ಧನ್ಯಾಸಿ
| ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ | |
|---|---|
| ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು | |
| ಸಂಗೀತ ರಚನೆಗಳು | |
| ಸಂಗೀತೋಪಕರಣಗಳು | |
|
ಮಾಧುರ್ಯ: ಸರಸ್ವತಿ ವೀಣೆ • ವೇಣು • ಪಿಟೀಲು • ಚಿತ್ರ ವೀಣ • ನಾದಸ್ವರ • ಮ್ಯಾಂಡೊಲಿನ್ ತಾಳ: ಮೃದಂಗ • ಘಟಂ • ಮೋರ್ಸಿಂಗ್ • ಕಂಜೀರ • ತವಿಲ್ ಝೇಂಕಾರ: ತಂಬೂರ • ಶ್ರುತಿ ಪಟ್ಟಿಗೆ | |
| ಸಂಗೀತಕಾರರು | |
ಧನ್ಯಾಸಿಯು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾಗವಾಗಿದೆ . ಇದು 8 ನೇ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗ ಹನುಮತೋಡಿಯ ಜನ್ಯ ರಾಗ . ಇದು ಜನ್ಯ ಮಾಪಕವಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದರ ಆರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಏಳು ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಇದು ಪೆಂಟಾಟೋನಿಕ್ ಶುದ್ಧ ಧನ್ಯಾಸಿ ಮತ್ತು ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗವಾದ ಹನುಮತೋಡಿಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. [೧]
ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯ ರಾಗವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿ ರಸವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧] ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರ ಶಾಲೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಹನುಮತೋಡಿ ಮಾಪಕಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ನಟಭೈರವಿ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗದಿಂದ ವ್ಯುತ್ಪನ್ನವಾದ ಧನ್ಯಾಸಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ರಾಗವಿದೆ. [೨] ಈ ರಾಗವು ಕಡಿಮೆ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಸಲಾದ ಕಡಿಮೆ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ರಚನೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಧನ್ಯಾಸಿಯು ಅಸಮಪಾರ್ಶ್ವದ ರಾಗವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಆರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಋಷಭ ಅಥವಾ ಧೈವತವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಔಡವ-ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗಂ (ಅಥವಾ ಓಡವ ರಾಗಂ, ಅಂದರೆ ಪೆಂಟಾಟೋನಿಕ್ ಆರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣ). [೧] [೨] ಇದರ ಆರೋಹಣ-ಅವರೋಹಣ ರಚನೆ (ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣ) ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ:
- ಆರೋಹಣ: ಸ ಗ₂ ಮ₁ ಪ ನಿ₂ ಸ
- ಅವರೋಹಣ: ಸ ನಿ₂ ದ₁ ಪ ಮ₁ ಗ₂ ರಿ₁ ಸ
ಈ ರಾಗದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾದ ಸ್ವರಗಳೆಂದರೆ, ಷಡ್ಜ, ಸಾಧಾರಣ ಗಾಂಧಾರ, ಶುದ್ಧ ಮಧ್ಯಮ, ಪಂಚಮ ಮತ್ತು ಕೈಶಿಕಿ ನಿಷಾದ ಆರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ, ಶುದ್ಧ ದೈವತಮ ಮತ್ತು ಶುದ್ಧ ರಿಷಭ ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಂಕೇತಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ <i id="mwWA">ಸ್ವರಗಳನ್ನು</i> ನೋಡಿ.
ದೀಕ್ಷಿತರ ಸಂಗೀತ ಶಾಲೆಯು ಬಳಸುವ ರಾಗವು ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಚತುಶ್ರುತಿ ರಿಷಭ (R2) ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ, ಶುದ್ಧ ರಿಷಭ (R1) ಬದಲಿಗೆ ಅದನ್ನು 20 ನೇ ಮೇಳಕರ್ತ ನಟಭೈರವಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತರುತ್ತದೆ. [೨]
ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಧನ್ಯಾಸಿ ರಾಗಕ್ಕೆ ಹಲವು ಸಂಯೋಜನೆಗಳಿವೆ.
- ಸಂಗೀತ ಜ್ಞಾನಮು, ರಾಮಾಭಿರಾಮ ಮನಸು ಮತ್ತು ತ್ಯಾಗರಾಜರು ರಚಿಸಿದ ನೀ ಚಿತ್ತಮು
- ಸ್ವಾತಿ ತಿರುನಾಳ್ ಅವರಿಂದ ಕಲಾಯಾಮಿ ಶ್ರೀರಾಮ
- ಅರುಣಾಚಲ ಕವಿಯಿಂದ ಚೂಡಾಮಣಿಕಾಂಡ
- ಭದ್ರಾಚಲ ರಾಮದಾಸ್ ಅವರಿಂದ ನಮ್ಮಿನ ವಾರಿಣಿ
- ಪುರಂದರ ದಾಸರಿಂದ ದಾಸರ ನಿಂದಿಸಬೇಡ
- ಪಾಪನಾಸಂ ಶಿವನ್ ಅವರಿಂದ ವಾಣಿ ಅರುಲ್ ಪುರಿವೈ ಮತ್ತು ಬಾಲಕೃಷ್ಣನ್ ಪದಮಲರ್
- ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರಿಂದ ಶ್ರೀ ರಂಗನಾಥಾಯ ನಮಸ್ತೆ ಮತ್ತು ಮಯೂರನಾಥಂ ಅನಿಶಂ
- ಶ್ಯಾಮ ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರ ಮೀನಲೋಚನ ಬ್ರೋವಾ
- ಯೇ ಮಗುವ – ಮೈಸೂರು ಸದಾಶಿವರಾಯರ ಪದವರ್ಣಂ
ಸಂಬಂಧಿತ ರಾಗಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ವಿಭಾಗವು ಈ ರಾಗದ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಂಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಗ್ರಹ ಭೇದಂ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ನಿಷಾದದಿಂದ ನಿಷಾದದವರೆಗೆ ಹಾಡಿದಾಗ ಸಲಗ ಭೈರವಿಯನ್ನು ಧನ್ಯಾಸಿಯಿಂದ ಪಡೆಯಬಹುದು.
ರಾಗ ಹೋಲಿಕೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]- ಉದಯರವಿಚಂದ್ರಿಕಾ, ಶುದ್ಧ ಧನ್ಯಾಸಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಸಮ್ಮಿತೀಯ ಪೆಂಟಾಟೋನಿಕ್ ಮಾಪಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಸ್ವರಗಳು ಧನ್ಯಾಸಿಯ ಆರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಂತೆಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದರ ಆರೋಹಣ-ಅವರೋಹಣ ರಚನೆಯು ಸ ಗ2 ಮ1 ಪ ನಿ2 ಸ : ಸ ನಿ2 ಪ ಮ1 ಗ2 ಸ
- ದೀಕ್ಷಿತರ ಶಾಲೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಧನ್ಯಾಸಿ ಮಾಪಕವು ಶುದ್ಧ ರಿಷಭಮ್ ಬದಲಿಗೆ ಅವರೋಹಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಚತುಶೃತಿ ರಿಷಭ ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಆರೋಹಣ-ಅವರೋಹಣ ರಚನೆಯು ಸ ಗ2 ಮ1 ಪ ನಿ2 ಸ : ಸ ನಿ2 ದ1 ಪ ಮ1 ಗ2 ರಿ2 ಸ