ಥೋಳ್ ಸರೋವರ


ಥೋಳ್ ಸರೋವರವು ಭಾರತದ ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯದ ಮೆಹ್ಸಾನಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಥೋಳ್ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ಇರುವ ಕೃತಕ ಸರೋವರವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ನೀರಾವರಿ ತೊಟ್ಟಿಯಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಜೌಗು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾದ ಶುದ್ಧ ನೀರಿನ ಸರೋವರವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ ಥೋಳ್ ಪಕ್ಷಿಧಾಮ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ೧೫೦ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ ಆವಾಸಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಶೇಕಡಾ ೬೦ ರಷ್ಟು ಜಲಪಕ್ಷಿಗಳಿವೆ. ಅನೇಕ ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಸರೋವರ ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಮತ್ತು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅಭಯಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾದ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳೆಂದರೆ ಫ್ಲೆಮಿಂಗೊಗಳು ಮತ್ತು ಸಾರಸ್ ಕ್ರೇನ್ ( ಗ್ರಸ್ ಆಂಟಿಗೋನ್ ). [೧] [೨] ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ೧೯೮೬ (೧೯೮೬ ರ ೨೯) ರ ಪರಿಸರ (ಸಂರಕ್ಷಣೆ) ಕಾಯಿದೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಪರಿಸರ - ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಲಯ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಕರಡು ಅಧಿಸೂಚನೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. [೩]

ನಕ್ಷೆ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಸರೋವರವು ೧೫,೫೦೦ ಹೆಕ್ಟೇರ್ (೩೮,೦೦೦ ಎಕರೆ) ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬರಿದು ಮಾಡುತ್ತದೆ. [೧] ಇದು ಒಣ ಪತನಶೀಲ ಸಸ್ಯವರ್ಗದ ಪ್ರಾಬಲ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಮೆಹ್ಸಾನಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅರೆ-ಶುಷ್ಕ ವಲಯದಲ್ಲಿದೆ. [೪]

ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಹವಾಮಾನವು ಮೂರು ಋತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: ಚಳಿಗಾಲ, ಬೇಸಿಗೆ ಮತ್ತು ಮಾನ್ಸೂನ್. ಸರೋವರದ ಜಲಾನಯನದಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆಯು ೬೦೦ ಮಿಲಿಮೀಟರ್‌ಗಳು (೨೪ ಇಂಚು) ಅಂದರೆ ಕನಿಷ್ಠ ೧೦೦ ಮಿಲಿಮೀಟರ್‌ಗಳು (೩.೯ ಇಂಚು) ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ೮೦೦ ಮಿಲಿಮೀಟರ್‌ಗಳು (೩೧ ಇಂಚು). ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾದ ಗರಿಷ್ಠ ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ ತಾಪಮಾನಗಳು ೪೩ °ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ (೧೦೯ °ಫ್ಯಾರನ್‌ಹೀಟ್) ಮತ್ತು ೮ °ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ (೪೬ °ಫ್ಯಾರನ್‌ಹೀಟ್).[೪]

ಸರೋವರವು ಕಲೋಲ್‌ನಿಂದ ೨೦ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೧೨ ಮೈಲಿ) ಮತ್ತು ಅಹಮದಾಬಾದ್‌ನ ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ೪೦ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೨೫ ಮೈಲಿ) ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಥೋಳ್ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ಇದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಮೆಹ್ಸಾನಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೆಹ್ಸಾನಾದಿಂದ ೭೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೪೭ ಮೈಲಿ) ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. [೧]

ಇತಿಹಾಸ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಥೋಳ್ ಸರೋವರ

ಈ ಕೆರೆಯನ್ನು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ಗಾಯಕ್ವಾಡ್ ಆಡಳಿತವು ರೈತರಿಗೆ ನೀರಾವರಿ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಟ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಸರೋವರದ ನೀರಿನ ಬಳಕೆದಾರರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ಸರೋವರದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯು ಗುಜರಾತ್ ಸರ್ಕಾರದ ಅರಣ್ಯ ಮತ್ತು ನೀರಾವರಿ ಇಲಾಖೆಗಳ ಉಭಯ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿದೆ. [೧]

ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಸರೋವರವು ೮೪ ಮಿಲಿಯನ್ ಕ್ಯೂಬಿಕ್ ಮೀಟರ್ (೩.೦×೧೦೯ ಕ್ಯೂ ಅಡಿ) ಸಂಗ್ರಹ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದರ ನೀರು ೬೯೯ ಹೆಕ್ಟೇರ್ (೧,೭೩೦ ಎಕರೆ) ಪ್ರದೇಶದಷ್ಟು ಹರಡಿದೆ. [೧] ಸರೋವರದ ದಡದ ಉದ್ದ ೫.೬೨ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೩.೪೯ ಮೈಲಿ) ಇದೆ ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಆಳವೂ ಕಡಿಮೆಯಿದೆ. [೪]

ಥೋಳ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಎರಡೂ ಥೋಳ್ ಸರೋವರಗಳ ನಕ್ಷೆ.

