ಖಮಾಸ್ (ರಾಗ)

 

ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ
ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು
ಶ್ರುತಿ • ಸ್ವರ • ರಾಗ • ತಾಳ • ಮೇಳಕರ್ತ • ಅಸಂಪೂರ್ಣ ಮೇಳಕರ್ತ
ಸಂಗೀತ ರಚನೆಗಳು
ವರ್ಣಮ್ • ಕೃತಿ • ಗೀತಂ • ಸ್ವರಜತಿ • ರಾಗಂ ತಾನಂ ಪಲ್ಲವಿ • ತಿಲ್ಲಾನ
ಸಂಗೀತೋಪಕರಣಗಳು
ಮಾಧುರ್ಯ: ಸರಸ್ವತಿ ವೀಣೆ • ವೇಣು • ಪಿಟೀಲು • ಚಿತ್ರ ವೀಣ • ನಾದಸ್ವರ • ಮ್ಯಾಂಡೊಲಿನ್ ತಾಳ: ಮೃದಂಗ • ಘಟಂ • ಮೋರ್ಸಿಂಗ್ • ಕಂಜೀರ • ತವಿಲ್ ಝೇಂಕಾರ: ತಂಬೂರ • ಶ್ರುತಿ ಪಟ್ಟಿಗೆ
ಸಂಗೀತಕಾರರು
ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ - ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಗೀತಗಾರರು

ಖಮಾಸ್ ^{[೧] [೨]} ಅಥವಾ ಕಾಮಾಸ್ / ಖಮಾಸ್ / ಖಮಾಚ್ / ಖಮಾಜ್ / ಕಾಮಾಚಿ ( ಕಮಾಚ್ ) (ಖಮಾಸ್/ಕಮಾಚಿ) ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾಗವಾಗಿದೆ (ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಮಾಣ). ಇದು 28 ನೇ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗ ಹರಿಕಾಂಭೋಜಿಯ ಜನ್ಯ ರಾಗ ಇದು ಜನ್ಯ ರಾಗ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಇದರ ಆರೋಹಣ ದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಏಳು ಸ್ವರಗಳನ್ನು (ಸಂಗೀತದ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು) ಹೊಂದಿಲ್ಲ.

ಇದು ಶೃಂಗಾರ ರಸವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸುವ ರಾಗವಾಗಿದೆ. ^{[೧] [೨]} ಇದು ಜಾವಳಿ ಪ್ರಕಾರದ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ. ^[೨]

ರಚನೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣ

C ನಲ್ಲಿ ಷಡ್ಜಂನೊಂದಿಗೆ ಪೋಷಕ ಮಾಪಕ ಹರಿಕಾಂಭೋಜಿ

ಖಮಾಸ್ ಎಂಬುದು ಅಸಮ ಪ್ರಮಾಣದ ರಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಆರೋಹಣ ದಲ್ಲಿ ರಿಷಭ ವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ವಕ್ರ-ಶಾಡವ-ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗಂ ^{[೧] [೨]} ಇದರ ಆರೋಹಣ ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣ ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ:

• ārohaṇa : ಸ ಮ₁ ಗ₃ ಮ₁ ಪ ಧ₂ ನಿ₂ ಸ
• avarohaṇa : ಸ ನಿ₂ ಧ₂ ಪ ಮ₁ ಗ₃ ರಿ₂ ಸ

ಇದರಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾದ ಸ್ವರಗಳೆಂದರೆ ಷಡ್ಜಂ, ಅಂತರ ಗಾಂಧಾರಂ, ಶುದ್ಧ ಮಧ್ಯಮ, ಪಂಚಮಂ, ಚತುಶ್ರುತಿ ಧೈವತಂ ಮತ್ತು ಕೈಸಿಕಿ ನಿಷಾದಂ ಆರೋಹಣ ದಲ್ಲಿ, ಚತುಶ್ರುತಿ ರಿಷಭಂ ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ. ಸ್ವರಲಿಪಿಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ <i id="mwVA">ಸ್ವರಗಳನ್ನು</i> ನೋಡಿ.

