬಿಮಾಚಾ ದೇವಿ ಅವರ ಮೂರನೇ ಮಗಳಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು. [೫][೬] ಅವರು ಯಾವುದೇ ಔಪಚಾರಿಕ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಮೊದಲೇ ತಮ್ಮ ೬ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ವೇದಿಕೆಯ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ನಂತರ, ಅವರು ೧೦ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದ ಗೋವಿಂದಜಿ ನರ್ತನಾಲಯದಲ್ಲಿ (ಮಣಿಪುರದ ಸರ್ಕಾರಿ ನೃತ್ಯ ಕಾಲೇಜು) ರಾಸ್ ಲೀಲಾದಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗೊಂಡರು. ಇವರು ವಿಶಾರದ್ ಮತ್ತು ಆಚಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದರು. ಮೈಷ್ಣಮ್ ಅಮುಬಿ ಸಿಂಗ್, ಅಮುದೋನ್ ಶರ್ಮಾ, ಎಚ್. ತೊಂಬಾ, ಎ. ತೋಂಬಾ ಮುಂತಾದ ಗುರುಗಳ ಬಳಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದರು. ಸಿಂಗ್, ಲೌರೆಂಬಮ್ ಟೊಂಬಿ ದೇವಿ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಕೆ ತೋಮಲ್ಸಾನಾ ವೃತ್ತಿಪರವಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲು, [೭] [೮] ಅವರು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಕೆನಡಾ, ಪಶ್ಚಿಮ ಜರ್ಮನಿ, ಲಂಡನ್, ದುಬೈ ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ಎಯಂತಹ ಇತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕಲಾ ಉತ್ಸವಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. [೭] [೮]
ತೌರಾನಿಸಾಬಿ ದೇವಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಮಣಿಪುರ ಡ್ಯಾನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಬ್ಯಾಲೆ ನಿರ್ಮಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ರಾಧಾ ಸತಿಯನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. [೭] ಅವರು ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ನಿವೃತ್ತರಾಗುವವರೆಗೆ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ಗುರು ರಾಸ್ಧಾರಿ, ಗುರುಹಾನ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನ ಗುರುಗಳಾಗಿ ಕಲಿಸಿದರು.[೭] [೮] ಮಣಿಪುರಿ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ದಿವಾ ರಾಸ್ (೨ ಸಂಪುಟಗಳು-೧೯೯೩) ಮತ್ತು ರಾಸ್ ಮಖಾ ಅಮ್ಸಂಗ್ ನುಂಗಿ ಮಸಾಹ್ಕ್ (೨೦೦೬) ಎಂಬ ಎರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳಿಗೆ ಅವರು ಮನ್ನಣೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಎಚ್‌ಎಂ‌ವಿ ಗಾಗಿ ಆರು ಆಲ್ಬಂಗಳನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. [೭] [೮]
ದೇವಿಯು ಮಹಾರಾಜ ಒಕೇಂದ್ರಜಿತ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರಿಂದ ರಾಯಲ್ ರೋಬ್ ಮತ್ತು ಮಣಿಪುರ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಚಿನ್ನದ ಪದಕವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. [೭] [೮] ಮಣಿಪುರ ರಾಜ್ಯ ಕಲಾ ಅಕಾಡೆಮಿಯು ೧೯೭೭ ರಲ್ಲಿ ಅವಳಿಗೆ ವಾರ್ಷಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿತು. ಸಂಗೀತ ನಾಟಕ ಅಕಾಡೆಮಿಯು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿತು. [೭] [೮] ಮಣಿಪುರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು ೧೯೮೧ ರಲ್ಲಿ ಆಕೆಗೆ ನೃತ್ಯ ರತ್ನ ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ನೀಡಿತು. [೭] [೮] ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಮಾಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡಾ ಇಲಾಖೆ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ೧೯೮೭ ರಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಹಿರಿಯ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ನೀಡಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ೧೯೯೧ ರಲ್ಲಿ ಮಣಿಪುರ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಗೌರವ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಪಡೆದರು.[೭] [೮] ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಎಂಬ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತು. [೯] [೧೦] [೮] ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು, ಆದರೂ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. [೧೧]
ಕ್ಷೇತ್ರಿಮಯುಮ್ ಒಂಗ್ಬಿ ತೌರಾನಿಸಾಬಿ ದೇವಿಯು ಕ್ಷೇತ್ರಿಮಯುಮ್ ನವಾಂಗ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು ಮತ್ತು ದಂಪತಿಗಳು ಮಣಿಪುರಿಯ ರಾಜಧಾನಿ ಇಂಫಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. [೭] [೮]