ಥೋಳ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಅಹಮದಾಬಾದ್‌ನ ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ೨೫ ಕಿ.ಮೀ. (೧೫ ಮೈಲಿ) ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ನಲ್ ಸರೋವರ ಪಕ್ಷಿಧಾಮದ ನಂತರ ಅಹಮದಾಬಾದ್ ಬಳಿ ಇರುವ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಪಕ್ಷಿಧಾಮವಾಗಿದೆ. ಇದು ಥೋಳ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದಿಂದ ಸುಮಾರು ೫೦ ಕಿಮೀ (೩೦ ಮೈಲಿ) ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ ಥೋಳ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಉತ್ತರ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಮೆಹ್ಸಾನಾ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯ ತಾಲೂಕು ಕೇಂದ್ರವಾದ ಕಡಿಯು ಅಭಯಾರಣ್ಯದಿಂದ ಕೇವಲ ೨೨ ಕಿ.ಮೀ. (೧೪ ಮೈಲಿ) ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಥೋಳ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ೮೪,೦೦೦,೦೦೦ ಕ್ಯೂಬಿಕ್ ಮೀಟರ್ ನಷ್ಟು ನೀರಿನ ಸಂಗ್ರಹ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ೧೪೫೦ ಹೆಕ್ಟೇರ್ (೫.೬) ಕಮಾಂಡ್ ಪ್ರದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ೧೫೩ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶದೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ (ಬರೋಡಾದ ಆಡಳಿತಗಾರ ಸಯಾಜಿರಾವ್ ಗಯಕ್ವಾಡ್ ಅವರಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ) ನೀರಾವರಿ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಜೌಗು ಪ್ರದೇಶವು ತೆರೆದ ನೀರಿನ ಆವಾಸಸ್ಥಾನದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು ಇದು ಬೆಳೆ ಭೂಮಿ, ಪಾಳು ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಕುರುಚಲು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಪಕ್ಷಿ ಬಂಧುಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ೧೯೭೨ ರ ೧೮ ನೇ ವನ್ಯಜೀವಿ (ರಕ್ಷಣೆ) ಕಾಯಿದೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಅಭಯಾರಣ್ಯವೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.[೫] ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಉತ್ತಮ ಸಮಯವೆಂದರೆ ನವೆಂಬರ್ ನಿಂದ ಫೆಬ್ರವರಿ.

ಸಸ್ಯ ಸಂಪತ್ತು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಸರೋವರದ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಮರಗಳು

ಸರೋವರದ ಬಾಹ್ಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಮರಗಳ ಹೊರತಾಗಿ ಈ ಜೌಗುಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾದ ಸಸ್ಯವರ್ಗವು ಅಕೇಶಿಯ ನಿಲೋಟಿಕಾ, ಎ. ಲ್ಯುಕೋಪ್ಲೋಯಾ, ಜಿಜಿಫಸ್, ಅಜಾಡಿರಾಚ್ಟಾ ಇಂಡಿಕಾ , ಫಿಕಸ್ ಎಸ್ಪಿ., ಸಾಲ್ವಡೋರಾ ಎಸ್ಪಿ., ಪ್ರೊಸೋಪಿಸ್ ಚಿಲೆನ್ಸಿಸ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ರಿಸ್ ಎಸ್ಪಿ ಎಂಬ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ಮತ್ತು ತೇಲುವ ಜಲಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. . [೬] ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ನಾರ್ಮಲ್ ಬಯೋಲಾಜಿಕಲ್ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ ( ಎನ್‌ಬಿಎಸ್) ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ ಬಯೋ - ಜಿಯೋಗ್ರಾಫಿಕ್ಝೋನ್ - ೧೪ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಬರ - ನಿರೋಧಕ ಸಸ್ಯವರ್ಗವು ಮುಳ್ಳಿನ ಪೊದೆಗಳು ಮತ್ತು ಮರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಜಲವಾಸಿ ಮತ್ತು ಜವುಗು ಸಸ್ಯಗಳ ಮಿಶ್ರ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಸಹ ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. [೭]

ಪ್ರಾಣಿಸಂಕುಲ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಪಕ್ಷಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಥೋಳ್ ಸರೋವರವು ಪಕ್ಷಿಧಾಮವಾಗಿ, ಒಳನಾಡಿನ ಜೌಗು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಜಲಪಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಆವಾಸಸ್ಥಾನವೆಂದು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಚಳಿಗಾಲದವರೆಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಐಬಿಎ ವರದಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಅಭಯಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ೧೫೦ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಶೇಕಡಾ ೬೦ ರಷ್ಟು (೯೦ ಜಾತಿಗಳು) ಜಲಪಕ್ಷಿಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಚಳಿಗಾಲದ ಪಕ್ಷಿಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು ಫ್ಲೆಮಿಂಗೋಗಳು . [೬] ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ೫ - ೬ ಸಾವಿರ ರಾಜಹಂಸಗಳು ಇಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದ್ದವು. [೮] ಹಾರುವ ಹಕ್ಕಿಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಸಾರಸ್ ಕ್ರೇನ್‌ಗಳು ( ಗ್ರಸ್ ಆಂಟಿಗೋನ್ ) ಇಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ.