ಪರ್ಯಾಯ ಆವೃತ್ತಿಗಳು

ಮೂಲತಃ, ಖಮಾಸ್ ಒಂದು ಉಪಾಂಗ ರಾಗವಾಗಿತ್ತು (ಮೂಲ ಸ್ವರ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತದೆ). ನಂತರ ಜಾವಲಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ನಂತರದ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯೊಂದಿಗೆ, ಖಾಮಾಸ್‌ನ ಭಾಷಾಂಗ ಪ್ರಕಾರವು ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿತು (ಸ್ವರ ಶ್ರೇಣಿಗೆ ಬಾಹ್ಯ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ). ^[೧] ಕಾಕಲಿ ನಿಷಾದ(N3) ವನ್ನು ಸಾಂದರ್ಭಿಕವಾಗಿ ಅನ್ಯ ಸ್ವರ (ಎಂದು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ^[೧]

ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರ ಸಂಗೀತ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಪ್ರಕಾರ, ಖಮಾಸ್ ಯಾವುದೇ ವಕ್ರ ಸ್ವರಗಳಿಲ್ಲದ ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗವಾಗಿದೆ ( ವಕ್ರ ಬಳಕೆ ಇಲ್ಲ). ^{[೧] [೨]}

ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತದ ಖಮಾಜ್ (खमाज) ಖಮಾಸ್ ರಾಗವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಅಭಿಮಾನ್ ಚಿತ್ರದ ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರ ಗೀತೆ 'ತೇರೆ ಮೇರೆ ಮಿಲನ್ ಕಿ' ಖಮಾಜ್ ಅನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ^[೩]

ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು

ಖಾಮಸ್ ರಾಗಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಿವೆ. ಈ ರಾಗದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ ಕೆಲವು ಜನಪ್ರಿಯ ಕೃತಿಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ.

• ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರಿಂದ ಸಂತಾನ-ಗೋಪಾಲ ಕೃಷ್ಣಂ, ಷಡನನೇ ಸಕಲಂ ಅರ್ಪಯಾಮಿ ಮತ್ತು ಸಾರಸ ದಳ ನಯನ
• ತ್ಯಾಗರಾಜರು ರಚಿಸಿದ ಸುಜನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸೀತಾಪಥೆ
• ದೂರು ಮಾಡುವರೇನೆ, ಮೂರುತಿಯನು ನಿಲಿಸೊ-ಪುರಂದರದಾಸ
• ಮಾತಾಡ ಬರದೇನೋ - ಬೆಂಗಳೂರು ನಾಗರತ್ನಮ್ಮ
• ರಾಮ ಜೋಗಿ ಮಂಡು, ಇವೆಲ ನನ್ನ ಬ್ರೋವರ ಮತ್ತು ರಾಮ ರಾರ ಭದ್ರಾಚಲ ರಾಮದಾಸ ಅವರಿಂದ
• ಸುಬ್ಬರಾಮ ದೀಕ್ಷಿತರ ಎಂತಾನಿನ್ನೆ
• ಮೈಸೂರು ವಾಸುದೇವಾಚಾರ್ ಅವರ ಬ್ರೋಚೆ ವಾರೆವರು ರಾ ಮತ್ತು ಇಂಥಾ ಪರಕಾಯೇಲನಯ್ಯ, ಈ ರಾಗದಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿ 3 ಅನ್ನು ಬಳಸುವುದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.
• ಪಾಪನಾಶಂ ಶಿವನ್ ಅವರಿಂದ ಇಡತ್ತು ಪದಂ ತೂಕಿ ಮತ್ತು ರಾಮ ನಾಮ ಅಮೃತ
• ಪಟ್ನಂ ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರಿಂದ ಥಂ ಥಂ ಥಂ - ತಿಲ್ಲಾನ
• ಅನ್ನಮಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಧೋಲಯಂ ಛಲ ಧೋಲಯಂ ಛಲ
• ಮೈಸೂರು ವಾಸುದೇವಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಉಪೇಂದ್ರಂ ಆಶ್ರಯಮಿ ಸಂತತಂ
• ಮುತ್ತಯ್ಯ ಭಾಗವತರಿಂದ ಮಾತೆ ಮಲಯ-ಧ್ವಜ ಪಾಂಡ್ಯ-ಸಂಜಾತೆ
• ಪರಮೇಶ್ವರ ಭಾಗವತರಿಂದ ಶಂಭೋ ಮಹಾದೇವ ಚಂದ್ರಚೂಡ
• ವರದದಾಸರ ಸರಸ್ವತಿ ಸಾರಸ-ವಾಣಿ ಸರಸಿಜ-ಭವುನಿಕ್ಕಿ-ರಾಣಿ
• ಸ್ವಾತಿ ತಿರುನಾಳ್ ಅವರಿಂದ ಸರಸ-ಸಮ-ಮುಖ, ಪಾಲಯ ಮಾಮಯಿ ಭೋ ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ
• ಮಯೂರಂ ವಿಶ್ವನಾಥ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಅವರಿಂದ ಜಯತಿ ಜಯತಿ ಭಾರತ-ಮಾತಾ

ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

 

1. Ragas in Carnatic music by Dr. S. Bhagyalekshmy, Pub. 1990, CBH Publications
2. Raganidhi by P. Subba Rao, Pub. 1964, The Music Academy of Madras
3. Hindustani music's equivalent of Khamas Raga