ಥೋಳ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಶ್ರೀಮಂತ ಪಕ್ಷಿ ಜೀವನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಮತ್ತು ವಲಸೆ ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ದೊಡ್ಡ ಬಿಳಿ ಪೆಲಿಕಾನ್‌ಗಳು, ಫ್ಲೆಮಿಂಗೋಗಳು, ಮಲ್ಲಾರ್ಡ್‌ಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಜಲಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹೆಬ್ಬಾತುಗಳು, ಸಾರಸ್ ಕ್ರೇನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅನೇಕ ವಾಡರ್‌ಗಳು ಅಭಯಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯೂನಿಯನ್ ಫಾರ್ ಕನ್ಸರ್ವೇಶನ್ ಆಫ್ ನೇಚರ್ ಅಂಡ್ ನ್ಯಾಚುರಲ್ ರಿಸೋರ್ಸಸ್‌ನ ವರ್ಗೀಕರಣದ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿರುವ ಪಕ್ಷಿಗಳೆಂದರೆ: ಕಡಿಮೆ ಕಾಳಜಿಯ ಜಾತಿಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಫ್ಲೆಮಿಂಗೊ ( ಫೀನಿಕೋಪ್ಟೆರಸ್ ರೋಸಸ್ ), ದುರ್ಬಲ ಜಾತಿಯ ಡಾಲ್ಮೇಷಿಯನ್ ಪೆಲಿಕಾನ್ ( ಪೆಲೆಕಾನಸ್ ಕ್ರಿಸ್ಪಸ್ ), ದೊಡ್ಡ ಮಚ್ಚೆಯುಳ್ಳ ಹದ್ದು ( ಕ್ಲಾಂಗಾ ಕ್ಲಾಂಗಾ ), ಸಾರಸ್ ಕ್ರೇನ್ ( ಆಂಟಿಗೋನ್ ಆಂಟಿಗೋನ್ ), ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸ್ಕಿಮ್ಮರ್ ( ರಿಂಕೋಪ್ಸ್ ಅಲ್ಬಿಕೋಲಿಸ್ ) ಮತ್ತು ವೈಟ್ - ರಂಪ್ಡ್ ರಣಹದ್ದು ( ಜಿಪ್ಸ್ ಬೆಂಗಾಲೆನ್ಸಿಸ್ ) ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ರಣಹದ್ದು ( ಜಿಪ್ಸ್ ಇಂಡಿಕಸ್ ) ತೀವ್ರವಾಗಿ ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಜಾತಿಗಳು. [೬]

ಸಸ್ತನಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಸರೋವರದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿರುವ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಾಣಿಗಳೆಂದರೆ ಬ್ಲೂಬುಲ್ ( ಬೋಸೆಲಾಫಸ್ ಟ್ರಾಗೊಕಾಮೆಲಸ್ ), ಗೋಲ್ಡನ್ ನರಿ ( ಕ್ಯಾನಿಸ್ ಔರೆಸ್ ) ಮತ್ತು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ಬಕ್ ( ಆಂಟಿಲೋಪ್ ಸೆರ್ವಿಕಾಪ್ರಾ ). [೬]

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
  1. ↑ ೧.೦ ೧.೧ ೧.೨ ೧.೩ ೧.೪ "Thol Lake Wildlife Sanctuary". BirdLife International. Retrieved 17 April 2015.
  2. ↑ "Thol Sanctuary, Ahmedabad, Gujarat". Kolkata Birds.com. Archived from the original on 12 ಮೇ 2015. Retrieved 17 April 2015.
  3. ↑ "Draft Notification declaring the area around Thol Wildlife Sanctuary, Gujarat as Eco-Sensitive Zone". Ministry of Environment and Forests. 6 January 2013. Retrieved 17 April 2015.
  4. ↑ ೪.೦ ೪.೧ ೪.೨ "Status of Lifeforms of Angiosperms Found at 'Thol Lake Wildlife Sanctuary' (North Gujarat) in Comparison of Normal Biological Spectrum (NBS)" (pdf). International Journal of Scientific Research. Retrieved 17 April 2015.
  5. ↑ "hol Wildlife Sanctuary at Mehsana".
  6. ↑ ೬.೦ ೬.೧ ೬.೨ ೬.೩ "Thol Lake Wildlife Sanctuary". BirdLife International. Retrieved 17 April 2015."Thol Lake Wildlife Sanctuary".
  7. ↑ "Status of Lifeforms of Angiosperms Found at 'Thol Lake Wildlife Sanctuary' (North Gujarat) in Comparison of Normal Biological Spectrum (NBS)" (pdf). International Journal of Scientific Research. Retrieved 17 April 2015."Status of Lifeforms of Angiosperms Found at 'Thol Lake Wildlife Sanctuary' (North Gujarat) in Comparison of Normal Biological Spectrum (NBS)" (pdf).
  8. ↑ Rahmani & Islam 2004, p. 402.

ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]

ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು

[ಬದಲಾಯಿಸಿ]